پرتال جامع علوم انسانی به آدرس www.ensani.ir  به منظور ایجاد مرکزی برای دسترسی و هم افزایی فعالیت های علمی و پژوهشی در حوزه علوم انسانی با اهداف ذیل آغاز به کار نموده است:

-  ایجاد بانک اطلاعات جامع و روزآمد مقالات، با دسترسی آسان، رویه یکسان و رفع محدودیت های شکلی، زمانی و سازمانی موجود.

- معرفی تخصصی پژوهشگران و اساتید در حوزه های تخصصی علوم انسانی جهت تقویت حقوق معنوی.

-  فراهم نمودن بستری برای جریان سازی و مدیریت محتوای علوم انسانی جهت جلوگیری از تضییع منابع مادی و معنوی جامعه علمی کشور در روندهای تکراری و کلیشه ای کنونی.

-  ایجاد زمینه مساعد برای بومی سازی علوم انسانی در کشور.

وجه تمایز پرتال جامع علوم انسانی با سایر پایگاه داده های مشابه، دسته بندی موضوعی داده های علمی در آن می‌باشد که در قالب بیش از 3200 موضوع، حوزه های مختلف علوم انسانی را شامل می شود. مزیت دیگر پرتال جامع علوم انسانی دسترسی آسان و رایگان مخاطبان به منابع پرتال جامع علوم انسانی می باشد.

 در فاز اول پرتال، ابتدا چارت موضوعی 15 پایگاه اصلی پرتال با مشورت اساتید و صاحب نظران هر حوزه تهیه و بیش از 250 هزار داده علمی جمع آوری شد که 180 هزار داده علمی (شامل مقالات منتشر شده در نشریات مکتوب، مقالات ارائه شده در پایگاه های علمی، نمایه مقالات ارائه شده در همایش ها، نمایه کتاب و نمایه پایان نامه ها) حائز شرایط درج در پرتال جامع علوم انسانی تشخیص داده شده و به مرور زمان در پرتال قرار گرفت. از این تعداد حدود 110 هزار مقاله بصورت تمام متن می باشد.

فاز دوم پروژه با هدف تکمیل بانک اطلاعاتی موجود، بروزرسانی نشریات و اضافه نمودن نشریات جدید آغاز به کار کرد. همچنین 2 پایگاه جدید تربیت بدنی و کتابداری، به پرتال اضافه شده است.

در این مرحله تمرکز پرتال بر جمع آوری مقالات نشریات علمی و تاریخی از ابتدای انتشار تا نشریاتِ به روز متمرکز شده بود. حاصل فعالیت پرتال ، جمع آوری 160 هزار داده علمی بود که حدود 120 هزار داده توسط کارشناسان 17 پایگاه اصلی موجود در پرتال حائز شرایط درج در پرتال تشخیص داده شد.

در فاز دوم برای تعامل بهتر پرتال با نشریات واحد روابط عمومی این واحد تاسیس شد که حاصل تلاش این واحد تا کنون برقرای ارتباط دوسویه با بیش از 300 نشریه فعال موجود در پرتال می باشد که ضمن ایجاد صفحه اختصاصی نشریات علوم انسانی، آخرین شماره نشریات بر روی پرتال قرار می گیرد.

وضعیت فعلی پرتال

در حال حاضر پرتال جامع علوم انسانی با بیش از 340 هزار داده علمی که بیش از 290 هزار داده آن تمام متن می باشد میزبان جامعه علمی و پژوهشگران حوزه علوم انسانی و اسلامی می باشد.

بر این اساس پرتال جامع علوم انسانی از آغاز تا کنون تلاش خود را به خدمت رسانی به جامعه علمی کشور اعم از نشریات، موسسات، صاحبان آثار و پژوهشگران و … مبذول  داشته است؛

-    گردآوری 340 هزار داده علمی حوزه علوم انسانی به صورت طبقه بندی شده با دسترسی آسان و رایگان

-   ایجاد صفحات  اختصاصی نشریات علوم انسانی در پرتال

-   معرفی صاحبان آثار به همراه امکان اختصاص صفحه به هر صاحب اثر جهت بروزرسانی رزومه

-    اطلاع رسانی همایش های ملی و بین المللی حوزه علوم انسانی

o  دریافت بیش از 17000 مقاله تمام متن از نشریات علمی حوزه علوم انسانی و بارگذاری بیش از 13500 مقاله در پرتال جامع علوم انسانی

o  ثبت بیش از 50 نشریه جدید در پرتال و افزایش تعداد نشریات به بیش از 1150 نشریه

o  بازدید روزانه 32 هزار محقق بطور میانگین از پرتال با بیش از 65 هزار صفحه بازدید شده در روز

o  قرار گرفتن پرتال در جایگاه 240 سایت برتر کشور و سومین سایت پربازدید حوزه بازنشر مقالات

o  بروزرسانی بیش از 350 نشریه موجود در پرتال

o  دریافت 12 میلیون بار مقاله تمام متن توسط مراجعین در سال 1394

o ثبت بیش از 1500 شماره نشریه از بیش از 350 نشریه موجود در پرتال 

o  افزایش تعداد مطالب پرتال به بیش از 293 هزار رکورد تمام متن

بدون تردید تامین نیاز هزاران پژوهشگر و دانشجوی علوم انسانی مسیری دشوار و طولانی است که طی کردن موفقیت آمیز آن نیازمند تلاش، همراهی و حمایت مادی و معنوی سازمان ها و مراکز فعال در عرصه علوم انسانی و یاری اساتید، محققان و پژوهشگران در این عرصه است. از این رو پرتال جامع علوم انسانی آماده جذب همکاری های علمی جهت تامین منابع جدید با برقراری تعامل با نشریات تخصصی حوزه های مختلف علوم انسانی، برای قرار گرفتن در پرتال و ارسال آخرین تولیدات علمی از اشخاص یا مراکز و نهادهای علمی ،می باشد.

      نگارنده: عاطفه گنجعلی             

جهانی شدن، فرآیندی است که در پی برخی تحولات جهانی و پیشرفت های علمی و فنی در حوزه ارتباطات و رسانه ها و تاثیر و تشدید روابط و تعاملات بین ملت‌ها در زمینه‌های گوناگون، ظهور و بروز پیدا کرده است. این جریان به صورت فراگیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری را درگیر مسائل مشترک و فراگیر و چالش های گوناگون نموده و انسان‌ها را با دنیای دگرگون شونده، سیال، گیج‌کننده، نفوذپذیر، غیر معین و ناآشنا و فاقد حد و مرز و غیرقابل کنترل و پیچیده مواجه ساخته است و یکی از مهمترین تاثیرات آن بهبود تاثیر بر وضعیت فرهنگ‌ها و ادیان است1.

 «قرآن کریم کتاب هدایت همه انسانها در همه اعصار است، پهنه زمین و گستره زمان حوزه نور افشانی خورشید هماره تابان قرآن کریم است. نور هدایت قرآن تا آنجاست که مرز بشریت می تابد « وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكْرَى لِلْبَشَرِ»2، «وَمَا هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ»3، و اختصاصی به عصری خاص یا اقلیمی مخصوص و یا نژادی ویژه ندارد.

خدای سبحان در تبیین قلمرو و رسالت پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ»4 .

بنابراین رسالت آن حضرت جهانشمول و ابدی و کتاب و جهانی و جاودانه و قوم او نیز همه افراد بشرند، نه گروهی از مردم حجاز، قلمرو انذار پیامبر اکرم (ص) نیز گستره عالمیان و همه افراد بشر معرفی شده است.« تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا»5، «نَذِيرًا لِلْبَشَرِ»6.

اما گاهی این سوال مطرح می‌شود که چرا اسلام که در شبه جزیره عربستان ظهور یافته دین جهانی است و مخصوص اعراب نیست؟

خواجه طوسی در بیان جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام (ص) می گوید: «السمعُ دلّ علی عموم بنوته (ص)»، و علامه حلی در شرح این سخن خواجه چنین آورده است: «ذهب قوم من النصاری الی انّ محمداً (ص) مبعوثٌ الی العرب خاصۀً و السمع یکذب قولهم هذا». گروهی از مسیحیان بر این باور بودند که حضرت محمد (ص) از سوی خداوند، تنها به پیامبری عراق مبعوث شده است در حالی که ادله نقلی آیات و روایات این سخنان آنها را تکذیب می‌کند7. آیات قرآن در این رابطه به دو دسته تقسیم می‌شوند:

دسته اول: آیاتی که صریحاً بر جهانی بودن رسالت و دعوت پیامبر دلالت آشکار دارند.

-         «تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا8؛ بزرگ است خداوندی که قرآن را بر بنده خود نازل فرمود تا همه جهانیان را متذکر و خداترس گرداند»

«قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا9؛ (ای رسول ما به خلق) بگو که من بر همه شما جنس بشر رسول خدایم»

آیات بیان شده تنها بخشی از آیات قرآن است که بر عمومی بودن پیام قرآن دلالت دارند.

برخی بر پیام جهانی قرآن و برخی بر رسالت جهانی پیامبر اسلام تاکید می ورزند. اعلام جهانی بودن قرآن و رسالت پیامبر اسلام (ص)، هم انسانهای اصل نزول و هم انسان‌های عصر های بعدی را به گونه ای یکسان شامل می‌شود و این چیزی جز جاودانه بودن پیام و رسالت پیامبر نمی باشد.

دسته دوم: آیاتی که بر حفظ و تلاوت قرآن و در امان بودن همیشگی آن از هرگونه تحریفی دلالت دارند. از آنجا که قرآن می‌گوید که کتاب آسمانی مسلمین است، جاودانگی و سلامت قرآن بر جهانی بودن رسالت پیامبر اسلام نیز دلالت دارد10.

«قرآن کتابی جامع است که به همه ابعاد زندگی بشر در دنیا و آخرت پرداخته و کلیات مربوط به هدایت و گاهی جزئیات امور را بیان کرده است، از جمله به مباحث عقاید، مانند: مبدا، معاد، نبوت و امامت پرداخته است، همانطور که به مباحث اخلاقی و قصص و داستان های امت های پیشین پرداخته است. قرآن بسیاری از قوانین مربوط به ازدواج و طلاق، سیاست، جنگ و صلح، عبادات و غیره را بیان کرده است.

جامعیت قرآن، رمز جاودانگی و جهانی بودن و حیات قرآن و یکی از پیش فرض های بنیادین تفسیر است که در فهم و تفسیر آیات و پیام گیری از آنها و انطباق آن بر موضوعات جدید تأثیر شگرف دارد. اگر به این اصل توجه نشود، قرآن کتابی تاریخی می‌شود که مقید به زمان و مکان و فرهنگ و ملت خاص است»11.

صریحترین سخن قرآن در این خصوص مربوط به آیه زیر است:

«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ12؛ البته ما قرآن را بر تو نازل کردیم و ما هم آن را محققا محفوظ خواهیم داشت».

و آیه زیر نیز این حقیقت را مورد تاکید قرارداده است:

«وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ لَايَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ13؛ این کتاب به حقیقت صاحب عزت (و معجزه بزرگ) است. که هرگز از پیش و پس (گذشته و آینده حوادث عالم) باطل بدان راه نیابد (و تا قیامت حکومت و حکمتش باقی است) زیرا آن فرستاده خدای (مقتدر) حکیم ستوده صفات است.»

«در امان بودن قرآن از هرگونه تحریف در بستر زمان، که مفاد صریح آیات بالاست، جاودانگی و ابدیت قرآن را اثبات می‌کند، می‌توان بر آیات بالا، آیات تحدی قرآن را نیز افزود، زیرا این گروه از آیات، همه منکران الهی بودن قرآن را از عصر نزول تا امروز (بدون اختصاص به زمان معین) در آوردن همانند قرآن دعوت نموده‌اند و این علاوه بر اعجاز، جاودانگی و جهانی بودن قرآن را نیز به اثبات می‌رساند»14.

روایات بسیاری نیز بر ابدیت جهان شمولی قرآن تأکید دارندکه برخی از آنها در ذیل آمده است:

امام رضا علیه السلام فرمود: «قرآن از زمان، گرد کهنگی نمی‌گیرد و بر زبان ها سنگینی نمی‌کند، زیرا برای یک زمان خاص نیامد، بلکه راهنمای برهان و حجت بر هر انسانی است. باطل را نه در حال و در آینده در آن راهی نیست، زیرا از سوی خداوند حکیم و ستوده نازل شده است»15.

امام باقرعلیهاالسلام می فرماید:«… واگر آیه ای که درباره قومی نازل شده است به سبب مرگ آن قوم، آن آیه نیز بمیرد (یعنی بی اعتبار شود) در این صورت دیگر از قرآن چیزی باقی نمی‌ماند، لیکن قرآن در جریان است (زمان بردار نیست) تاآسمانها و زمین برقرارند.

علاوه بر دو روایت بالا در روایات بسیار دیگری است که در بیان همین حقیقت از معصومین رسیده، حدیث ثقلین نیز که با سندی از پیامبر اسلام روایت شده‌است، بر ابدیت و جاودانگی قرآن دلالت آشکار دارد. در پرتو آیات و روایاتی از این دست و ادله و اسناد فراوان دیگری که همواره مورد توجه و استناد مسلمانان قرار داشت، اعتقاد به در امان ماندن قرآن از هر گونه تحریف(نقص یازیاده) دربسترتاریخ، همواره مورد اتفاق همه مذاهب اسلامی بوده است. طبق همین باور همگانی، قرآن موجود، با 6236 آیه در قالب 114 سوره، همان قرآن نازل شده بر پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله است، نه آیه ای برآن  افزوده و نه آیه ای از آن کاسته شده است»16.

نتایج بررسی در آیات و روایات حاکی از آن است که اسلام دین جهانی و ابدی می باشد.

 پی نوشت

1-    نکوئی سامانی، مهدی، نشریه علمی- ترویجی معرفت اسلام و جهانی شدن، معرفت شماره 133، دی ماه 1378.

2-    سوره مدثر(31)

3-    سوره قلم (52)

4-    سوره سبا (28).

5-    سوره فرقان (1).

6-     سوره مدثر(36)

7-    جوادی آملی، تسنیم تفسیر قرآن کریم، ج اول، چاپ پنجم، قم: اسراء، 1384، صص 32-31.

8-    سوره فرقان(1).

9-    سوره اعراف( 158).

10-   کلانتری، ابراهیم، قرآن و چگونگی پاسخگویی به نیازهای زمان، چاپ دوم، قم: معارف، 1386، صص 67-65.

11- رضایی اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن، ج اول، چاپ پنجم، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، 1396، صص 172-170.

12-  سوره حجر(9)

13-  سوره فصلت ( 42-41).

14-   کلانتری، ابراهیم، همان، ص67.

15-  حکیمی، محمد رضا، ودیگران، الحیات، ج دوم، 1368، ص147.

16-کلانتری، ابراهیم، همان، ص 68.

نگارنده: فاطمه صغری برقرار

آثار قصه های قرآنی قصه های قرآن گذشته از پیام ها و عبرتهایی که در آن وجود دارد، آثار و نتایجی نیز داردو آنچه وجود این آثار را تایید می کند، این است که از مجموعه قصه های قرآن به صورت طولی و از یکایک آنها در هر سوره به صورت عرضی تاثیرات خاصی به ذهن القا می شود. برای دریافت این آثار، لازم است نخست به کارکرد و تاثیر اصلی قصه اشاره کرد. کارکرد اصلی همه گونه های هنری، از جمله قصه، گذشته از پیام های محتوایی شان، انگیزش عاطفی و القای نفسانی است. همان قدر که یک قطعه موزیک یا تابلو نقاشی در روح و جان انسان اثر می گذارد و رگ عواطف آدمی را به جنبش در می آورد، یک قصه نیز می تواند درون انسان را به جنبش و هیجان وا دارد. این هیجان و خلجان روحی، همان وحی عاطفی و فکری است که پیامبر هنر به ارمغان آورد. اگر وجوه این افاضه روحانی درک شود، آن گاه در می یابیم که چرا بخشی از قرآن به زبان قصه فرود آمده است1. در دل قصه های قرآن اثراتی نهفته است که در ذیل به شرح آن می پردازیم: 1- کاستن از فشار عاطفی شدید بر پیامبر اسلام و مومنان اعمال و گفتار مشرکان، روح و جان پیامبر و مومنان را سخت آزار می داد. در برابر مکر و خیانت مشرکان، به راستی سینه پیامبر احساس تنگنا می کرد: خداوند در سوره حجر در آیه 97 فرمودند: «و می دانیم که تو از گفتارشان دلتنگ می شوی». این فشار روانی آنقدر شدید بود که حتما باید مهار می شد و در پرتو لطف خاص خداوند به آرامش می گرایید. از این آیه و امثال آن معلوم می شود که خدای رئوف چه اندازه نظر لطف و مرحمت نسبت به پیامبر اکرمش داشته و او را می نوازد و به وی نوید می دهد و از روی شفقت خبر می دهد که ما می دانیم که چقدر سینه او از گفتار رکیک آنها تنگ می شود. (تو اعتنا نکن و از آنان روی بگردان و توجه به حق تعالی نما و خدای بزرگ خود را تسبیح کن)2. خداوند در سوره هود آیه 120 می فرماید: هر خبری از اخبار پیامبران را برایت حکایت می کنیم تا تو را قوی دل گردانیم اینکه در قصه موسی (قصص، آیات 6-3) از وراثت زمین برای مومنان سخن می رود، تصادفی نیست. این تاکیدی است بر آن وحی عاطفی که جان پیامبر را از فشار روحی رهایی می دهد و نهال امید را در دلش بالنده تر می سازد. خداوند در این آیات اشاره به این موضوع دارد که به زودی همان رفتاری را که با دشمنان موسی داشتیم با دشمنان پیامبر گرامی اسلام هم انجام می دهیم3. 2- هدایت عواطف به سمت بیزاری از جلوه های زشت قصه‌های قرآن، همپای امیدبخشی و آرام سازی، به مومنان می فهماند که صرفاً دوست داشتن و عاطفه ورزیدن کافی نیست. مومنان باید همان قدر که پاکی ها را می‌ستایند، از لحاظ عاطفی به جنگ ناپاکی ها روند. بدین سان، بیزاری از جلوه‌های زشتی و فساد و گمراهی در قراردادهایشان پرورش می‌یابد. در قصه آدم مخاطب به راستی در فضایی قرار می‌گیرد که لبریز از نفرت و بیزاری از ابلیس و نیروهای شیطانی است. در این قصه، دشمنی میان آدم و شیطان بسیار هنرمندانه ترسیم می‌شود و امتداد این دشمنی به مومنان تلقین می‌گرد4 . 3-تبشیر و انذار قرآن به شیوه ای کاملاً تجسمی و عینی، مومنان و کافران، جلوه های رحمت و انتقام پروردگار را لمس می کنند. صحنه های امید بخش زندگی و پیروزی مومنان، در کنار مناظر هلاک و آوارگی و زبونی کافران، همچون سمفونی باشکوهی جلوه می‌کند که ساعتی مخاطب را در خویش فرو می‌برد و گوشه گوشه‌ی جانش را گاه از امید و گاه از بیم لبریز می سازند. در رهگذر همین تبشیر و انذار است که هم مومنان نسبت به راهی که می روند اطمینان و یقین می یابند و هم کافران در عقیده خویش تزلزل و پریشانی پیدا می‌کنند5. جلوه هایی ناب از این نقش عظیم را در قصه‌های سوره اعراف، شعرا و قمر می‌توان دید. در سوره قمر آیه 9 خداوند به پیامبر(ص) می فرماید: «تو از تکذیب کافران در تنگنا مباش که تکذیب، عادت و رسم آنان می‌باشد که با نوح پیامبر نیز اینگونه رفتار کردند»6. و این بود گوشه کوچکی از رمز و رازهای قصه‌های قرآن که از این پس تامل بیشتری در آن داشته باشیم.

منابع :

1- ابوالقاسم حسینی، مبانی هنری قصه‌های قرآن، چاپ دوم، انتشارات دارالثقلین،۱۳۷۸، صفحه ۲۴۳

2- نصرت بیگم امین، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، چاپ اول، جلد 7، بی نا، 1361، ص160.

3- سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، جلد16، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1390، ص7. 4- ابوالقاسم حسینی، همان، ص244.

5- همان، ص247.

6- سلطان علی شاه، بیان السعاده فی مقامات العباده، چاپ دوم، جلد4، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1408، ص128.