محقق: زهرا شاهبازی، اشتغال به تحصیل سطح3، رشته تفسیر و علوم قرآنی

 

ویژگی های علامه جوادی آملی

1.اخلاق و ادب اجتماعی

آیت الله جوادی آملی در همه ابعاد اخلاقی و معنوی یک جامعیت دارند. همان طور که ایشان در ادب فردی و روابط میان فردی سرآمد هستند، در روابط اجتماعی و انسانی نیز فرهیخته و متخلق هستند و اخلاق فردی و اجتماعی در وجود ایشان جمع است.

مدیر حوزه های علمیه می گوید : استادان بسیاری داریم که اخلاق معنوی و فردی آنان ممتاز است اما از نظر اخلاق اجتماعی احیاناً کاستی هایی دارند؛ اما آیت الله جوادی آملی این چنین نبودند و نیستند.( سایت shafaqna.com، ۱۷/۱۱/۱۳۹۷)

2-ابهت و شکوه شخصیت :

آیت الله اعرافی درباره ی ابهت و شکوه شخصیت استاد می گویند : آیت الله جوادی آملی در کلاس درس به آرامی پاسخ سوال شاگردان را می دادند. این مهربانی همراه با ابهت و شکوه شخصیت است. نگاه تمدنی و بین المللی، قلم جذاب، خطبه و خطابه شیرین و جذاب کم پیدا می شود، اما استاد سرآمد همه این موارد هستند.

سیدرضا صالحی امیری هم می گوید : اولین ویژگی که از ایشان در ذهن دارم این است که آیت الله جوادی آملی شخصیتی هویت آفرین هستند. وقتی از هویت صحبت می کنیم یعنی ارزش های بنیانی که بنای یک جامعه و نظام و نهاد از آن نهادینه می شود.( سایت shafaqna.com، ۱۷/۱۱/۱۳۹۷)

3-انسجام آفرین :

یکی دیگر از ویژگی های آیت الله جوادی آملی انسجام بخشی و انسجام آفرینی است.

سیدرضا صالحی امیری می گوید : ما در جامعه ای هستیم که با نحله ها و نگرش های متفاوتی مواجه هستیم، در این جامعه پر تنش ، ما نیازمند شخصیت های اجماع ساز و اجماع آفرین هستیم، بی شک آیت الله جوادی آملی یک شخصیت اجماع ساز و انسجام آفرین است و می تواند به عنوان محور وحدت و انسجام ملی، دینی و معرفتی جامعه باشد. آیت الله جوادی آملی می تواند در عبور از پیچ و خم های بزرگی که ملت گرفتار می شوند به عنوان اجماع آفرین وارد صحنه شوند و از این منظر شخصیت ایشان، انسجام بخش است.( سایت shafaqna.com، ۱۷/۱۱/۱۳۹۷)

*فعالیت های علمی :

آيت‌ الله عبدالله جوادي‌ آملي‌، در طول‌ عمر شريف‌ خود، خدمات‌ علمي‌ بسیاری را به‌ انجام‌ رسانده‌ است‌. ایشان‌ از همان سال هاي‌ نخستين‌ که مشغول به تدریس شدند ، در تربیت طلاب نیز می کوشیدند و تاكنون‌، شاگردان‌ بسيار مفيدي‌ را به‌ عالم‌ اسلام‌ تقديم‌ داشته‌ اند‌. استاد، همواره‌ بر تهذيب‌ نفس‌ در كنار تحصيل‌ تاکید می کرده و همواره‌ شاگردان‌ خود را به‌ اخلاص‌ در تبليغ‌ معارف‌ وحياني‌ و انس‌ همراه‌ با قرآن‌ و روايات‌ سفارش‌ مي‌نموده‌ است(سایت jameehmodarresin.org‌، ۱۶/۹/۱۳۹۸)‌. از جمله شاگردان استاد :

۱-محمدمهدی شب‌زنده‌دار  ۲- سید محمدرضا مدرسی یزدی     ۳- غلامرضا فیاضی                     ۴- عبدالحسین خسروپناه    ۵- حمید پارسانیا      ۶- مهدی هادوی تهرانی  ( سایت Wikipedia.org، ۷ نوامبر۲۰۲۰) و شاگردن بسیا

یکی دیگر از فعالیت های علمی آیت الله جوادی آملی ، دیدارهای علمی ایشان می باشد که در سال‌های اخیر در ایران، (برونو لاتور) نظریه‌پرداز و فیلسوف فرانسوی، دانشجویان دانشگاه هارتفورد آمریکا، رئیس دانشگاه مونستر، (عمران نزار حسین) فیلسوف توباگویی، (شیخ الهلالی) مفتی کل استرالیا، (امیل کنستانتینسکو) رئیس‌جمهور سابق رومانی، (مونسینیور آندره آتا) رئیس سازمان زیارت و گردشگری واتیکان، استادان و اعضای مرکز اسلامی هامبورگ، (عبدالعزیز ساچادینا) استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا، (مارتی آهتیساری) رئیس‌جمهور سابق فنلاند، رئیس و استادان دانشگاه ژنو، استادان و دانشجویان دانشگاه دویسبورگ و (کریستین مولر) معاون سابق وزارت امور خارجه آلمان به دیدار جوادی آملی رفته‌اند.( سایت Wikipedia.org، ۷ نوامبر۲۰۲۰)

و یکی دیگر از فعالیت های علمی استاد ، تألیف کتب می باشد که تاكنون‌ كتاب هاي‌ بسياري‌ را در زمينه‌هاي‌ گوناگون‌، از جمله‌ تفسير، فلسفه‌، كلام‌، فقه‌ و اصول‌ نگاشته‌ است‌ كه‌ به‌ برخي‌ از آنها اشاره‌ مي‌شود:

۱-اصول فقه :

تحریر الاصول

2- تفسیر:

 تفسیر ترتیبی قرآن - تفسیر تسنیم (تاکنون 54 جلد منتشر شده) - تفسیر موضوعی قرآن - قرآن در قرآن - توحید در قرآن - وحی و نبوت در قرآن - معاد در قرآن (۲ جلد) - سیره پیامبران در قرآن (۲ جلد) - سیره رسول اکرم در قرآن (۲ جلد) - مبادی اخلاق در قرآن - مراحل اخلاق در قرآن - فطرت در قرآن - معرفت‌شناسی در قرآن - صورت و سیرت انسان در قرآن - حیات حقیقی انسان در قرآن - هدایت در قرآن - جامعه در قرآن - ادب توحیدی انبیاء در قرآن - تفسیر انسان به انسان .

3- عترت و عرفان :

ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعه کبیره) (۱۰ جلد): در حدیث و عرفان - عصاره خلقت - حماسه و عرفان: در عرفان ولایی - الحماسه و العرفان - گنجور عشق - مراثی اهل بیت - عید ولایت - حکمت علوی - ولایت علوی - تجلی ولایت در آیه تطهیر - قرآن در کلام امام علی (علیه السلام) - وحدت جوامع در نهج البلاغه - علی (علیه السلام) مظهر اسمای حسنای الهی: در عرفان ولایی -  دنیاشناسی و دنیاگرایی در نهج البلاغه - شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی - ظهور ولایت در صحنه غدیر - حیات عارفانه امام علی (علیه السلام): در عرفان ولایی - حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه - شمیم ولایت - ولایت در قرآن - نسیم اندیشه - امام مهدی موجود موعود: در عرفان ولایی.

4- فلسفه :

رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه ۳۲ جلد تا کنون) - فلسفه صدرا - فلسفه حقوق بشر - تبیین براهین اثبات خدا - علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و الفلسفة الالهیة - فلسفه زیارت - حق و تکلیف در اسلام - منزلت عقل در هندسه معرفت دینی - شمس الوحی تبریزی (سیره علمی علامه طباطبایی)

5- کلام جدید :

انتظار بشر از دین - نسبت دین و دنیا (بررسی و نقد نظریه سکولاریسم) - دین‌شناسی - شریعت در آیینه معرفت .

6- کلام قدیم :

ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت) .

7- فقه :

توضیح المسائل به همراه استفتائات - کتاب الخمس – استفتائات - کتاب الحج (۴ جلد) - الوحی و النبوه .

8- حقوق اجتماعی :

سروش هدایت (۵ جلد) - سرچشمه اندیشه (۶ جلد) - بنیان مرصوص امام خمینی - نسیم اندیشه (۲ جلد) - اسلام و محیط زیست - منبع الفکر .

9- معارف :

صهبای حج - جرعه‌ای از صهبای حج - رازهای نماز - قرآن حکیم از منظر امام رضا - حکمت عبادات- قرآن حکیم از منظر امام رضا (علیه السلام) - زن در آیینه جمال و جلال - نزاهت قرآن از تحریف - حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه .

10- عرفانی :

توحید ربوبی - توحید عبادی - زن در اسلام

۱1- حدیث :

مفاتیح‌الحیات: در حدیث و اخلاق رفتاری.( سایت Wikipedia.org، ۷ نوامبر۲۰۲۰)

*اندیشه ها :

آیت الله جوادی آملی یک سامانه معرفتی به نام عقلانیت وحیانی را به عنوان بزرگترین میراث، تقدیم جامعه دینی و اسلامی ما کرده است که اگر این عقلانیت وحیانی به جامعه بیاید و جامعه از این نوع عقلانیت برخوردار شود ، قطعاً تعالی فرهنگی با او خواهد بود.( سایت shafaqna.com، ۱۷/۱۱/۱۳۹۷)

به باور برخی شاگردان استاد، محور اندیشه‌های ایشان، حکمت متعالیه است. ازاین‌رو به هماهنگی عقل و عرفان و قرآن اعتقاد دارد و معارف آنها را با هم ناسازگار نمی‌بیند. از دیدگاه وی عقل در مقابل دین نیست؛ چراغ دین است و می‌توان از آن برای فهم آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی و قوانین فقهی و حقوقی دین بهره برد.( سایت wikishia.net ،۴ نوامبر۲۰۲۰)

۱-علم دینی :

استاد جوادی آملی به علم دینی باور دارد. در اندیشه وی، مراد از عقل، تنها عقل نظری نیست؛ بلکه «عقل تجربی» را نیز شامل می‌شود و بنابراین علوم تجربیِ طبیعی و انسانی را نیز دربرمی‌گیرد. او می‌گوید: علم به‌خودی‌خود با دین تعارض ندارد. علوم تجربی جهان طبیعت را به ما نشان می‌دهد و به جهت آن که جهان مخلوق خدا است، این علوم، فعل خدا را به ما می‌نمایاند. بنابراین این علوم را باید دینی دانست. او از این استدلال نتیجه می‌گیرد که علم اگر واقعا علم باشد، نمی‌تواند غیردینی و الحادی باشد.( سایت wikishia.net ،۴ نوامبر۲۰۲۰)

۲- اندیشه سیاسی :

آیت الله جوادی آملی از معتقدان به نظریه «ولایت فقیه» است. او در کتاب «ولایت فقیه، ولایتِ فقاهت و عدالت» سه گونه دلیل «عقلی محض»، «مرکب از عقل و نقل (روایت)» و «نقلی محض» برای اثبات ولایت فقیه مطرح کرده است.

دلیل مرکب از عقل و نقل او این است که از سویی اسلام، احکام اجتماعی و سیاسی‌ای چون حج، جهاد، حدود و تعزیرات و قوانین مالی چون اَنفال و خمس دارد که اجرای آنها در دوره غیبت معصوم، تنها با مدیریت فقیه جامع‌الشرایط امکان‌پذیر است. از سوی دیگر عقل حکم می‌کند که خداوند در دوره غیبت معصوم، جامعه مسلمانان را بی‌سرپرست رها نکند. بنابراین در این دوره فقیهان جامع‌الشرایط به عنوان جانشیان معصوم، رهبری جامعه را برعهده دارند.( سایت wikishia.net ،۴ نوامبر۲۰۲۰)

۳- فتواهای خاص :

در توضیح المسائل آیت الله جوادی آملی، برخلاف دیگر کتاب‌های توضیح المسائل، احکام موضوعاتی چون فرقه‌ها، انتخابات، تذهیب قرآن، حقوق تألیف و نشر، واگذاری حق وام‌گیری، پرداخت دِین باتوجه به تورّم، تشریح، تغییر جنسیت، عزاداری، امدادرسانی در حوادث و احکام اهل کتاب هم سخن به میان آمده است. جایزبودن تقلید زنان از مجتهد اعلم زن، جایزبودن تغییر جنسیت و معتبربودن حق چاپ، ترجمه، نشر و تولید نرم‌افزار ازجمله فتواهای متفاوت ایشان می باشد.( سایت wikishia.net ،۴ نوامبر۲۰۲۰)

۴- انتقاد از بانکداری و ربا :

استاد جوادی آملی به عنوان یکی از بزرگترین منتقدان سیستم بانکداری در ایران شناخته می‌شود. و بارها به موضوع ربوی بودن برخی فعالیت‌ها در بانک‌ها تحت عنوان بانکداری اسلامی اعتراض کرده‌است. وی در انتقادهای خود می گوید : «بانک‌های ربوی خون مردم را می‌مکند.»( سایت Wikipedia.org، ۷ نوامبر۲۰۲۰)

۵- قرآن و انسان :

آیت الله جوادی آملی معتقدند : « انسان تام و قرآن پیوندی اصیل و ذاتی دارند و انقطاعشان ناشی از کثرت در بستر عالم طبیعت است. دیدگاه ایشان چهار محور دارد: 1) قرآن، حقیقت ذومراتبی است که در قوس نزول، جامع همه مراتب عالم، یعنی مرتبه الهی، عقلی، مثالی، کتبی و لفظی شده است؛ 2) انسان تام و انسان کامل، همه مراتب عالم را در خود جمع کرده اند؛ اولی، بالقوه و دومی، بالفعل؛ 3) خداوند قرآن را به انسان تعلیم داده است و چون این تعلیم، مقدم بر خلقت آدمی است، تعلیمی تکوینی است، نه آموزشی تدریس گونه؛ 4) یگانه افتراق انسان و قرآن در وجود طبیعی آن هاست. قرآن صورتی کتبی و انسان صورت حیوان ناطق دارد تا قابلیت حرکت و تغییر تکاملی یا تنزلی داشته باشد. قرآن برای انسان، ذاتی و مانند صورت برای ماده است؛ پس باوجودِ تفاوت در ظهور وجودی در عالم طبیعت، در قوس صعود و در مرتبه مثالی و عقلی، صورت انسان با صورت قرآن متحد می شود.»(سایت ensani.ir، بهار و تابستان ۱۳۹۵، شماره۲)

 

6- علم دینی و دانشگاه اسلامی :

آیت الله جوادی آملی نظرشان این است که : «اساس دانشگاه را دانش تشکیل می دهد، در نتیجه دانشگاه، زمانی اسلامی می شود که دانش اسلامی باشد، و ما علم دینی داشته باشیم، اما اینکه علم دینی در عالم وجود دارد را چه کسی باید جواب بدهد؟ مساله هستی شناسانه را باید از علمی که موضوع آن هستی شناسی است سوال کرد و در میان همه علوم، فلسفه تنها علمی است که توان پاسخ به این سوال را دارد که آیا علم دینی داریم یا نه؟! چرا که فلسفه از هست و نیست صحبت می کند و سایر علوم از باید و نباید. اگر فلسفه کجراهه نرفت و الحادی نشد و به سوی الهی شدن پیش رفت و خدا و وحی و دین را ثابت کرد، اول خود را الهی و زنده کرده است و ثانیا به همه علوم دیگر رنگ الهی و دینی خواهد زد. فهم این مطلب دو برکت دارد، فلسفه را زنده می‌کند و فلسفه الهی می‌شود و دیگر اینکه همه علوم را دینی می‌کند.

هر علمی موضوعی دارد؛ اگر موضوع علمی، فعل انسان باشد این علم می تواند دینی یا غیر دینی باشد اما اگر موضوع علمی، فعل خدا باشد آن علم قطعا دینی خواهد بود. لذا اگر کسی در دانشگاه درباره زمین، جرم، نور و غیره که فعل خداست بحث کرد بحث او دینی خواهد بود. در این نگرش همانطور که حوزه های علمیه متولی تفسیر قول خداست، دانشگاه نیز متولی تفسیر فعل خدا خواهد بود و به همین ترتیب ما اساسا علم غیر دینی نخواهیم داشت. حال که فلسفه فتوا داد که علم دینی داریم، عقل و نقل دو چراغ هستند که ما را به آن مفهوم می‌رسانند و عقل چراغی است که گاهی به دست حکیم و گاهی به دست فقیه است.»( سایت javadi.esra.ir، ۱۱ نوامبر ۲۰۲۰)

پژوهشگر:زهراگرزین

 مرحوم علامه طباطبایی، سال 1281 شمسی در شهر تبریز، در منزل شخصی پدرشان حاج سید محمد آقا طباطبایی متولد شدند. چهار یا پنج سال پس از تولد ایشان، خداوند برادری به ایشان عطا می کند که او را محمد حسن نام می نهند و کمی پس از تولد محمد حسن، مادر ایشان فوت می کند. تقریباً پنج سال بعد، پدر ایشان هم فوت می کند. در این زمان دو برادر یکی نه سال و دیگری پنج ساله بودند.در این زمان یکی از محترمان فامیل، یعنی پدر شهید قاضی طباطبایی (شهید محراب)که حاج میرزا باقر قاضی نام داشت، کفالت این کودک را به عهده می گیرد. آنها نخست به سبک آن زمان، کتابهایی چون گلستان، قرآن، نصاب و… را می خوانند و سپس بلافاصله آنها را به مدارس کلاسیک می فرستند که شاید نخستین مدرسه در ایران در تبریز دایر شده بود. این کلاس ها به سبک کلاس های فرانسه تهیه شده بود و زبان فرانسه در آن تدریس می شد. این دو برادر با هم مشغول تحصیل می شوند و پس از کلاس ششم، همزمان با حضور در کلاس هفتم، برای تحصیل صرف، تصریف و جامع المقدمات به مدرسه طالبیه می فرستند این قضیه تا سال 1304 طول می کشد. در این مدت آنها کتاب های سطح را خیلی سریع به پایان می رسانند، چون در آن زمان بیش از این در تبریز تدریس نمی شد، برای ادامه تحصیل به نجف اشرف هجرت می کنند. این مفسرفرزانه مدت یازده سال درکنارمرقد نورانی امیرالمومنین کسب علم کرد، سپس به زادگاه خودتبریز برگشت ومدت ده سال درتبریز به تدریس وتالیف سپری کرد و بعد از آن علامه راهی قم شد وتاپایان عمرشریفشان درقم اقامت داشتند. هجرت به قم آن روز حوزه علميه قم از ضربات سهمگين رضا خان، رهايي يافته بود و با حضور آيات و مراجع بزرگواري چون آية الله بروجردي انسجام بيشتري پيدا كرده بود، فرصتي طلايي فراهم آمده بود تا علامه طباطبايي، نيازهاي جامعه را سنجيده و بر طبق آنها، برنامه‎اي منظم و كارآمد تنظيم كند. تفسير و فلسفه درسهايي بود كه براساس احساس وظيفة علامه شروع شد و تعجب بسياري را برانگيخت چرا كه تدريس تفسير دانشي به دور از تحقيق تلقي مي‎شد اما پشتكار و اخلاص علامه كار را بدان جا رساند كه «الميزان» حاصل سالهاي تلاش و تدريس ایشان گرديد. درس فلسفه نيز در آن عصر خوشنام نبود. از اين رو تلاشهاي بسياري در تعطيل اين درس انجام مي‎شد اما رفتار مؤدبانه استاد و برخورد مهربانانه آية الله العظمي بروجردي ابرهاي تيرة سوء تفاهم‎ها را كنار زد و سعايتها را بي‎اثر نمود. به هر روي تشكيل جلسات عمومي و خصوصي اين عالم فرهيخته و حضور شاگردان انديشمندي چون آية الله مطهري باعث نقد و بررسي فلسفه‎هاي غربي ـ مخصوصاً ماترياليسم ديالكتيك ـ گرديد و آثار و بركات جاودانه‎اي در تدوين كتب فلسفي به همراه خود آورد. … هر روز كه سپري مي‎شد ابعاد علمي و چهره چشمگير علامه بيشتر از گذشته نمايان مي‎شد. شعاع شخصيت اين استاد فرزانه به داخل كشور محدود نگرديد، بلكه انديشمندان بسياري را به سوي خويش كشاند و در تمام ابعاد اسلام به بحث و گفتگو با آنان منجر شد. اين عظمت بدان جا انجاميد كه دولت آمريكا توسط شاه ايران از علامه دعوت رسمي كرد تا در دانشگاه‎هاي آن كشور «فلسفة شرق» را تدريس نمايد. اما روح بلند و بينش كم نظير علامه، دست رد به آن همه اصرار زد. او زندگي محقّرانه در قم و جلسات درس با طلاب و تربيت شاگرداني فاضل را بر تمامي ظواهر دنیایی ترجيح مي‎داد. آثارعلمی علامه طباطبایی حاصل تلاشهای فراوان علامه خلق آثارارزشمندی چون: ۱- تفسیر المیزان دائرة‌المعارفی از معارف و در بردارنده بحث‌های اعتقادی، تاریخی، فلسفی، اجتماعی و… با تکیه بر قرآن کریم. اثری سترگ که استاد شهید مطهری ۶۰ سال یا ۱۰۰ سال دیگر را زمان درک عمق و ارزش این کتاب می‌داند. این کتاب ثمره‌ای کم‌نظیر از بیست سال تلاش شبانه‌روزی علاّمه است. نقطه آغازین این تالیف به برکت غور و ژرف‌نگری در روایات بحارالانوار بود علاّمه سبک این تفسیر را از مرحوم قاضی آموخت و در قم عملی ساخت. ۲- بدایة الحکمه کتابی که یک دوره تدریس فشرده فلسفه برای دوستداران علوم عقلی در قم و سپس دانشگاه‌های کشور گردید. ۳ - نهایة الحکمه این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزون‌تر و سطحی عالی‌تر تدوین شده است. ۴ - اصول فلسفه و روش رئالیسم بینش علاّمه پیرامون نظرات مادیون و ماتریالیست‌ها باعث فراهم آوردن این اثر گردید برکت این کتاب موجب هدایت بسیاری از جوانان مسلمان و نجات آنان از هلاکت کفر و الحاد شد. اثری که پاورقی‌های استاد مطهری عنایتی افزون بدان بخشیده است. ۵ - حاشیه بر کفایه کتابی اصولی پیرامون قوانین استنباط است که به‌تازگی چاپ شده است. ۶ - شیعه در اسلام دوره‌ای کامل از اعتقادات و معارف شیعه در این اثر نفیس به چشم می‌خورد. ۷ - مجموعه مذاکرات با پروفسور‌ هانری کربن او که محققی فرانسوی است پیرامون چگونگی شیعه و مباحث اعتقادی و… مذاکراتی با علامه داشته که در این کتاب وجود دارد. ۸ - خلاصه تعالیم اسلام خلاصه آنچه هر مسلمان متعهد باید از آن آگاهی داشته و خود را بدان زینت دهد، در این اثر بیان شده است. ۹ - روابط اجتماعی در اسلام انسان و اجتماع و رشد اجتماعی او، پایه زندگی اجتماعی، آزادی در اسلام و… مباحثی است که در این کتاب بدان‌ها پرداخته شده است. ۱۰ - بررسی‌های اسلامی مجموعه‌ای است زرّین از مقالات استاد که بسان دائرة‌المعارفی از معارف ناب اسلامی جمع‌آوری شده است. ۱۱ - آموزش دین کتابی با قلم روان و مطالبی لازم و ضروری است که برای دانش‌آموزان نوشته شده است. ۱۲ - رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا این کتاب که اکنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده است مباحثی مفید از عوالم سه گانه ماده، مثال و عقل مطرح کرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه کرده است. ۱۳- رساله‌هایی گوناگون درباره قوه و فعل، صفات، افعال الله، وسائط، نحو، صرف، … این مجموعه ۲۶ رساله است که بنا به ضرورت و نیاز جامعه توسط علاّمه نگاشته شده است. ۱۴ - دیوان شعر فارسی مجموعه‌ای از اشعار چشمگیر و عمیق علاّمه که طی سالیان متمادی سروده شده است. ۱۵ - سنن النّبی سیره و روش رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در بین مردم و همراه خانواده در این اثر به چشم می‌خورد. ۱۶ - لبُ اللباب مجموعه درس‌های اخلاق استاد که از سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۶۹ قمری برای برخی از فضلای حوزه قم بیان فرموده‌اند. ۱۷ - حاشیه بر اسفار نظرات استاد فرزانه علامه طباطبایی بر اسفار در این کتاب جمع‌آوری شده است..: شاگردان علاّمه ده‌ها نفر از بزرگان و فرهیختگان کنونی در حوزه‌های علمیه از تربیت شدگان وعلم آموختگان محضر علامه می‌باشند که به تنی چند از آنان اشاره می‌شود. حضرات آیات و حجج اسلام: ۱ - شهید مرتضی مطهری. ۲ - شهید سیّدمحمّد حسینی بهشتی. ۳ - امام موسی صدر. ۴ - ناصر مکارم شیرازی. ۵ - شهید محمد مفتح. ۶ - شیخ عباس ایزدی. ۷ - سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی. ۸ - عزالدّین زنجانی. ۹ - محمّدتقی مصباح یزدی. ۱۰ - ابراهیم امینی. ۱۱ - یحیی انصاری. ۱۲ - سیدجلال‌الدین آشتیانی. ۱۳ - سیدمحمّدباقر ابطحی. ۱۴ - سیدمحمدعلی ابطحی. ۱۵ - سیدمحمّدحسین کاله زاری. ۱۶ - حسین نوری همدانی. ۱۷ - حسن حسن‌زاده آملی. ۱۸ - سیدمهدی روحانی. ۱۹ - علی احمدی میانجی. ۲۰ - عبدالله جوادی آملی. ۲۱- جعفر سبحانی. ۲۱- حسینعلی منتظری. و… سرانجام پس از ۸۱ سال و ۱۸ روز عمر بابرکت و زندگی پرتلاش، روح پاک و الهی آن حکیم عارف و مفسّر وارسته به دیار قدسی و ملکوت رهسپار شد. آری در ۱۸ محرم ۱۴۰۲ قمری (۲۴ آبان ۱۳۶۰ شمسی) غبار غم و بیرق ماتم در سراسر میهن اسلامی برپا شد و دل‌های پاک‌ اندیشمندان و بزرگان عرصه علم و دانش غرق‌اندوه گردید. فهرست منابع 1.wiki.ahlobalt.ir 2W.w.w.wikifeqh.i. 3.Allametabatabaei.ir 4.Elmvadin1395.ir 5.Hawzah.net

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(س) گرگان نشستی با عنوان «آسیب شناسی پایان نامه های سطح3 و راهکارهای ارتقاء آن» برگزار شد . در این نشست حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای ارشاد استاد راهنما و داور این مدرسه گفت: طلاب در زمان تحصیل به انتخاب موضوع و تدوین پایان نامه بپردازند تا با انتخاب موضوع مورد علاقه بتوانند مطالب زیادی را در ارتباط با موضوع جمع آوری کنند.
استاد این حوزه در ادامه بیان کرد: بعد از انتخاب موضوع نوبت به طرحنامه نویسی می رسد. که می توان با توجه به نکاتی که در کلاس روش تحقیق بیان شده و با استفاده از تجربه های دیگران در طرحنامه نویسی یا مطالعه نمونه های طرحنامه، طرحنامه خوبی را ارائه داد.
ایشان در ادامه تاکید کردند: بعد از نوشتن طرحنامه نوبت به تدوین متن می رسد. دراین مرحله طلاب دقت خود را از همان صفحات اولیه پایان نامه بالا برده و در نوشتن صفحه عنوان، تقدیم به و تقدیر و تشکر و … اصول لازم را به کار ببرند.
استاد راهنمای این مدرسه بیان کرد: در نوشتن چکیده باید اصول چکیده نویسی را به طور دقیق رعایت نمود و در تدوین کلید واژه نیز باید از کلماتی که در متن تحقیق زیاد به کار برده شده است استفاده کرد.
آقای ارشاد ضمن بیان چگونگی تنظیم فهرست مطالب گفت: برای نوشتن فهرست مطالب دقت شود از کل به جز تنظیم شود کاری که معمولا در پایان نامه ها رعایت نمی شود و بیان کردند فصول پایان نامه باید همسو با سوالات اصلی و فرعی باشد.
ایشان با تاکید بر استفاده کردن از منابع معتبر در تدوین پایان نامه گفت: از منابع دست اول و معتبر استفاده شود نه از منابعی که نقل قول از این منابع کرده اند. طلاب می توانند با مراجعه به نرم افزارهای متعددی که در دسترس شان قرار دارد منابع دست اول را از این نرم افزارها جستجو کنند.
آقای ارشاد رعایت حق شرعی و اخلاقی را امری لازم برشمرده و گفت: در نقل قول از دیگران حتما مستندسازی شده و نام نویسنده در پاورقی ذکر شود. زیرا استفاده از منبع بدون ذکر مشخصات نویسنده خیانت علمی به شمار می آید.
ایشان نکته مهم دیگر در تدوین پایان نامه را اصل بی طرفی بیان کرده و گفت: محقق با اضافه کردن القاب در تحقیق موضعی موافق با نویسنده می گیرد و این موافق اصول پایان نامه نویسی نیست.
آقای ارشاد در ادامه گفت: مسئله مهم دیگری که در تدوین پایان نامه باید مورد توجه قرار گیرد گسترده تر بودن ذی المقدمه از مقدمه است. باید بیش از دو سوم پایان نامه به ذی المقدمه و متن اصلی تحقیق پرداخته شود.
ایشان شرکت در جلسه دفاع دیگران را مسئله مهمی دانسته و گفت: با شرکت در جلسات دفاع می توان از استرس موجود در هنگام دفاعیه کاست.
استاد این حوزه در ادامه بیان کرد: بعد از تدوین متن نوبت به تدوین نتیجه و پیشنهادات و فهرست منابع می رسد که نتیجه در حد یک صفحه نوشته می شود و پیشنهادات نیز متناسب با موضوع تحقیق نگاشته می شود. در نوشتن منابع نیز باید شاکله ظاهری منابع رعایت شود.
آقای ارشاد در پایان بیان کرد: برای اینکه قلم روان و شیوائی داشته باشید سعی کنید کتاب های ادبی مطالعه کنید و در تدوین متن حتما قواعد نگارشی را رعایت نمائید و کار تایپ پایان نامه را نیز خود به عهده بگیرید.

حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی در سال۱۳۱۲(ه ش)در خانواده ای روحانی درشهرآمل پا به عرصه گیتی نهادند. پدرایشان میرزا ابوالحسن جوادی از علماء و وعاظ مشهور شهر بود واجدادشان نیز تا چند نسل از واعظان و روحانیون محترم آن خطه بودند. پس از پایان دوره ابتدایی درسال۱۳۲۵برای آموختن معارف اسلامی و علوم الهی درحوزه علمیه آمل مشغول تحصیل شدند، ایشان در مدت ۵سال نزد اساتید برجسته و متقی حوزه آمل همچون حضرت آیت الله فرسیو،آیت الله غروی، شیخ عزیزالله طبرسی، آقا ضیاء آملی و پدرشان میرزاابوالحسن جوادی (رحمه الله علیهم اجمعین) مقدمات فقه واصول وحدیث را فراگرفتند .معظم له درسال ۱۳۳۰به تهران هجرت نموده و در مدرسه مروی اقامت کردندودر آنجا به تحصیل سطوح عالیه و دروس معقول مشغول شدند که تا سال ۱۳۳۵(ه ش)ادامه یافت. دراین دوره پنج ساله کتابهای منظومه، اشارات، شرح فصول الحکم وبخشی از اسفار را نزد اساتیدی همچون علامه شعرانی، آیت الله الهی قمشه ای وآیت الله فاضل تونی فراگرفتند ونیز بخشی ازخارج فقه واصول را نزد استاد والامقام آیت الله شیخ محمد تقی آملی تلمذ کردند. درسال ۱۳۳۵به دلیل جامعیت حوزه علمیه قم، باراهنمای استادخود شیخ محمدتقی آملی به این شهر هجرت کرده ودر آنجا مدتی ازدروس خارج فقه از محضرآیت الله العظمی سید محمد حسین بروجردی بهره بردند و همچنین بیش از ۱۲سال در درس خارج فقه آیت الله العظمی محقق داماد و حدود هفت سال در دروس خارج اصول حضرت امام (ره) حضور یافتند وحدود ۵سال نیز از درس خارج آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی بهره مند شدند معظم له همواره به عنوان یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه شناخته شده بودند وپس از نیل به درجه اجتهادوعلاقه وافر و گرایش باطنی به علوم عقلی و اسرار و حکم قرآنی و عرفانی، به محضرعارف وحکیم مفسربزرگ قران علامه سید محمد حسین طباطبایی رهنمون شد که تا پایان عمرشریف آن عالم ربانی، از ایشان کسب فیض نمودند و در شمار برترین شاگردان حضرت استاد شناخته شدند. ایشان پس از اتمام تحصیلات، فعالیتهای خود را بر تدریس و نشر معارف الهی متمرکز کردند وتاکنون ۵۰سال است که دروس معقول و منقول رادر سطح عالی ترین معارف درحوزه فقه و تفسیر و فلسفه تدریس کرده اند به گونه ای که اکنون از بزرگترین رهبران فکری جهان اسلام به شمار می آیند وشاگردان فراوانی در علوم مختلف اسلامی تربیت وتقدیم عالم اسلام نمودند که اکنون عهده دار مناصب مهم قضایی واجرایی کشور هستند از دوستان آیت الله جوادی آملی می توان از آیت الله شهید مطهری، مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی و امام موسی صدر نام برد.

      فعالیتهای سیاسی 

آیت الله جوادی آملی که حدود ۱۳سال محضر امام خمینی را در درک کرده و با اندیشه های ایشان آشنا شده بود، در جلسات مذهبی عمومی و دروس تخصصی و حوزوی، اندیشه های امام را بیان می کرد و اعلامیه ها و سخنان روشنگر امام را به گوش مردم می رساند. این فعالیتها حساسیت رژیم را برانگیخت وایشان بارها به ساواک و کلانتری احضار شده و ممنوع المنبر گردیدند ودراستانه پیروزی انقلاب اسلامی نیز به آمل رفته و رهبری مردم را در مبارز با رژیم طاغوت برعهده گرفتند و در عین حال خود معظم له تامین امنیت و نظم شهر را بر عهده گرفتند.

پس ازپیروزی انقلاب نیز درسال ۱۳۵۸ با حکمی ازسوی امام خمینی درمسند قضاوت قرار گرفتند و همچنین به عضویت شورای عالی قضایی درآمدند و در آن نهاد حکومتی تهیه پیش نویس لوایح قضایی را به عهده گرفتند.

ایشان درانتخابات مجلس خبرگان رهبری(دوره اول ودوم)نیز ازسوی مردم استان مازندران به نمایندگی مجلس خبرگان برگزیده شدند.

فعالیت های فرهنگی

از خدمات مهم فرهنگی استاد، علاوه بر تربیت شاگردان وتقدیم به عالم اسلام، می توان به تاسیس موسسه تحقیقاتی و نشر اسراء درسال ۱۳۷ جهت پژوهش دررشته های مختلف علوم اسلامی و پاسخگویی به شبهات موجود در اسلام یاد کرد. ایشان کتاب های زیادی نیز به رشته تحریر درآورده اند که می توان به موارد زیر اشاره کرد

۱_تسنیم،تفسیر قران کریم

۲– تفسیر موضوعی قران کریم

۳–رحیق مختوم(۲جلد)

۴–ولایت فقیه

۵–عصاره خلقت درباره امام زمان  

۶–ولایت علوی

 ۷– انتظاربشرازدین

۸–بنیان مرصوص امام خمینی 

۹–شریعت دراینه معرفت 

۱۰–زن دراینه جلال وجمال

۱۱–حماسه وعرفان

۱۲صهبای حج

۱۳–فلسفه حقوق بشر

۱۴–حکمت نظری وعملی در نهج البلاغه 

۱۵حکمت وعبادات 

۱۶–کتاب الخمس

۱۷–اسرار الصلوه

۱۸– ادب فنای مقربان و چندین کتاب دیگرکه از مهم ترین کتاب های ایشان تفسیر تسنیم می باشد که از تفاسیر شیعی قران به زبان فارسی می باشدکه بر پایه اسلوب تفسیری علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نگاشته شده ودر شمار تفاسیر قران به قران جای دارد و روش ایشان ذکر آیه یا آیات مورد نظر و بررسی آنها طی۴مرحله است:۱– “گزیده تفسیر"۲–"تفسیر آیه 3-لطایف واشارات4–بحث روایی”

کتاب تسنیم استاددر سال ۱۳۸۵ به عنوان تحقیق برتر در عرصه مطالعات اسلامی وقرانی در سازمان آموزشی علمی وفرهنگی سازمان کنفرانس اسلامی آیسیسکو ثبت شد.

روش وسلوک علمی

 مراد از سلوک علمی، اوصاف و ویژگیهای روحی و فکری علامه جواد آملی در محور تعلم، پژوهش، تدریس، تعلیم وتالیف است. اثر هرمولف آینه اخلاق علمی اوست و آثار آیت الله العظمیجوادی آملی نیز مظهر مکارم ومعالی اخلاق علمی ایشان است که با مطالعه در آثار علمی ایشان موارد زیر به وضوح نمایان می گردد۱-آزاداندیشی علمی ۲-جامع نگری علمی ۳-سعه صدر علمی ۴-خضوع علمی ۵-روشمندی در استنباط علمی ۶-مخاطب محوری در تعلیم ۷-قدر شناسی از استادان و پیشگامان۸-رعایت ادب وانصاف در نقد و برخورداری از اخلاق متعالی وکریمانه علمی که ایشان رادر جایگاه یکی از برجسته ترین وکم نظیرترین استادان جهان قرار داده است.                             

  منابع

1. wwaskquran.ir

2. wikipedia.org

3. wikiahloibait.ir

4. bookroom.ir

5. javadi.esrea.ir

 

محقق:  مریم علیجانی

علامه سید مرتضی عسکری(ره)، (پژوهشگر تاریخ اسلام و حدیث شناس) در سال 1284در سامرا متولد شد، ‌چرخ‌ روزگار، در اوان‌ كودكی، گَرد یتیمی‌ بر چهره‌اش‌ نشاند. دوران‌ جوانی‌اش‌ در كتابخانه‌ی‌ جدش‌ - كه‌ وكیل‌ میرزای‌ شیرازی‌ بود - در میان‌ انبوه‌ كتب، سپری‌ شد. در دَه‌ سالگی، او را  به‌ مدرسه‌ی‌ علوم‌ دینی‌سامرا فرستادند.

ایشان  مقدمات و بخشی از سطوح دروس دینی را در آنجا آموخت، از آن پس در سال1310 به قم آمد    درحالی که حوزه علمیه تحت فشار شدید دولت نظامی رضاخان قرار داشت.

علامه از دروس شرح لمعه و رسائل و مکاسب و کلام آیت‌الله نجفی مرعشی ، آیت‌الله شیخ محمد‌حسین شریعتمدار ساوجی و حضرت امام رضوان‌الله علیهم استفاده کرد؛ اما تنها به تعلم بخشی از کفایه توفیق یافت.ایشان سپس از قم به نجف ‌رفت و در نجف در درس‌های آیت‌الله حکیم شرکت کرد.

فعالیتهای فرهنگی علامه عسکری

مرحوم علامه عسکری در فعالیت‌های سیاسی آن زمان عراق شرکت کرد و همزمان چند دانشکده و بیمارستان و مؤسسه خیریه در عراق تاسیس ‌کرد. ایشان همچنین در تبادل استاد میان این دانشکده‌ها و الازهر مصر نقش مهمی را ایفا می‌کرد. اکثر افرادی که اکنون مسئولان عراق هستند، شاگردان مرحوم علامه عسگری و فارغ‌التحصیل دانشکده اصول دین وی هستند.

علامه عسکری(ره) تا زمان حکومت صدام در عراق بود و وقتی صدام درپی دستگیری ایشان بود، وی از عراق به ایران ‌آمد، در ایران هم سه دانشکده اصول دین در تهران، قم و دزفول، بنیان نهاد.وی بیش از پنجاه کتاب نوشت، این کتاب‌ها تاثیر بسیار زیادی بر مسلمانان گذاشت و بعضی از کتاب‌های ایشان در شیعه شدن بسیاری نقش مهمی را ایفا کرد، از سوی دیگر علامه عسگری مناظرات بسیاری در کشورهای مختلف داشت و معمولا در تمامی مناظرات موفق بود ، مناظرات علامه عسگری با علمای یهود بسیار معروف است. علامه عسگری از جمله بزرگانی بود كه مستقيما باب‎ ‎گفت‌وگو با تندروها، خصوصاً وهابيون را گشود و با ‏سردمداران بزرگ وهابی همچون «بن باز» به‎ ‎بحث و گفت‌وگو نشست، وی كه از اعتدال‌روی گسترده‌ای برخوردار بود، در‎ ‎گفت‌وگو با دگرانديشان از هر گونه اهانت و تحقير ‏خودداری كرد و آن را ناشايست‎ ‎می‌دانست. ‎

تاسیس موسسه علامه عسگری

موسسه علامه عسکری(ره) در سال 1384 و در زمان حیات آن بزرگوار تاسیس شد تا به امور علامه رسیدگی شود، پس از وفات ایشان این موسسه به فعالیتش را ادامه داد تا به شناساندن علامه به جوانان و بالاخص اصحاب دانشگاهی کشور همت گمارد.

تربیت محقق نیز از جمله فعالیت‌های موسسه علامه عسکری(ره) است، توافق‌نامه سه جانبه‌ای میان دانشگاه “مک گیل” کانادا، “بنیاد قرآن” و “موسسه علامه عسکری” به امضا رسیده که کلاس‌های تربیت محقق را با نظارت وتدریس علامه دکتر مهدی محقق برگزار می شود، تابه این وسیله  تجارب ناب و علوم شفاهی علامه محقق به دانشگاهیان و جوانان انتقال داده شود.

آثار علامه عسکری

‌علاّمه‌ سیّد مرتضی‌ عسكری، دارای‌ تألیفات‌ فراوانی‌ به‌ زبان‌های‌ عربی‌ و فارسی‌ است.آثار ایشان در كشورهای‌ عربی، بخصوص‌ در كشور مصر. منتشر و مورد استقبال‌ اسلام‌ پژوهان‌ قرار گرفته‌ است. برخی‌ از آثار علامه، به‌ زبان‌ انگلیسی‌ نیز ترجمه‌ شده‌ است.  او افزون‌ بر بررسی‌ كتب‌ شیعه، احادیث‌ و روایات‌ اهل‌ سنّت‌ را نیز مورد بررسی‌ قرار داده، به‌ گونه‌ای‌ كه‌ این‌ آثار، مرجع‌ و منبعی‌ قابل‌ اعتماد برای‌ آنان‌ به‌ شمار می‌رود. كوشش‌های‌ علامه‌ی‌ عسكری‌ برای‌ مصون‌ ماندن‌ اسلام‌ از تحریف، مورد تقدیر هر دو مكتب‌ قرار گرفته‌ است.              مهم‌ترین ویژگی آثار علامه عسکری(ره) در این است که همه آثارشان را با استفاده از منابع اهل سنت نوشته است.  ‌برخی‌ از كتاب‌های‌ ایشان، به‌ شرح‌ زیر است:

عقاید اسلام‌ در قرآن‌ كریم؛ ‌نقش‌ عایشه‌ در تاریخ‌ اسلام؛ مصحف‌ در روایات‌ و اخبار؛ امامان‌ این‌ امت‌ دوازده‌ نفرند؛ گریه‌ بر میّت‌ از سنت‌های‌ رسول‌ خدا(صلّی‌اللّهُ علیه‌وآله‌وسلّم) است؛ بداء یا محو و اثبات‌ الهی؛ آیه‌ی‌ تطهیر در كتب‌ دو مكتب؛‌ عصمت‌ انبیاء و رسولان؛ ازدواج‌ موقت‌ در اسلام؛ آخرین‌ نماز پیامبر(ص)؛‌ صفات‌ خداوند جلیل‌ در مكتب؛ ادیان‌ آسمانی‌ و مسئله‌ی‌ تحریف؛ سقیفه؛ معالم‌ المدرستین؛ بزرگداشت‌ یاد انبیاء؛ عدالت‌ صحابه؛ عبداللّه‌ بن‌ سباء و دیگر افسانه‌های‌ تاریخی؛ حكم‌ بازسازی‌ قبور انبیا و اولیا و عبادت‌ در آن‌ها؛ جبر و تفویض‌ و اختیار و قضا و قدر؛ نقش‌ ائمه‌ در احیای‌ دین؛ صد و پنجاه‌ صحابی‌ ساختگی(در این کتاب علامه عسکری(ره) 150 نفر از صحابه ساختگی پیامبر را معرفی کرد.)

کتاب «القرآن الکریم و روایات المدرستین» از جمله آثارقرآنی ایشان است،هدف ایشان از نوشتن این کتاب در سه جلد، تبیین چگونگی معرفی قرآن در مکتب اهل بیت و در مکتب اهل سنت و بررسی تفاوت‌هایشان در این زمینه است.

شاخصه های علامه عسکری

از جمله ويژگی‌های بارز علامه عسگری روحيه‎ ‎خرافه‌زدايی از دين بود كه در اين راه كوشش‌های ‏گسترده‌ای كرد، وی از جمله كسانی بود ‏كه قمه‌زنی را رفتاری‎ ‎خارج از اسلام عنوان و در راه تبيين اين موضع كوشش كرد. ‎

علامه عسگری هم مرزدار حریم اهل بیت علیهم السلام بود و هم نگاهی تقریبی داشت، که جامع این موضوع کمتر در شخصیتی یافت می‌شود.

محور فعالیت علامه در پاسخگویی به شبهات به این شکل بود که جواب را براساس معتقدات و دیدگاه‌های اهل سنت، پاسخ می‌گفتند.در واقع دل‌مشغولی ایشان شفاف سازی تشیع بوده است.

از خصوصیات اخلاقی ایشان تواضع بود و هرگز به نام و نشان و مال و ثروت وابستگی نداشت، علامه عسکری برای هیچ کدام از کتاب‌هایش حق‌التالیف نگرفت و می‌گفت هر کسی که دوست دارد می‌تواند کتاب‌هایم را منتشر کند و از حقوق مادی آن استفاده کند.

 وفات علامه عسکری

علامه سيد‌مرتضي عسكري پس از تحمل رنج حاصل از بيماري كليوي در 25 شهريور سال 86 به علت ايست قلبي در سن 94 سالگي دعوت حق را لبيك گفت و در جوار حرم كريمه اهل بيت حضرت معصومه (سلام‌الله عليها) به خاك سپرده شد.

  « اذا مات العالم الفقیه ثلم فی الاسلام ثلمهً لایسدّها شیءٍ »

در قسمتي از پيام حضرت آيت‌الله خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب اسلامي كه به مناسبت در گذشت اين عالم رباني صادر شد، آمده است: اين عالم بزرگوار و سختكوش دهها سال از عمر با بركت خود را در راه پژوهش در كلام و تاريخ و حديث صرف كرد و محصول مبارك آن تاليفات و مقالاتي است كه در گستره جهان اسلام با استقبال و تحسين رو به رو شده است و در ترويج مكتب اهل بيت عليهم‌السلام موفقيت‌هاي ارزشمندي به دست آورده است. روحش شاد  و یادش گرامی باد.

 

منابع :

1. https://fa.wikipedia.org/wiki/

2. https://article.tebyan.net

3.fa.wikishia.net/view

4. https://www.farsnews.com/

5. http://www.iqna.ir/fa/news/1582794/

 

بانوی بزرگوار، سیده مکرم نصرت امین(ره) معروف به بانوی ایرانی در سال 1274ه.ش. در خانواده متدین، اصیل و نجیب در اصفهان دیده به جهان گشود.

دوران اولیه زندگی وی همزمان با نفوذ غرب و تهاجم وسیع غرب زدگی، تجمل گرایی و دور شدن از هویت اصلی و حقیقت دینی بود در این موقعیت حساس پدر و مادر ایشان به تربیت این کودک می پردازند و از چهار سالگی وی را برای فراگیری قرآن، خواندن و نوشتن به مکتب می فرستند تا به مدد الهی او را از تهاجمات حفظ نمایند. دوره آموزش و فراگیری ایشان زمانی بود که تحصیل در علوم و معارف دینی هیچ جایی برای حضور زنان نداشت. خود ایشان می فرمایند: بعد از گذشتن زمان طفولیت و کودکی بلکه از اول دوران تمییز همواره قلبم را متعلق و متوجه به امر ناشناخته (خداوند متعال) می دیدم و نفسم را طالب ادارک و فهم آن یافتم، لکن نمی دانستم حقیقت آن چیست و راه وصول و رسیدن به آن چگونه می باشد تا اینکه عطای پروردگارم مرا و چشمم را به نور توحید روشن گردانید و بر قلبم درهای اشرافت الهی گشوده شد.

خداوند متعال برای صیقلی شدن و خالص گرداندن روح این بنده مقربش او را مورد ابتلائات و آزمایش هایی قرار دارد. چنان که هشت فرزندش به علل مختلف از قبیل بیماری و … از دست رفتند و تنها یک پسر برایش باقی ماند. اما او حاضر نبود حتی در این ایام درس را تعطیل کند. چنانکه بدین مناسبت استاد ایشان آیت الله نجف آبادی سه روز درس را تعطیل کردند و به خانه ایشان نرفتند روز چهارم بانو به دنبال استاد می فرستند. وقتی ایشان می آیند، علت تعطیلی درس را جویا شوند، آیت الله نجف آبادی می گویند که من شرمم می شود که بچه تان تازه از دنیا رفته برای درس بیایم و خانم امین پاسخ می دهند: من پیش خدا شرمم می شود که سه روز است چیزی نخوانده ام. خدا یک چیزی به من داد و خودش هم گرفت.

از جمله اساتید این بزرگوار: حضرت آیت الله میرزا علی شیرازی، حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ ابوالقاسم كمره ای، آیت الله میرسید علی نجف آبادی می باشند.

از فعالیت های اجتماعی و فرهنگی بانو می توان به تاسیس دبیرستان دخترانه اشاره کرد زیرا در آن زمان خیلی از خانوادهای مذهبی تمایل نداشتند که دختران خود را به مدارسی بفرستد که  در آن موازین مذهبی رعایت نمی شود از این رو ایشان دست به تاسیس دبیرستانی زدند تا خانواده های مذهبی با اطمینا خاطر فرزندان خود را به آن جا بفرستند.

نهادینه کردن فرهنگ دینی و قرار دادن آن در بین بانوان مسلمان و علاقمند به کسب علم و معرفت در حوزه علوم اسلامی از دیگر اهداف  این بانو بود که باعث شد اقدام به تامین مکتب فاطمیه نمایند.

در آموزشگاه بزرگ دینی که توسط یکی از شاگردان برجسته ایشان علویه همایونی و زیر نظر مستقیم بانو اداره می شد و کمترین شهریه ای از کسی دریافت نمی شد.

در چهل سالگی نور اجتهاد در وجودش آشکار شدو با انتشار اولین کتاب به نام اربعین هاشمیه به زبان عربی که در آن چهل حدیث را در زمینه های کلامی، فلسفی، فقهی، اصولی و اخلاقی به صورتی بسیار زیبا تجزیه و تحلیل و نظریه های بدیعی را مطرح نمود و نام ایشان در جوامع علمی زبنزد خواص گردید و این کتاب در نزد علمابسیار ارزشمند و عمیق جلوه گر شد.

از آن زمان مراجعات و پرسشها از ایشان از اطراف و اکناف آغاز شد و علما در صدد برآمدند تا از ایشان امتحان بگیرند و بدین ترتیب خانم امین در مقام اولین مجتهده عصر خود قرار گرفت و تعدادی از بزرگان به وی اجازه اجتهاد دادند.

از جمله آثار ایشان: جامع الشتات(عربی)، معاد یا آخرین سیر بشر، نفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه (عربی)، تفسیر مخزن العرفان(فارسی)، روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی، مخزن اللئالی در مناقب مولی الموالی علی علیه السلام.، سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء.

 از جمله عوامل موفقیت ایشان: پیشینه درخشان ایشان می باشد، ترک معصیت و اجتناب از محرمات، خودسازی و تهذیب نفس، محاسبه نفس، اشتیاق به تحصیل، استفاده از دقت و مطالعه مداوم، تهجد و سب زنده داری، تفکر و تعقل و توجه، شور و شوق آموختن، گمنامی و عزّت، جرأت و پشتکار، نظم، رعایت اعتدال و میانه روی در زندگی، داشتن قلب سلیم، و بریدن از غیر خدا، صبر در برابر ناملایمات، ولایت و اتصال به ائمه معصومین(علیه السلام)، خلوص و قوت تعقل در عرصه معاش و معاد.

ایشان در وصیت نامه خود می فرمایند: سفارش می نمایم به پرهیزگاری البته آن طور که شایسته پرهیزگاری است و توجه به خدای سبحان با تمام همت و توانایی و اینکه هرگز و در هیچ حال، چه در حال آسایش و تندرستی و چه در حال سختی و مرض و چه در نعمت یا تنگدستی از او لحظه ای غفلت ننمایند و با قلب و زبان همیشه به یاد او باشید و سپس شما را به تحصیل معرفت و شناسایی محبت و امیدواری ملاقات خدای سبحان سفارش می نمایم، زیرا هیچ کس به سعادت و رستگاری نائل نمی شود جز به شناسایی و محبت خدای تعالی. و بدانید که خدانشناس بی قدر است و اعتنایی به اعمالش نیست اگرچه اعمال ثقلین را انجام دهد.

بزرگترین اثر بانو امین

کتاب تفسیر مخزن العرفان می­ باشد این تفسیر از نوع عرفانی، فلسفی و اجتماعی است. این کتاب تفسیر جامعی است از قرآن کریم که در 15 جلد به چاپ رسیده است.

پژوهشگر: حميده علی نیا

منابع

1-  ریاحی، محمد حسین، مشاهیر زنان اصفهان، اصفهان: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1376.

2-  عبدالحمید، نرگس، مقاله روش شناسی تفسیری بانو امین بر گرفته از سایت اینترنتی بانو امین

3-  علویه همایونی، زینب السادات، زندگانی بانو امین، اصفهان: گلبهار، 1386.

4-  معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، بانوان عالمه و آثار آنها، قم: معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، 1379.