استاد راهنما: سيد علي هاشمي

استاد مشاور: محمد علي افضلي

پژوهشگر: طيبه مهاجر اورسيجي

  چکیده

این تحقیق با هدف بررسي جايگاه امنيت در فقه اماميه انجام شده است. امنیت از جمله مفاهیمی است که همواره مورد توجه اندیشمندان و حاکمان سیاسی بوده است تا آنجا که برخی تامین امنیت را وظیفه اصلی دولت ها دانسته اند.

اسلام امنیت را یکی از اصول حیاتی زندگی و زمینه ساز بهره وری از مزایا و مواهب حیات و تکامل بشر تلقی کرده و آن را یکی از اهداف استقرار حاکمیت الله و خلافت و جانشینی صالحان و طرح امامت می شمارد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی بوده و روش به کار رفته درآن   کتابخانه ای واسنادی می باشد که با تتبع در منابع معتبر فقهی به انجام رسیده است داده ها با استفاده از ابزار فیش جمع آوری گردیده و در تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. مهمترین نتایج این پژوهش را می توان این چنین بیان داشت که امنیت به شکل عام از جمله نیازهای اولیه در زندگی انسان بوده و با ایمان، پیوند اساسی دارد و افزایش مبانی ایمانی در سطح فرد و جامعه، امنیت را افزایش می دهد و از سویی توجه به این نیاز فردی و جمعی از حوزه وظایف فقه سیاسی است. فقه سیاسی، مجموعه قواعد و اصول برخاسته از مبانی اسلامی است که عهده دار تنظیم روابط مسلمانان است و ابعاد سیاسی و اجتماعی امنیت و تبیین حقوق شهروندی از وظایف آن می باشد. بنابراین فقهای شیعه نیز در دوره های مختلف تاریخی همواره به دنبال امنیت دینی و سیاسی جامعه شیعی بوده اند و از قواعد و اصول فقهی مختلفی با استناد به قرآن و سیره معصومین در تأمین امنیت شیعیان بهره گرفته اند. تقیه ، امور حسبیه ، مقدمه واجب ، امر به معروف و نهی از منکر و حفظ جامعه اسلامی از جمله قواعد و اصولی هستند که فقها در اثبات ضرورت امنیت برای کشور و جامعه شیعی استفاده کرده اند. 

کلید واژه : جایگاه امنیت ، اسلام ، فقه ، شیعه 

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: زهرا کریمی

گذار از وضعيت موجود به سوي وضعيت مطلوب، آرمان هر نظام اجتماعي بالنده و از خواسته‌هـاي بارز مصلحان اجتماعي است. متفكران بشري از ديرباز اهتمام ويژه‌اي به اين موضوع داشته و به فراخور جهان فكري خويش مولفه‌هايي را براي تحقق خارجي جامعه‌اي ايده‌آل ترسيم كرده‌اند. قرآن كريم كه با رويكردي همه جانبه به جايگاه انسان در نظـام هـستي نظر افكنده، بـا ارائـه ويژگـي‌هايي مـشخص، پيرامون اعتلاي جامعه سخن گفته است و در اين باب از شأن ويژه سه هنجار «عدالت»، «وحدت» و «امنيت» ياد كرده است. در بينش قرآني «عدالت»، هنجاري فراگير است و در اعتلاي جامعه تا بدان حد واجد اهميت است كه در فرض فقدان آن، نه تنها جاي عدل خالي است، بلكه هيچ ارزش ديگري ثبات و قرار نخواهد داشت. بر خلاف عدالت، وحدت مقوله‌اي است كه ارزش آن نه ذاتي، بلكه در گروِ محور و هدف وحدت است. از اين رو از نظر قرآن وحدتي، اعتلاي جامعه را تضمين مي‌كند كه با محور و اهداف گفتمان قرآن، هم افق باشد. عنصر سوم يعني «امنيت» در انديشه قرآني، هنجاري آلي و زمينه ساز است كه استقرار آن در جامعه، هدفي والاتر يعني تحقق توحيد و بندگي خداوند را دنبال مي‌كند و بدين ترتيب نمي‌توان تعالي جامعه را بدون آن در نظر آورد. پژوهش حاضر با بهره جستن از آيات الهي، در صدد است تا جايگاه و كاركرد سه مولفه عدالت، وحدت و امنیت را در طرح كلاني كه قرآن كريم از اعتلاي جامعه ارائه مي دهد، واكاوي نمايد و نقش عناصر مذكور را در اعتلاي جامعه از ديدگاه قرآن تبيين نمايد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی بوده و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

واژگان كليدي: اعتلا، جامعه، عدالت، وحدت، امنيت، قرآن