معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزه الزهرا (س) گرگان








فروردین 1403
شن یک دو سه چهار پنج جم
 << <   > >>
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31








جستجو






Random photo


رابطه انسان کامل با قرآن در کلام امام رضا«علیه السلام»


 
  بررسی نکاح صغیر و سفیه از دیدگاه فقه امامیه ...

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین محمد مهاجر مازندرانی

نگارنده: فهیمه خواجه

چکیده

نکاح از جمله عقود است که نیاز به شرایطی دارد، از مهم‌ترین آن شرایط، داشتن اهلیت انعقاد قرارداد است. افرادی که اهلیت ناقص یا فاقد اهلیت هستند مانند: سفیه و صغیر غیرممیز با شرایطی می توانستند طرف قرارداد  عقد قرار بگیرند. تزویج صغار توسط ولی‌قهری حکمی است که در بین فقهای شیعه تردیدی در آن وجود ندارد؛ ولی‌قهری باید مصلحت مولي‌علیهم را نیز در نظر گرفته باشد. ولی اگر، صغیر و صغیره مستقلا بدون اذن ولی، طرف نکاح قرار گرفته باشد عقد نکاحی که صغیر غیرممیز اقدام به انعقاد آن نموده باطل است و در مورد عقد صغیر ممیز در بین فقها اختلاف نظر وجود دارد، عده‌ای آن را باطل و عده‌ای آن را غیرنافذ می‌دانسته اند، که با توجه به دیدگاه قانون مدنی، عقد صغیرممیز که مستقلا اقدام به انعقاد عقد نکاح نموده باطل می‌باشد. سفیه نیز چون حجرش محدود به امور مالی بوده است؛ از طرفی، نکاح یک عقد غیر مالی با آثار مالی زیادی همراه است، در مورد نکاحی که شخص سفیه به طور مستقل اقدام به انعقاد آن نموده است، اختلاف نظر وجود داشته است؛ عده‌ای از فقها معتقد بوده‌اند که، درست است که نکاح عقد غیر مالی است ولی آثار مالی زیادی در پی دارد در نتیجه قائلند که سفیه نمی‌تواند مستقلا طرف عقد نکاح قرار بگیرد واذن ولی لازم دارد، در مقابل عده‌ای به خاطر غیرمالی بودن عقد نکاح معتقد بوده‌اند که سفیه به طور مستقل می‌تواند مبادرت به انعقاد عقد نکاح نماید. با توجه به دیدگاه قانون مدنی نظریه‌ی قابل قبول، استقلال سفیه در انعقاد عقد نکاح می‌باشد.

کلید واژه ها: صغیر، سفیه، حجر، نکاح، ولایت قهری، مصلحت مولی‌علیهم.

موضوعات: پایان نامه, فقه و اصول
[دوشنبه 1402-12-07] [ 09:05:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  حکمرانی فرهنگ مهدویت و انتظار ...

حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا موسوی در نشست علمی حکمرانی فرهنگ مهدویت و انتظار که در جمع طلاب سطح 2 و 3 این مدرسه در تاریخ 1402/12/2 برگزار شد گفت: پنج اصل ضروری اسلامی تمدن ساز توحید، تکریم انسان، تداوم حیات بعد از مرگ، استعداد کمال انسان، حاکمیت حق و صلاح می باشد.

دکتر موسوی گفت: مبانی قرآنی حکمرانی متعالی، توحید توأمانی، عقل و وحی و اصالت آخرت می باشد.

وی در ادامه از جمله آسیبهای حکمرانی متعالی را بی نیازی از خدا و وحی یعنی اومانیزم، تحریف حقیقت(تحریف در نظام هستی و حقیقت انسان) دانست که موجب انکار خدا (انسان محوری و اومانیزم)، پذیرش عقل خودبنیاد به جای وحی و علمی ندانستن معارف الهی و متافیزیک، سکولاریزم (مدیریت دنیا با عقل خودبنیاد) و لیبرالیزم(زندگی بر اساس هوس، حاکمیت امیال و تضعیف عقلانیت نورانی) می شود.

حجت الاسلام سیدرضا موسوی گام های تمدن نوین اسلامی را نظام سازی و ايجاد دولت اسلامى و… دانست.

دکتر موسوی ادامه داد: حکمرانی انتظار به شیوه‌ای از حکمرانی گفته می‌شود که مبتنی بر انتظار فرج و ظهور امام زمان (عج) است و می‌کوشد تا با انجام وظایف و تکالیف اسلامی، زمینه‌های لازم برای آمادگی جامعه مسلمانان را فراهم کند. حکمرانی انتظار از نظر اسلام با نگرشی مهدوی، سعادت دنیوی و اخروی را هدف خلقت انسان‌ها و جوامع معرفی می‌نماید.

وی ارکان حکمرانی اسلامی را ولایت مداری و توحید، عقلانیت اسلامی و روش حکمی، پیوند شبکه‌ای، عدالت، آزادی و امنیت دانست.

حجت الاسلام سیدرضا موسوی در پایان گفت: اجتماعى مهدوی است كه معتقد است عالم، رب و خالقى دارد كه هستى عالم از او، و برگشتش نيز به او است، و نيز معتقد است كه انسان فنا ناپذير است و حيات ابدى دارد كه با مرگ پايان نمى ‏پذيرد، چنين اجتماعى در زندگى روشى دارد كه در آن سعادتِ حياتِ ابدى و تنعم در دار جاودان آخرت، تأمين مى‏شود.

موضوعات: نشست علمی
 [ 08:13:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  پیش همایش نقش مذاهب اسلامی در بازآفرینی تمدن اسلامی با موضوع تفاوت جایگاه زن و مرد در اسلام و غرب ...

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی تخصصی الزهراء(س) خانم دکترحکیم زاده در پیش همایش نقش مذاهب اسلامی در بازآفرینی تمدن اسلامی به تفاوت جایگاه زن و مرد در اسلام و غرب پرداخت و گفت: با توجه به آیه 1 سوره نساء از نظر اسلام منشا خلقت زن و مرد یکی است و از یک سرشت خلق شده‌اند.

حکیم زاده گفت: از نظر اسلام زن و مرد از حیث برخورداری از توانمندی‌هایی که آنها را به بالاترین درجات کمال می‌رساند، یکسان هستند و از هویت و جایگاه یکسانی برخوردارند اما فمینیست ها زن و مرد را از حقوق و تکالیف مساوی برخوردار می دانند.

خانم حکیم زاده در ادامه به مبانی اسلام در نگرش به زن و مرد که باعث ایجاد تفاوت حقوق و تکالیف آنان شده پرداخت و گفت: از دیدگاه اسلام، زن و مرد از حیث برخورداری از توانمندیها و هویت و جایگاه که آنها را به بالاترین درجات کمال می رسانند یکسان هستند. هر دو حامل امانت الهی، برترین مخلوق و خلیفه الهی و مسجود فرشتگان هستند. همه هستی، مسخر انسان است و تناسب بین آفرینش و قوانین یعنی قوانین متناسب با خلقت انسان است.

مدیر گروه پژوهشی تاریخ و سیره اهل بیت (ع) جامعه الزهرا(س) قم در ادامه مبانی فکری غرب را اومانیسم و انسان محوری دانسته و گفت: از وجوه تمایز دیدگاه غرب در مورد زن این است که زن باید از هر قید و بندی حتی مسائل دینی آزاد باشد و در ساحت خانواده، سیاست، اقتصاد تمام قیدهای اخلاقی باید کنار برود.

وی سکولاریسم را از دیگر مبانی فکری فرهنگ غرب دانسته و گفت:  همه نهادهای اجتماعی سیاسی و خانواده باید بر اساس اندیشه انسانی اداره شود.

  حکیم زاده در ادامه گفت: نسبیتگرایی یعنی نسبی بودن ارزش ها از دیگر مبانی فرهنگ غرب در نگاه به زن است لذا اگر اکثریت یک چیزی را خواستند مانند همجنسگرائی قانون می‌شود.

مدیر گروه پژوهشی تاریخ و سیره اهل بیت (ع) جامعه الزهرا(س) در پایان فردگرایی لیبرالیسم یعنی آزادی مطلق تا جایی که مغایرت با آزادی اجتماعی نداشته باشد را از دیگر مبانی فکری فرهنگ غرب دانست.

موضوعات: پیش همایش
[چهارشنبه 1402-09-29] [ 07:33:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  پیش همایش نقش مذاهب اسلامی در بازآفرینی تمدن اسلامی با موضوع زیست عفیفانه ...

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی تخصصی الزهراء(س) خانم احمدی استاد مدرسه علمیه تخصصی الزهراء(س) گرگان در پیش همایش نقش مذاهب اسلامی در بازآفرینی تمدن اسلامی با موضوع زیست عفیفانه به ایراد سخن پرداخت و با توجه به آیه ۷۲ سوره نحل به تعریف خانواده متعالی پرداخته و گفت:خانواده‌هایی که به دستور خداوند عمل نموده و به یکتاپرستی روی آورده و روابط بین اعضای خانواده را بر اساس اندیشه توحیدی بنا می‌کنند خانواده ای متعالی هستند.در مقابل برخی از خانواده‌ها در اعتقادات و اخلاق و رفتار خانواده تعالیم دین را اصل قرار نداده و خانواده ای نااهل گشته‌اند.
استاد مدرسه علمیه تخصصی الزهرا (سلام الله علیها) گرگان تحقق جامعه سالم، تداوم نسل، تامین نیازهای اساسی، رشد و بالندگی، کسب آرامش، تقویت ایمان و معنویت را از اهداف تشکیل خانواده دانست.
وی در ادامه یکی از عواملی که باعث تقویت عفت در خانواده می‌شود را حیا دانسته و گفت: فراهم کردن زمینه ازدواج جوانان، اظهار انزجار از عمل قبیح، انتخاب دوستان با حیا، رفتن به اجتماعات مذهبی، پرهیز از قرار گرفتن در خلوت، پرهیز از خودنمایی از جمله راهکارهای تقویت حیا در خانواده می‌باشد.
وی با توجه به اینکه عفت را هم پوشش درونی دانسته و هم پوشش بیرونی گفت: عفت در نگاه، کلام، شهوت، راه رفتن از جمله نمودهای عفت می‌باشد و برای اینکه جامعه‌ای سالم داشته باشیم باید به دنبال عفت عمومی باشیم.
خانم احمدی با توجه به آیه ۳۱ سوره نور رعایت عفاف را مشترک بین زن و مرد و مجرد و متاهل دانست.
استاد این مدرسه در ادامه تمایلات نفسانی را یکی از موهبت‌های الهی دانسته و گفت: تمایلات نفسانی اگر در جهت مثبت از آن بهره‌برداری شود سبب گرایش او به سوی کمال و سعادت می‌شود اما اگر در جهت صحیح استفاده نشود موجب انحطاط و گمراهی می‌شود بنابراین اصل تمایلات بد نیستند آنچه بد است هواپرستی است.
وی در ادامه ایمان، تقوا، آگاهی، کنترل نگاه و فکر، وجدان اخلاقی، عبادت را از جمله زمینه‌های فردی عفاف دانست.
خانم احمدی در ادامه به راه‌های کنترل نگاه پرداخت و گفت: توجه به علم و آگاهی خدا از اعمال، توجه به قیامت، توجه به زیان‌های چشم چرانی و… از جمله آن راهکارها می‌باشد.
استاد مدرسه علمیه تخصصی الزهرا (سلام الله علیها) گرگان گفت: پاکدامنی مادر و همسر، ازدواج به موقع فرزندان، تحکیم پیوند زناشویی و مراقبت در خانواده … از جمله زمینه‌های خانوادگی عفاف می‌باشد.
وی در پایان امر به معروف و نهی از منکر، حجاب، رعایت‌های اجتماعی، پیرایش جامعه از عوامل تحریک و طرد بی‌عفتان و … را از جمله زمینه‌های اجتماعی عفاف دانست.

موضوعات: پیش همایش
 [ 07:25:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  تاثیر مطالعه در تحکیم بنیان خانواده ...

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه تخصصی الزهراء(س) گرگان، آیت‌الله سید کاظم نورمفیدی در جمع طلاب این مدرسه با توجه به هفته کتاب و کتابخوانی به بحث پیرامون «تاثیر مطالعه در تحکیم بنیان خانواده» پرداخت.

عضو مجلس خبرگان رهبری با استناد به آیه 21 از سوره مبارکه روم «آفرینش همسرانی از جنس خود انسان را از نشانه‌های خدای متعال» برشمرد و خاطرنشان کرد: فلسفه ازدواج از منظر قرآن کریم همین «لِتسکنوا إلیه» یعنی رسیدن به آرامش است، وجود زن و مرد کمبودی دارد که با تشکیل خانواده و ازدواج کامل می شود، در واقع همسران وجود هر یک را تکمیل می‌کنند.  

وی با تاکید بر این مطلب که «آیه فوق مربوط به خانواده بوده و خداوند به دست قدرت خود مودّت و رحمت را بین زن و مرد قرار داد» به بیان فرق بین محبّت و مودّت از منظر علامه طباطبایی پرداخت و توضیح داد: محبت امر قلبی ولی مراد از مودّت؛ عمل آنچه که در قلب است، همچون خضوع و خشوع که خشوع مربوط به قلب اما خضوع به عمل مربوط می شود.

حضرت آیت‌الله ‌نورمفیدی با استناد به روایت پیامبر بزرگوار اسلام(صلی‌الله‌و‌علیه‌وآله) که می فرمایند: «مالهآله)آ بُنِيَ في الإسلامِ بِناءٌ أحَبَّ إلى اللّه ِعزّوجلّ و أعَزَّ مِنَ التَّزويجِ» اضافه کرد: هیچ بنایی در اسلام محبوب‌تر و ارجمندتر از تشکیل خانواده نیست، این بنا محبوب خداوند بوده و برای استحکام این بنا، مودّت و رحمت را قرار داده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با استناد به روایتی از امام صادق(علیه‌‎السلام) ابراز کرد: «زن نسبت به شوهرِ خود سه نكته را بايد رعايت كند؛ «حفظ كردن خود از هر گناه (آلودگى) تا شوهر او در هر حال در دل به او اطمينان داشته باشد، مراقبت از او و زندگى اش تا شوهر او در صورتى كه لغزشى از وى سر زند، نسبت به وى عطوف و مهربان باشد و سوم اظهار عشق به او، با خوش‌زبانى، سر و وضع مناسب و آراسته».

وی عنوان کرد: براساس روایت از امام معصوم(علیه‌السلام) مرد نیز براى اداره منزل و خانواده خود به سه خصلت نياز دارد كه اگر هم به طور طبيعى آنها را نداشته باشد بايد خود را به تكلّف در آنها وا دارد که عبارتند از: «خوش رفتارى، گشاده دستىِ سنجيده و غيرت بر حفاظت از آنها» ، «إنّ المَرءَ يَحتاجُ في مَنزلِهِ و عِيالِهِ إلى ثلاثِ خِلالٍ يَتَكَلَّفُها و إن لَم يَكُن في طَبعِهِ ذلكَ : مُعاشَرَةٍ جَميلةٍ  و سَعَةٍ بِتَقدِيرٍ  و غَيرَةٍ بتَحَصُّنٍ».

حضرت آیت‌الله ‌نورمفیدی مطالعه در زمینه‌های مختلف را برای تحکیم بنیان خانواده بسیار ضروری دانست و افزود: «مطالعه بطور کلی برای هر بخش از مسائل و شئونات زندگی انسان مفید بوده و موجب می شود انسان آگاهانه عمل کند» البته هر کتابی مناسب مطالعه نیست، چه بسا منابع و مطالبی که انسان را از مسیر دور کرده و به انسان بینش درستی نمی دهد.

نماینده ولی فقیه در استان گلستان در پایان، کتاب خدا و آنچه از پیامبران و ائمه معصومین(سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین) به ما رسیده را بهترین منبع و کتابی برشمرد که در زمینه روابط و تحکیم بنیان خانواده می‌توان به آن مراجعه کرد.


موضوعات: ویژه هفته کتاب و کتابخوانی
 [ 07:19:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  نشست کتابخوان توسط تعدادی از اساتید سطح 3 ...

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه تخصصی الزهراء(س) گرگان نشست کتابخوان توسط تعدادی از اساتید سطح 3 این مدرسه در ابتدای کلاس درس در هفته کتاب و کتابخوانی برگزار گردید.

 خانم ضیاءحسینی به معرفی جلد ششم سیره پیامبران تألیف آیت الله جوادی آملی پرداختند. جلد ششم از این مجموعه در ده بخش موضوعات ذیل را به عهده گرفته است: سیره مشترک پیامبران (علیهم‌السلام)، سیره حضرت آدم (علیه‌السلام)، سیره حضرت ادریس (علیه‌السلام)، سیره حضرت نوح (علیه‌السلام)، سیره حضرت هود (علیه‌السلام)، سیره حضرت صالح (علیه‌السلام)، سیره حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، سیره حضرت لوط (علیه‌السلام)، سیره حضرت اسحاق (علیه‌السلام) و سیره حضرت یعقوب (علیه‌السلام).

آقای ارشاد به معرفی کتاب شَوارقُ الاِلهام فی شَرح تَجریدِ الاعتقاد تألیف عبدالرزاق لاهیجی پرداختند. این کتاب شرح مزجی به زبان عربی بر تجرید الاعتقادِ نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (م۶۷۲ ه.ق). این شرح پس از مجموع شروح میرسید احمد علوی بر تجرید، مفصل‌ترین شرح این کتاب به شمار می‌آید. این کتاب به پایان نرسیده است و تنها دربردارنده شرح مقصد اول و دوم و بخشی از مقصد سوم تجرید است. در این شرح الفاظ و عبارات تجرید را به روشنی توضیح می‌دهد.

لاهیجی نخست مقدمه‌ای در باب تعریف علم کلام، بیان موضوع، غایت و مرتبت آن می‌آورد. سپس به شرح متن کتاب می‌پردازد. ابتدا متن خواجه در تجرید را ذکر می‌کند و در پی آن، کلمات و توضیحات را می‌نگارد. در بیشتر موارد شرح وی در بردارنده معانی الفاظ و تبیین مقاصد و مصنف در هر عبارت است

ایشان همچنین به معرفی کتاب «شرح الاشارات و التنبیهات» پرداختند این کتاب، یکی از معروف‌ترین و با اهمیت‌ترین شروح اشارات بوعلی است که توسط خواجه نصیرالدین طوسی به زبان عربی نوشته شده است. کتاب، در سه بخش عمده منطق، طبیعیّات و ما بعد الطبیعه تدوین شده است.

خانم میرکریمی به معرفی کتاب جامع السعادات نراقی پرداختند این کتاب، کتابی درباره اخلاق نظری و عملی به زبان عربی، تألیف ملا محمدمهدی نراقی، حکیم و فقیه قرن ۱۲ و ۱۳ هجری است. اهمیت این کتاب بیشتر به علت جایگاه اخلاقی و عملی نویسنده آن دانسته شده است. جامع السعادات همچنین اولین کتابی معرفی شده که مشتمل بر هر دو جنبه عقلی و فلسفی و نیز دینی و عملی است.این کتاب مشتمل بر سه باب است: باب اول در مقدماتی که در آن مباحث کلی و مبانی علم اخلاق مطرح شده است، از قبیل تجرد و بقای نفس، تأثیر طبیعت آدمی بر اخلاق، نقش تربیت در اخلاق، شرف علم اخلاق به سبب شرافت موضوع و غایتش، ترکیب حقیقت انسان از وجوه متقابل و اینکه غایت سعادت، تشبه به مبدأ یا خالق یعنی خداست. باب دوم درباره اقسام اخلاق، شامل مباحثی مانند: اقسام فضائل و رذائل، بحث درباره فضائل چهارگانه حکمت، عدالت، شجاعت و عفت، حقیقت عدالت، حد وسط اعتدال و افراط و تفریط در اخلاق است. باب سوم کتاب هم درباره اخلاق پسندیده، شامل یک مقدمه و چهار فصل است.

آقای فضیلت به معرفی کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران که از آثار مشهور مرتضی مطهری روحانی شیعه و استاد فلسفه و علوم اسلامی است پرداختند. مطهری این کتاب را برای دفاع از اسلام در برابر ادعاهای عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب مشهور«دو قرن سکوت» نوشت. زرین‌کوب در کتاب «دو قرن سکوت» رفتار اعراب مسلمان در جریان فتح ایران را مورد انتقاد قرار داد و ورود اسلام به ایران را همراه با «غارت و کشتار» دانست. اما مطهری در این کتاب «از عملکرد اعراب مسلمان در ایران دفاع می‌کند و می‌گوید اگر ایرانیان با اعراب همکاری نمی‌کردند، حکومت ساسانیان فرونمی‌ریخت و اسلام در ایران فراگیر نمی‌شد».

استاد حکیمی نیز به معرفی کتاب الذخيرة في علم الكلام كه به الذخيرة وذخيرة العالم و بصيرة المعلم نيز شهرت يافته است و يكى از مهمترين كتب كلامى سيد‌ ‎مرتضى محسوب مى‌شود پرداختند. سيد‌ ‎مرتضى اين كتاب را بعد از ديگر كتاب كلامى خويش؛ يعنى الملخص في اصول‌الدين نگاشته است. او كتاب اول را كه درصدد بيان عقائد شيعه در اصول دين بود، نوشته كه متأسفانه ناقص مانده است. لذا او در اين كتاب قصد داشته آنچه را كه در كتاب اول بيان ننموده است را بيان كند و در واقع اين كتاب مكمل و متمم كتاب اول مى‌باشد و .طبق دسته‌بندى مشهور كتب كلامى، مباحث اعتقادی را در پنج بخش بيان نموده است. مباحث مربوط به توحيد(اسماء و صفات)، مباحث مربوط به عدل(افعال و آجال و…) مباحث مربوط به نبوت، مباحث مربوط به امامت و مباحث مربوط به معاد، كه تفصيل آنها براساس نظم كتاب چنين است.

 

موضوعات: ویژه هفته کتاب و کتابخوانی
 [ 07:12:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  کارگاه فلسفه نظام حقوق زن ...

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه تخصصی الزهرا سلام الله علیها گرگان، کارگاه علمی در تاریخ ۲۶ و ۲۷ مهرماه ۱۴۰۲ با همکاری معاونت پژوهش مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان گلستان برگزار گردید.

 در این کارگاه آقای دکتر محمود حکمت نیا به بیان دیدگاه‌ها و نظرات علمی خویش در موضوع فلسفه نظام حقوق زن پرداخت. وی در توضیح چیستی قاعده حقوقی و تفاوت آن با قواعد اخلاقی و عرفی گفت:

سنخ شناسی قواعد حقوقی از جمله مباحث مهم هر نظام حقوقی و فلسفه حقوق به شمار می‌آید و باید قواعد و روابط حقوقی را از قواعد اخلاقی و آدابی متمایز ساخت و جایگاه آنها را در مباحث فرهنگی شناخت.

وی در توضیح چیستی قاعده حقوقی گفت : احکام و قواعد در نظام حقوقی اسلام به دو دسته تقسیم می‌شوند:

احکام و قواعد تکلیفی و احکام و قواعد وضعی. احکام تکلیفی شیوه رفتار و میزان الزام به آن را مشخص می‌کند که به وجوب و حرمت و استحباب و کراهت و اباحه تقسیم می‌شود و احکام وضعی غیر تکلیفی بوده و یا به صورت غیر مستقیم حاکم بر رفتارند. احکامی چون صحت، فساد، شرط مالکیت و زوجیت….

حکمت نیا در بیان تشابه و تفاوت قاعده حقوقی با قواعد اخلاقی و عرفی گفت: قواعد حقوقی و اخلاقی هر دو بر رفتار افراد حکومت می‌کنند و بسیاری از آنها در قالب بایدها و نبایدها ظهور می‌یابند. مسائل و موضوعات مشترکی میان حقوق و اخلاق وجود دارد که از یک جهت حقوق و از جهت دیگراخلاق به شمار می‌آیند. مثلاً وجوب ادای امانت و حرمت غصب از این جهت که در تکامل روحی انسان موثرند جزء مسائل اخلاقی به شمار می‌روند و از آن جهت که مورد حمایت دولت اند و ضمانت اجرای بیرونی دارند جزء حقوق می‌باشند.

وی ادامه داد: الزاماتی که قواعد رفتار دارد اگر دارای ضمانت اجرای مثبت باشد به آن حقوق نرم گفته می‌شوند مانند تشویق‌هایی که دولت انجام می‌دهد مانند تشویق برای فرزند آوری. وریآوری  اما هنگامی که ضمانت اجرای منفی داشته باشد حقوق سخت نامیده می‌شود که با مجازات و امثال آن همراه است.

قواعد الزام آورِ ناشی از قواعد اخلاقی، اخلاق نامیده می‌شود و هنگامی که پشتوانه اخلاقی نداشته باشد عرفیات نامیده می‌شود.

استاد این کارگاه در بیان تفاوت قواعد حقوقی با قواعد اخلاقی و عرفی گفت: یکی از وجوه افتراق آنها از جهت قلمرو می‌باشد؛ زیرا مسائل حقوقی به حوزه روابط اجتماعی محدود است ولی مسائل اخلاقی همه رفتارهای اختیاری انسان حتی موارد کاملاً شخصی را نیز در بر می‌گیرد. مانند ارتباط با خدا، خلوص و حسن نیت و ….

موضوعات: فعاليت هاي پژوهشی, کارگاه
[یکشنبه 1402-08-14] [ 01:59:00 ب.ظ ]



 لینک ثابت

  مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی(عقل از دیدگاه عرفان) ...

“به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان حجت الاسلام و المسلمین دکتر مزرئی رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج)، در مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی به بحث پیرامون « عقل از دیدگاه عرفان» در تاریخ 20 مهر 1402 پرداخت.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مزرئی رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج)، در ابتدای بحث روش عرفان را روش شهودی دانست و گفت: عرفا معتقدند حتی نظریه وحدت وجود نیاز به برهان ندارد.
رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج) با بیان این که از زاویه ای دیگر به بحث عقل، در عرفان می پردازند گفت: در بحث حجیت شهود سه ملاک برای حجیت شهود ذکر شده است که در کتاب مصباح الانس فناری بیان شده است.
وی ملاک اول را شریعت یعنی متن وحیانی دانست و بیان کرد: با توجه به مبانی عرفا که قرآن را کشف اتم محمدی می دانند سایر شهودات باید با آن تطبیق داشته باشد که البته آنجا باز گفته شده که مطابقت شرط نیست و مهم این است که مخالف نباشد.
دکتر مزرئی با اشاره به اینکه ملاک دوم عقل است ادامه داد: شهودات عرفانی را با عقل بسنجیم تا مخالف روح کلی عقل نباشد. مثلا اجتماع نقیضین نشود.
رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج) ملاک سوم را استاد سلوک دانست و بیان کرد: منظور استادی است که خودش اسفار اربعه را طی کرده باشد و بتواند دستگیری کند در این میان عقل جدای از شریعت، جایگاه ویژه ای در عرفان پیدا می کند.
وی در ادامه گفت: از یک سو برخی از عرفا عقل را به عنوان میزان حجیت شهود مطرح کردند ولی از سوی دیگر می گویند معارف عرفانی، طوری ورای طور عقل دارد. یعنی مناسبتی بین مدرِک و مدرکات نیست که ملاک سنجش قرار بگیرد.
دکتر مزرئی با اشاره به این مطلب که مخالفت صریحی هم در ادبیات عرفانی و شعر و شاعری و هم در لابلای کتاب های عرفان نظری و عملی نسبت به عقل وجود دارد ادامه داد: از دو جهت می توان به این امر نگاه کرد: چرا با عقل مخالف هستند و با چه عقلی مخالف اند؟ از این حیث که عقل در ادراک حقایق عرفانی ناتوان هست ؟ منظور از عقل و حقایق عرفانی چیست؟ یا از آن جهت که عقل خطاپذیر در ادراک واقعیات هست؟
رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج) گفت: در بحث ناتوانی عقل از ادراک حقایق عرفانی در ساحت عرفان عملی و عرفان نظری، مراد علم عرفان نظری و علم عرفان عملی نیست. بلکه مراد تجارب سالکانه ای است که پشتوانه علم عرفان عملی و تجارب عارفانه ای است که پشتوانه علم عرفان نظری است یعنی بحث روی تجربه است.
وی گفت: عرفان نظری را از دو جهت زبان شناختی و معرفت شناسی میتوان مورد بررسی قرار داد که عقل توان درک حقایق عرفانی را ندارد عمده براهینی که عرفا ذکر کردند این است که مدرِک با مدرکات تناسب ندارد.
دکتر مزرئی در ادامه به طرح سه سوال در معنای عجز عقل پرداخته و گفت: آیا منظور این است که عقل توان ماورای معقول را ندارد؟ یا اینکه عقل نمی تواند به نحو مستقل به آن دست یابد؟ یا عقل نمی تواند به نحو مستقل آن را ممکن کند؟
رئیس مرکز تخصصی حضرت ولی عصر (عج)، ادامه داد: در دو فرض اول ورای طور عقل ورای تناقض نیست اما در دیدگاه سوم ورای تناقض است. که هر سه را عرفا بیان کردند. فوق عقل طور عقل است. اگر معنای اول و دوم مد نظر باشد می توان روی آن بحث کرد اما اگر معنای سوم منظور باشد به این معنا که ما چیزی داشته باشیم ورای عقل و در آنجا تناقض هم راه داشته باشد هیچ وقت نمی توان عقل را معیار شهود معرفی کرد. چون مهم ترین حکم عقل این است که اجتماع نقیضین نباشد .
وی گفت: بعضی مواقع به دلیل این که عارف نمی تواند شهود را به زبان بیاورد تمایز محیط و محاط بوجود می آید.
استاد مزرئی در پایان با توجه به آیه « من عمل صالحا من ذکر او انثی فلنحیینه حیاتا طیبه» گفت: می توان گزاره های شهودی را عقلی کرد. عقل فلسفی عقلی است که از ادراک طور عقل در علم حصولی باز می ماند، هرجا طور عقل است تناقض نیست.

موضوعات: فعاليت هاي پژوهشی, نشست علمی
 [ 01:46:00 ب.ظ ]



 لینک ثابت

  مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی(آنتولوژی و هستی شناسی عقل) ...


به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان دکتر احمد سعادت در مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی که پنجشنبه 20 مهرماه در محل سالن قدس نمایندگی گلستان برگزار گردید ، در خصوص آنتولوژی و هستی شناسی عقل اظهار داشت : عقل فلسفی از حيث هستی شناختی به سه معنا به كار رفته است . نخست وجود مستقل، بالذات و مجرد که عقل در اين معنا اساس عالم مجردات است كه در فلسفه از آن به عقل اول و دوم و سوم و…. ياد می شود. و در حديث با تعبير ”اول ما خلق الله العقل“ اشاره به همين معنا از عقل است.
وی در تشریح معانی دوم و سوم ابراز داشت : دومين معنای عقل فلسفی، عقل به مثابه نيروی مدركه در وجود انسانی است كه همان نفس ناطقه انسان می باشد و به دو قسمت عقل نظری و عملی تقسيم می گردد. سومين معنای عقل در فلسفه، عقل به معنای معقول است.که در اين معنا عقل دو كابرد دارد: یک معنای عام که در اين معنا عقل علوم است كه در برابر وحی قرار دارد. علوم عقلی يعنی مجموعه معارف بشری كه با قدرت عقلی به دست آمده باشد. در برابر علوم نقلی و وحيانی كه از غالم غيب و وحی مي رسند.و دوم ، معنای خاص که علومی كه در برابر وحی، شهود، و تجربه قرار دارد. علوم عقلی به اين معنا همان علوم فلسفی است كه در برابر وحی و تجربه و شهود قرار دارند.
دکتر سعادت در زمینه عقل از حيث معرفت شناختی عنوان کرد : ، می توان مدعی شد كه عقل فلسفی، سيستم ادراكی است كه چشم بر هيچ يك از منابع معرفتی بشر نمی بندد. فلاسفه معتقدند كه عقل با اينكه مدركات استقلالی دارد و خودبنياد است؛ اما حوزه ادركات آن تام و كامل نيست. بلكه مدركات عقلي يا تام و كامل است (مثل بديهيات و برخی نظريات) يا با اجمال است و يا فكت ها و وقايعی است كه اصلا نسبت به آنها دركی ندارد.
وی افزود : عقل عملی يكی از شاخه های مهم عقل فلسفی است و در طول تاريخ فلاسفه اسلامی، به آن توجه كرده اند. ليكن آن اندازه كه به عقل نظری اهتمام ورزيده اند، كمتر به عقل عملی توجه كرده اند.

موضوعات: فعاليت هاي پژوهشی, نشست علمی
 [ 01:42:00 ب.ظ ]



 لینک ثابت

  مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی (مقایسه دیدگاه فیلسوفان و متکلمان در معرفت شناسی عقل) ...

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان استاد سبحانی عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات، در مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی به بحث پیرامون مقایسه دیدگاه فیلسوفان و متکلمان در موضوع معرفت شناسی عقل در تاریخ 20 مهر 1402 پرداخت.
استاد سبحانی عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات، عقل را مهمترین ابزار ادراک انسان و شناخت دانسته و گفت: مهم معرفت شناسی عقل است و دانش کلام در مذاهب اسلامی در تبیین آن تلاش خاص و جدی داشته است.
عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات، نگاه فیلسوفان به عقل را یک نگاه حداقل گرایانه دانست و بیان کرد: آنچه فیلسوفان از تعریف معرفت شناسی عقل ارائه داده‌اند نسبت به آنچه که دانش کلام از آن بحث می‌کند بسیار محدودتر است.
وی در ادامه گفت: از چهار جهت می‌توان نظریه فلسفی عقل را با نظریه کلامی مقایسه کرد؛ از دیدگاه فیلسوفان اساساً معرفت عقلی مفهوم پایه است یعنی تا مفهوم و صورتی از عالم خارج را به ذهن نیاوریم نمی‌توانیم نسبت به آن امر معرفت پیدا کنیم این در حالی است که در دانش اصیل و رسمی کلام پذیرفته شده نیست که عقل معرفت خودش را از طریق مفهوم و صورت به دست می‌آورد و منحصر به این نوع معرفت نیست.
استاد سبحانی با توجه به ورود علم حضوری به فلسفه در زمان شیخ اشراق گفت: شیخ اشراق و بعد از او ملاصدرا معرفت عقلی را مختص علم حصولی ندانسته و علم حضوری را وارد دستگاه فلسفه نمودند.
عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات گفت: علی رغم اینکه علم حضوری در فلسفه وارد شد اما هیچ تبیین عقلی معرفت شناختی از علم حضوری در علم فلسفه صورت نگرفت یعنی همچنان منطق شناخت استنتاج در دانش فلسفه مبتنی بر گزاره‌ها و مفاهیم است و به تعبیری تا علم حضوری علم حصولی نشود در دستگاه فلسفی قدرت استنتاج وجود ندارد.
وی ویژگی دوم معرفت شناسی فلسفی عقل را کلی نگری آن دانسته و بیان کرد: فیلسوفان و منطقدانان از آغاز میان معرفت جزئی و حسی با معرفت عقلی تفکیک کرده‌اند. و معتقدند معرفت حسی یک معرفت در حال تغییر است حال آنکه فلسفه به دنبال بیان احکام کلی وجود است.
استاد سبحانی در ادامه به بیان محور سوم پرداخت و اظهار داشت: عقل فلسفی از آغاز و در سنت اسلامی به تدریج از عقل عملی خارج شد و بخش معرفت شناختی عقل منحصر در عقل عملی شد از اینجاست که تفکیکی بین عقل و عقلا صورت گرفته و برخی از اصولیون متاخر ازاین اصطلاح استفاده کرده‌ و آن را عقلی یا عقلائی می دانند.
عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات، ریشه های مرز میان عقلی و عقلایی گذاشتن را در دستگاه منطقی ارسطویی که در صناعات خمس آمده دانست و گفت: مقدماتی که دلالت بر حسن و قبح می‌کند از اعتباریات است. مرحوم علامه طباطبایی هم در آثارشان به همان تعبیر به نظریه اعتباریات می رسند که انسان اهداف و مقاصدی که دارد نسبت به شایسته یا عدم شایسته بودن اعتباراتی می‌کند اسمش حسن و قبح است.
وی در ادامه به بیان دیدگاه کلامی و فلسفی در باب حسن و قبح پرداخت و گفت: حسن و قبح در ادراک عقلی مانند هستی و نیستی است همانطوری که اجتماع نقیضین و اصل علیت را با عقل می‌پذیریم حسن و قبح هم به همان معنا اعتبار دارد امور کلی جزئی هر دو در ساحت ادراکی عقل است. اما در نگاه فلسفی حسن و قبح جزء اعتباریات می‌شود ممکن است در جایی اعتبار صورت بگیرد یا نگیرد.
استاد سبحانی بعد چهارم را در حوزه روش شناسی عقل در کلام و فلسفه دانست و گفت: فلسفه اسلامی ما که ریشه در فلسفه یونان قدیم دارد زمانی که سوفسطاییان علیه ادراک عقلی قیام کردند مقابل آنها سقراط برای اینکه اشکالات آنها را پاسخ دهد دو کار اصلی کرد اول اینکه معرفت را به کلیات منحصر کرد و گفت تمام اشکالات شما سوفسطاییان در جزئیات است دوم اینکه تلاش کرد روش عقلگرایی قیاسی را به گونه‌ای تنظیم کند که در آن شک و تردید راه نداشته باشد.
عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات تنها روش مورد قبول دستگاه فلسفی در حوزه عقل را دستگاه قیاسی دانست و ادامه داد: انحصار روش عقلی در قیاس موجب می شود سایر روش‌ها از دایره روش شناسی عقل خارج شود.
وی در ادامه به بیان اثرات زیانبار انحصار روش عقلی در قیاس پرداخت و گفت: تمدن اسلامی عقل گرایی اسلامی که قابل ترویج و تکریم است نتوانسته توسعه پیدا کند و سایر روش‌ها را در بر بگیرد و تا یک عقل گرایی جامع داشته باشیم.
استاد سبحانی با توجه به اینکه دانش کلامی در مذاهب مختلف می تواند عقلگرایی را وارد ساحت‌های مختلف کند ادامه داد: به تعبیر شهید محمد باقر صدر در کتاب مبانی منطقی، منطق استقراء تولد ذاتی دارد یقین ایجاد می‌کند و می‌تواند به عنوان یک روش عقلی مورد توجه قرار بگیرد.
عضو تعمیق ایمان دینی دفتر تبلیغات، سنت کلام اسلامی را در حوزه عقل گرایی چند جانبه دانست و گفت:
تطابق مفهوم ذهنی با مفهوم خارجی مسئله معرفت شناسی است که نیازمند به تامل معرفت شناسی است علی رغم اینکه تلاش‌های زیادی در حوزه معرفت شناسی عقل صورت گرفته است امتداد این دستگاه معرفت شناسی گره‌های معرفت شناسی ما را باز نمی‌کند. یکی از چالش‌های بزرگ عقل گرایی مفهوم پایه مسئله وجود ذهنی است که گرهی از مسئله معرفت شناختی ما باز نکرد.
وی با توجه به این مطلب که در حوزه معرفت شناسی کلامی ظرفیت ما در حوزه معرفت شناسی عقل کمتر شناسایی شده به بیان ویژگی های آن پرداخت و گفت: مفهوم پایه نیست، قدرت مواجهه عقل را با واقعیت تبیین می‌کند، انحصار روش شناسی به یک روش خاص ندارد،نکته بسیار مهم بحث عقل عملی است.
استاد سبحانی عقل عملی در کلام اسلامی را به عنوان یکی از پایه‌های شناخت به حساب آورده و بیان کرد: در کتب فلسفی ما مانند کتاب اسفار مطلبی با عنوان حجیت به اعتبار عقل عملی نداریم بله به صورت اعتباری مطرح می‌شود اما اعتبار معرفت شناسی عقلی را ندارد این است که فیلسوفان منحصر به عقل نظری می شوند.
وی در پایان یکی از چالش‌های بزرگ اسلامی در تمام نقاط دنیا را بحث فلسفه اخلاق دانسته و گفت: هنوز اخلاق به عنوان یک حوزه زنده و پویا در سنت‌های مختلف وجود دارد و از سوالات مهمی که در این زمینه مطرح می شود این است که از مهم‌ترین پایه‌های اخلاق پایه‌های عقلانی اخلاق است که آیا اخلاق عقلانی است یا نه؟آیا ارزش‌های اخلاقی حقیقتی در جهان خارج دارند؟آیا ما می‌توانیم برای آنها احکام کلی ثابت ایجاد کنیم؟

موضوعات: فعاليت هاي پژوهشی, نشست علمی
 [ 01:38:00 ب.ظ ]



 لینک ثابت