معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزه الزهرا (س) گرگان








فروردین 1403
شن یک دو سه چهار پنج جم
 << <   > >>
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31








جستجو






Random photo


رابطه انسان کامل با قرآن در کلام امام رضا«علیه السلام»


 
  مفهوم شناسی اضطراب و آرامش در قرآن ...

گردآورنده: زهره بیگم میراحمدی

 

چکیده:

هر انساني در زندگي، دچار گرفتاري مي شود و در برخي موارد، نجات و رهايي از آن، خارج از توان انسان است كه اين امر باعث اضطراب مي شود. بررسی مفهوم آرامش و اضطراب، موضوعی است که در این تحقیق از دیدگاه قرآن مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

این مطالعه یک مطالعه مروری بوده که با کلید واژه های ” اظطراب"، “آرامش"، ” طمانينه"، “مفاهیم قرآنی” در پایگاه های اینترنتی و همچنین کتب مختلف مفردات قرآنی و سایت های مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. مقالات و اطلاعات به دست آمده بر مبنای قرابت و نزدیکی با محتوای مورد بررسی انتخاب و سپس مورد بررسی قرار گرفتند، در انتخاب محتوا، هیچ کونه محدودیت زمانی مد نظر قرار نگرفت.

نتایج حاصل از تحلیل محتوای متن قرآن نشان می دهد “فتنه"، “بلا"،” ضر” و “اصابه” عوامل زمینه ساز نگرانی اند در حالی که “رجز” ، “خوف"، “عَمَه"و “ضیق صدر” دال بر حالت نگرانی و ناتوانی در تصمیم گیری و عمل اند و مفاهـیم اطمينــان (رعــد/28)، ســكينه (فــتح/4)، ســكن (توبه/103)، امنیت (تین/3)، ثبات (فرقان/47) نیز در مصداق کلمه “آرامش” در قرآن یافت گردید.

اگر انسان بخواهد همواره با پیشرفت تکنولوژی حرکت کند راهی به غیر تمسک از به آیات کریمه قرآن و استفاده بهینه از احادیث و روایات در زندگی روزمره اش ندارد، چرا که به حق قرآن شفاء و رحمت برای مومنین و مومنات است.

کلمات کلیدی: اضطراب، آرامش، قرآن

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[پنجشنبه 1400-03-20] [ 08:12:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  حق مسلمانان بر یکدیگر در قرآن و روایات ...

 

محقق: مریم فرحزاد

چکیده:

این نوشتار با هدف بیان مهمترین حقوق برادران مسلمان نسبت به یکدیگر از دیدگاه آیات و روایات نگاشته شده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی، تحلیلی بوده و روش بکار رفته در آن اسنادی است. در این مقاله به حقوق متقابل افراد در اسلام و زندگی اجتماعی اشاره شده و عواملی که باعث تحکیم پیوند بین مسلمانان می­شود و حقی که برادر مسلمان بر مسلمان دیگر دارد مورد بررسی قرار گرفته است و به برخی از مهم­ترین آنها که در احادیث اسلامی آمده اشاره شده است. از مهم­ترین نتایج بدست آمده در این نوشتار می توان به این موارد اشاره کرد که دین مقدس اسلام اهمیت خاصی برای زندگی اجتماعی انسان قائل شده و با تاکید براجتماعی بودن آن وظایف و حقوقی بر عهده­ی مسلمان­ها نهاده است که اگر آن حقوق و وظایف بخوبی شناخته شود شاهد بسیاری از مشکلات امروزی نخواهیم بود و رعایت حقوق برادران دینی در سایه­ی اخلاق اسلامی وظیفه­ی هر فرد مسلمان است تا بتوان جامعه­ای سالم و آکنده از عدالت داشته باشیم.

واژگان کلیدی: حق، مسلمان، مومن، اخلاق، مساوات

 

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[دوشنبه 1400-03-10] [ 08:46:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  آداب و  معاشرت اجتماعی  در آیات و روایات ...

 

رقیه حسین زاده

چکیده
  توجه به آداب و معاشرت اجتماعی در آموزه های اسلامی حاکی از اهمیت این فریضه دینی و اخلاقی در شریعت اسلامی داردو اجتماعی بودن انسان مقتضی این است كه روابط خود را با دیگری بشناسد و به درستی سامان دهد. بخش بزرگی از احكام و قوانین عقلانی و عقلایی و آموزه های اخلاقی به حوزه رفتار اجتماعی و چگونگی ارتباطات بشری و ساماندهی آن، بازمی گردد.     
 رعایت آداب عمومی معاشرت اجتماعی از جمله ورود به خانه ها ، آداب غذا خوردن ، آداب سلام ، آداب نشستن ، گوش سپردن به سخن ،صحبت درگوشی و … و موارد خصوصی از قبیل مراعات آداب  اجتماعی و احترام به پیامبر  و … را در قرآن مجید متذکر شده است .

تحکیم پایه های مودت و رحمت در مناسبات اجتماعی از طریق رعایت الگوهای رفتاری همچون خوش اخلاقی ، اظهار محبت و پاسخگویی به آن ، اظهار شادی در هنگام دیدارداشتن روابط حسنه با افراد، وفاداری وانجام تعهدات ، رعایت انصاف ، فروتنی و تواضع ، رازداری ، عدم تکبر و غرور ، صداقت و شفافیت در آموزه های اسلامی ، اندازه نگه داشتن افراط و تفریط صورت می گیرد.
پاک شدن اعمال ، فزونی در برکات الهی ، نجات از بلایای ارضی و آسمانی ، حسابرسی آسان وطول عمراز جمله فواید و آثار آداب و معاشرت اجتماعی و صله رحم در اسلام است که در روایات به آن اشاره شده است و توجه به این اثرات شگفت انگیز می تواند در برانگیختن شوق  و انگیز ه افراد جامعه در برقراری الفت و محبت و تقویت روابط دوستانه  با یکدیگرموثر باشد .
این تحقیق به روش کتابخانه ای صورت گرفته است که با مراجعه به کتابخانه و بررسی کتب مختلف و مراجعه به اینترنت تدوین شده است .

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[دوشنبه 1400-02-27] [ 08:04:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  عوامل مؤثر در سرنوشت انسان از نظر قرآن و روایات ...

محقق: خدیجه گرزین

چکیده

تقدیر و قضای الهی در مورد تمام آفریده های خداوند از ثبات و پایداری برخوردار بوده و موجودات بدون دگرگونی محسوسی به وضع خود ادامه می دهند. اما همین تقدیر و قضا در مورد انسان از کیفیت خاصی برخوردار است.  با وجود اینکه اصل فطرت انسان ثابت است، اما عواملی وجود دارد که بر این قضا و قدر الهی موثر می باشد و می تواند سرنوشت انسان را تغییر دهد. این نوشتار با هدف بیان عوامل مؤثر در سرنوشت انسان از دیدگاه آیات و روایات نگاشته شده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی، تحلیلی بوده و روش بکار رفته در آن اسنادی است. . از مهم­ترین نتایج بدست آمده در این نوشتار می­توان به آن اشاره کرد این است که سنن کلی و قوانین جهان آفرینش تخلف ناپذیر اما قطعاً در نیک فرجامی یا بدفرجامی انسان اثر مستقیم دارند و عواملی وجود دارد که انسان می تواند به کمک آنها خودش، عاقبت خویش را انتخاب کند. نعمت بزرگ و ارزشمند اختیار که  خداوند به انسان عنایت فرموده  کمک می کند که از میان خوب و بد، صحیح را برگزیند. از چیزهایی که کمک می کند که انسان بتواند بهترین گزینه را انتخاب نماید عقل انسان است. عقل نوری است روحانی که روح بوسیله آن علوم بدیهی و نظری را درک می کند و به انسان توانایی تشخیص خوب از بد و یا حتی خوب تر از خوب را نیز بدهد. همچنین از آموزه های دیگر قرآن دعوت به تفکر است و انسان رشد یافته، انسان متفکر است. در نتیجه ی بکاربردن عقل و تفکر در آفرینش موجودات، بیداری و تقوا حاصل می شود. با علم و آگاهی و داشتن تقوای الهی انسان می تواند سرنوشتی زیبا و دلنشین را برای خود رقم زند. رسیدن به این مسائل با صبر بر گناه وانجام عبادات و همچنین با بکاربردن شجاعت و اعتدال در غضب میسر می باشد. از جمله مسائل دیگری که باید در نظر بگیریم، انتخاب دوست خوب است، که بتواند ما را هر لحظه به یاد خدا انداخته و به سمت کمال سوق دهد و در غیر این صورت ممکن است به سمت شیطان و عذاب ابدی بکشاند.

کلید وازه: اختیار، سرنوشت، عقل، تقوا، تفکر

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[شنبه 1400-02-18] [ 11:51:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  مفهوم شناسی تغذیه صحیح از منظر قرآن و روایات ...

پژوهشگران: فاطمه صغری برقرار[1] و سید مرتضی حسینی امین[2]

چکیده

یکی از مباحث مهم درعلوم زیستی، علم تغذیه می­باشد. مسائل مربوط به خوردن و نوشیدن، جزئی حائز اهمیت در این علم است، که در بسیاری از مواقع مورد غفلت واقع می­گردد. با توجه به آیه «فَلْيَنظُرِ الْانسَانُ إِلىَ‏ طَعَامِهِ، عبس/24»، خداوند از انسان می­خواهد که به غذاى خويش و آفرينش آن بنگرد و در آن تفکر و تأمل نماید؛ لذا بر مسلمانان نیز لازم است که بدانند در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) چه مسائلی مربوط به تغذیه صحیح بیان شده است شده است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی بر آن است که با مراجعه به قرآن کریم که راهنمای حقیقی برای همه انسان­ها می­باشد و روایات اهل بیت (ع) موضوع فوق را واکاوی نموده، تا بتوان به منظور اصلاح وضعیت تغذیه­ مسلمانان، الگوی صحیحی درجامعه­ی اسلامی ارائه نمود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که خوردن و نوشیدن می­تواند مکمل یکدیگر باشند. آب به عنوان بهترین نوشیدنی و شیر گاو به عنوان بهترین شیر و عسلی که زنبور با تغذیه ازگیاهان تولید می­نماید به عنوان بهترین نوع آن معرفی شده است. از مسائل حائز اهمیت در تغذیه این است که باید در هنگام خوردن و آشامیدن تقوای الهی، شکرگزاری، عدم اسراف، انفاق را نیز رعایت نمود. از نگاه اسلام، تغذیه صحیح با امور معنوی و جسمی بشر در ارتباط است.

کلیدواژه­: مفهوم شناسی، تغذیه صحیح، خوردن، نوشیدن، قرآن کریم، روایات

 

 



[1] - طلبه سطح 4، رشته تفسیر تطبیقی، موسسه آموزش عالی الزهراء (س) گرگان و عضو مرکز پژوهش­های اسلامی الزهراء (س) گرگان fatemehbargharar@gmail.com    
[2] - دانشجوی دکترا رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور تهران

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[پنجشنبه 1400-02-16] [ 11:43:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  معنا شناسی ریشه «عصی» در قرآن کریم ...

 

پژوهشگران: سید مرتضی حسینی امین[1]، جواد فرامرزی[2]

چکیده                                  

از نظر لغت‌شناسان و مفسّران، بررسی معنای واژه‌های قرآن، یکی از ضرورت‌های ترجمه و تفسیر قرآن است. این ضرورت پیرامون واژه­هایی که مشترک معنوی هستند و به عبارت دیگر، معادل دقیق و مشخّصی برای آن ها وجود ندارد، چندین برابر می‌شود. واژه هایی که از ریشه «عصی» در قرآن آمده در بسیاری از ترجمه­ها و برخی تفاسیر به «گناه» معنا شده است. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده با استناد به برداشت­های لغوی از مشتقات ریشه  «ع- ص- ی»، وجوه مختلف معنایی را در تفاسیر و روایات متعدد از معصومین(ع) در  ذیل آیات مربوط به آن، بررسی کرده و نتیجه این بررسی حاکی از این است که  برداشت معنای «گناه» توسط اندیشمندان اسلامی در رابطه با ریشه «عصی» چون هرگناهی، نافرمانی از خدا محسوب می­شود به ارتباط این واژه با حوزه گناه بازگشته و به معنای اصلی آن در قرآن بر نمی گردد و معنای مقارن با صحت آن در قرآن کریم، مفهوم مطلق «نافرمانی» است.

کلیدواژه­ها: معنا شناسی، عصی، معصیة، وجوه، تفسیر.

 

 

 

 

 

 

 



[1] - دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث پیام نور تهران، yasingolestan@gmail.com
[2] - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،    javadfaramarzi70@gmail.com

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[چهارشنبه 1400-02-15] [ 08:54:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  رهيافتي بر آسيب‌شناسي اقتصاد مدرن از منظر قرآن کريم ...

 

پژوهشگر: سید محسن کاظمی[1]

چکيده

بررسي‌هاي نظري در حوزه اقتصاد، نشان‌گر اين نکته است که انگيزه اقتصاد سرمايه‌داري دنياگرايي و حبّ دنيا است. گرايش به دنيا توجيه‌گر و موتور محرّک اقتصاد به سمت رفاه است. همين دنياگرايي عامل اصلي آسيب‌هاي اقتصادي بوده و نظام سرمايه‌داري را در وضعيّت خودشکني قرار مي‌دهد و به داروينيسم اقتصادي خواهد کشيد. در مقاله پیش‌رو پس از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای، این مساله به روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است.  واقعيّت آن است که تنها در ادبيّات قرآني است که حبّ دنيا نقش مخفي خود در سياست‌ها را به نمايش مي‌گذارد. دنياگرايي سبب سطحي نگري و تنظيم برنامه‌هاي ناکارآمد، هدف‌گذاري‌ها نادرست، سلب امنيّت، تمرکز ثروت، ربا، رشوه، کم‌گذاري و ده‌ها مشکل ديگر مي‌شود.

کليدواژگان: دنياگرايي، عقلانيّت، اقتصاد، فساد، رشوه، ربا، تمرکز ثروت.

 

 
[1]. استاديار جامعة المصطفي العالمية. Sayedmk60@gmail.com

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[چهارشنبه 1400-02-08] [ 11:03:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  بررسی انتقادی دیدگاه محمد کاظم شاکر پیرامون آسیب‌های مبنایی تفسیر عرفانی ...

بررسی انتقادی دیدگاه محمد کاظم شاکر پیرامون آسیب‌های مبنایی تفسیر عرفانی

رسول مزرئی[1]

چکیده

محمد کاظم شاکر از جمله قرآن پژوهان معاصر می‌باشد که جریان تفسیر عرفانی را از جهت مبنایی، روشی و غایی مورد نقد و ارزیابی قرار داده است. به نظر او از جمله آسیب‌های مبنایی جریان تفسیر عرفانی، ناسازگاری تلقی خاص عرفا از وحی با مسئله بیان ناپذیری شهودات عرفانی و نیز تکثرپذیری فهم قرآن از نگاه عرفا و ایجاد مشکلات هرمنوتیکی می‌باشد. در مقاله پیش‌رو پس از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای، این دو آسیب به روش تحلیلی مورد بررسی انتقادی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده که اولاً تلقی عرفا از شهودی یا تجربه عرفانی بودن وحی، تلقی ویژه‌ای است و با آنچه متفکران غربی در باب تجربه دینی گفته‌اند تفاوت آشکاری دارد و ثانیاً در هرمنوتیک فلسفی، که از لوازمش تکثرگرایی متن است، کشف مراد و مقصود مؤلّف اعتبار فی نفسه و مستقل ندارد، حال آنکه عرفا در تفسیر قرآن، بر کشف مراد متکلم وحی تأکید دارند.

 

واژگان کلیدی: شاکر، وحی، بیان ناپذیری، هرمنوتیک، تکثرگرایی، مراد متکلم

[1]. ‌دانش‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و مدیر مدرسه علمیه امام خمینی ره گرگان. Erfani2015@chmail.ir

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[دوشنبه 1400-02-06] [ 12:41:00 ب.ظ ]



 لینک ثابت

  بايسته‌هاي تفسير عقلي ...

 

پژوهشگران: اعظم فاکر و سید محسن کاظمی

چکيده

تفسير عقلي، روشي در تفسير است که به موجب آن، عقل به مثابه منبع و قرينه‌ي بر فهم مراد الهي، به زدايش کژي‌هاي محتوايي و روشي پرداخته و به تبيين مراد جدّي و توجيه عقلاني مفادّ ظاهري آيات اهتمام دارد. مراد از بايسته‌هاي تفسير عقلي نيز قواعدي است که دستورالعمل اجرائي اين روش را تعيين مي‌نمايد. در مقاله پیش‌رو پس از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای، این مساله به روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. اين کمينه به بايسته‌هاي بينشي، دانشي و روشي تفسير عقلي مي‌پردازد. آراستگي به زيور ايمان، پيراستگي از پيش‌داوري‌ها، و اذعان به معارف فراعقلي به عنوان سه محور بينشي قلمداد مي‌شود، بهره‌مندي از دانش‌هاي ابزاري و اصالي خاصّ به عنوان دو بايسته دانشي و نيز توان‌مندي، نظام‌گرايي و احتياط‌ورزي به عنوان سه بايسته روشي، مورد بحث قرار مي‌گيرند.

 

کليد واژگان: عقل، ايمان، تفسير عقلي، تفسير برأي، تحميل رأي، قواعد تفسير عقلي، شرايط مفسّر.

 

 



[1]. طلبه سطح چهار (دکترا)، رشته تفسیر تطبیقی، حوزه علمية الزهرا گرگان .
[2]. استاديار جامعة المصطفي العالمية. Sayedmk60@gmail.com

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[چهارشنبه 1400-02-01] [ 08:55:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت

  مفهوم شناسی فلاح در قرآن کریم ...

 

محقق: فاطمه صغری برقرار

 چکیده 

هر کس بتواند در این دنیا نفس خویش را بشناسد و خالصانه خداوند را عبادت و اطاعت کند، به دریای بی کران رضوان الهی متصل می شود و در خیر جاویدان باقی خواهد ماند لذا برای رسیدن به این خیر جاویدان آشنایی با مفهوم فلاح، جایگاه ویژه­ای در تعالیم اسلامی و قرآن دارد. پرسش اساسی در این تحقیق  این است که مراد خداوند ازمقام مفلحون در آیات قرآن چیست؟وچگونه می­توان به این مقام نائل شد؟ در این مقاله تلاش شده است با بهره­گیری از روش توصیفی و با مطالعه اسنادی و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و روش مفهوم شناسی که از طریق رابطة تضاد، همنشینی و جانشینی تشکیل شده است به بررسی مقام مفلحون در قرآن پرداخته شود تا با فهم آن بتوانیم در مسیر فلاح قرار بگیریم و به کمال نهایی که قرب الهی است برسیم.بررسی­ها نشان می­دهد؛ برای رسیدن به این مقام باید از موانع مسیر فلاح مانند: کذب، شرک، ظلم و … دوری کرد و عواملی مانند: تقوا، اخلاص، ایمان و …. در کنار ایمان به توحید، نبوت و معاد ما را به درجه فلاح قطعی می رساند.

 

کلید واژه:مفهوم شناسی، فلاح، قرآن، رستگاری.

موضوعات: تفسیر و علوم قرآنی
[شنبه 1400-01-28] [ 08:28:00 ق.ظ ]



 لینک ثابت