چکیده نظرات استاد ارائه کننده بحث :

قانونگذاری در اسلام عقلانی است و شارع مقدس احکام را به نحو قضیه حقیقیه تشریع می کند. در باب اجتهاد و مرجعیت هم اگر زن و مرد توانمندی های لازم را داشته باشند و ملکه اجتهاد در نفس آنها پیدا شده باشد و توانایی استنباط را داشته باشند می توانند مرجع تقلید باشد. چه بسا زنان بهتر از مردان مورد استفتاء و رجوع مقلدین قرار بگیرند و با توجه به توسعه نیازها و اقتضائات زمانی و مکانی به ویژه در مسائل زنان، بتوانند به مقام اجتهاد نائل شوند و با داشتن شرایط، مرجع تقلید شوند و نظام اسلامی را در رسیدن به اهداف متعالیش یاری رسانند.

برای اثبات مرجعیت زن در مسائل زنان می توان به کتاب وسنت و دلیل عقلی وسیره استناد کرد.

کتاب:از جمله آیات در اثبات مرجعیت زنان آیه 43 سوره نحل می باشد که در این آیه اشاره به قاعده کلی فراخواندن مردم به پرسش از اهل ذکر شده است. منظور از اهل ذکر، اهل علم می باشند. از اطلاق این آیه فهمیده می شود اجتهاد و فقاهت مختص مردان نیست. اگر کسی موفق به کسب مقام اجتهاد و فقاهت بشود و بتواند احکام شرعی را استنباط کند بر مکلفین واجب است مسائل خود را از او بگیرند. همچنین آیه 122 سوره توبه در این آیه فارغ از جنسیت مردم را موظف به تفقه در دین کرده است. مرجع پاسخگوئی در دین و انذار قوم اختصاص به مرد ندارد پس به طریق اولی زن می تواند مرجع باشد. همچنین با استناد به  آیه کتمان (159 سوره بقره) میتوان اثبات کرد که زن می تواند به مقام مرجعیت برسد. در این آیه از باب وجوب امر به معروف، آگاهی را ملاک قرار داده است. از عبارت ما انزلناه در این آیه استفاده می شودکه همه عالمان به احکام الهی چه مرد و چه زن باید علم خود را به دیگران انتقال بدهند. این آیه نیز به صورت مطلق آمده که می توان از آن جواز مرجعیت زن بدون توجه به جنسیت را نتیجه گرفت.

بنابراین همانطور که با توجه به آیات مطرح شده زن به صورت عام می تواند مرجع تقلید باشد، در مسائل خاص زنان به طریق اولی می تواند منصب مرجعیت را به عهده بگیرد.

اما روایات: در روایت امام حسن عسکری (علیه السلام) آمده است: در هر عصر و زمانی در میان فقهای اعصار و ادوار بر مردم مسلمان لازم است از کسی تقلید کنند که دارای صیانت نفس باشد، حافظ دین باشد، مخالف هوای نفسانی باشد و مطیع امر خدا باشد. از عبارت فقهای اعصار برای اثبات جواز تقلید استفاده می شود که تفصیلی بین زن و مرد قائل نشده است.

هم چنین در روایت اسحاق بن عمار آمده است: که در حوادث و رویدادها به راویان حدیث ما رجوع کنید، زیرا آنان حجت من بر شما و من حجت خدایم. که عبارت راویان حدیث هم شامل زنان می شود هم شامل مردان. حوادث واقعه نیز مقید به حوادث مربوط به گروه خاصی نشده است.

هم چنین برای اثبات این مسأله می توان به دلیل عقلانی رجوع جاهل به عالم مراجعه کرد که در این دلیل دانایی ملاک مراجعه قرار گرفته و تفاوتی بین زن و مرد نمی باشد.

همچنین سیره عملی پیامبر (ص)، امامان و متشرعه این گونه بود که برای اخذ احکام شرعی و وظایف الهی همانطور که به مردان ارجاع می دادند به زنان نیز ارجاع می دادند. به دلایل دیگری همچون اصل قابلیت قابل و تمسک به اصاله الجواز و قاعده اشتراک مکلفین در احکام و اشتراک زن و مرد در کمالات فطری  می توان برای اثبات مرجعیت زنان در مسائل زنان استناد کرد.

با توجه به روایات مطرح شده نیز مرجعیت زن به صورت عام به اثبات رسیده است، بنابراین زنان در مسائل خاص زنان به طریق اولی می توانند مرجع تقلید باشند.

چکیده نظرنقدکننده بحث:

با استناد به آیه 34 سوره نساء میتوان استنباط کرد که خداوند مردان را قیم زنان قرار داده است و باید امور زنان به دست مردان باشد. لازمه قیومیت، تسلط مرد بر زن و تابع بودن زن است. قرار گرفتن زن در مسند فتوا و مرجعیت در مسائل زنان به معنای پیروی مرد از زن و قیام او به امور مردان است و این با آیه شریفه مخالف است.

همچنین آیه 228 سوره بقره که در این آیه جنس مرد بر زن برتری داده شده است، با قرار گرفتن زن در مسند افتاء و مرجعیت در مسائل زنان که موجب پیروی مرد از زن می شود، با آیه منافات دارد زیرا در این صورت زن بر مرد برتری یافته است.

 در سوره احزاب آیه 33 خداوند به زنان مسلمان دستور به خانه نشینی و عدم ارتباط و آمد و شد با نامحرمان فرمان داده است. بنابراین هر کاری که منافات با این دستور الهی داشته باشد تصدی آن برای زنان جایز نیست و مقام افتاء و مرجعیت در مسائل زنان به طور طبیعی ارتباط با مردان اجنبی را به دنبال دارد.

با استناد به روایات باب قضاوت و داوری مانند مقبوله عمربن حنظله و مشهوره ابی خدیجه که در آنها عبارت ( و لکن انظروا الی رجل منکم) تکیه بر ضمیر منکم و تصریح بر لفظ رجل نشان دهنده عنایتی است که اسلام به جنس مذکر در تصدی مقام قضاوت دارد. وقتی برای قضاوت که حکم جزئی و خاص است مرد بودن شرط است برای فتوا دادن که حکم کلی است مرد بودن به طریق اولی شرط می شود.

بنابراین با توجه به آیات مطرح شده مرجعیت زنان به صورت عام جایز نمی باشد، این دلایل شامل مرجعیت زن در مسائل خاص نیز می باشد.

همچنین روایات ولایت و رهبری که این روایات زنان را شایسته مقام رهبری نمی داند  و مرجعیت تقلید نیز خود نوعی ولایت و رهبری است. و از دسته دیگر روایاتی است که زن را از امامت جماعت منع می کند. وقتی مردم نتوانند در برخی از افعال نمازشان از زن تبعیت نمایند، چگونه می توانند در تمام امور دین خود پیرو او باشند. از این روایات نیز استفاده می شود که زنان در مسائل خاص خود نیز نمی توانند مرجع تقلید باشند.

همچنین گروهی برای اثبات مرجعیت برای مردان از مذاق شریعت استفاده کرده اند. به پندار اینان مذاق شریعت حکم می کند که زنان در پس پرده قرار بگیرند و از هر گونه کار اجتماعی، سیاسی  و … مگر در هنگام ضرورت ضرورت دامن برچیند.

با توجه به دلایل مطرح شده در رد مرجعیت عام از زنان، می توان نتیجه گرفت زنان در مسائل خاص خود نیز نمی توانند به مقام مرجعیت برسند.

سوال : آیا نفی مقام مرجعیت در مسائل زنان از زنان موجب حقارت شخصیت زن می باشد؟

بحث از متصدی شدن مقام مرجعیت در مسائل زنان است و این جایگاه ممکن است با مسئولیت های زن و جایگاه فطری اش مانند لطافت و ظرافت های زنانه در تضاد باشد.

در جمع بندی و رد دلایل منتقد:

آیه 34 سوره نساء در آثار فقهی در کتاب نکاح به کار رفته و مربوط به نهاد خانواده است.

در آیه 228 سوره بقره نیز درجه به معنای قیمومیت و ولایت است. در تفسیرآسان مربوط به اختیار طلاق و رجوع است که با مرد است.

آیه 33 سوره احزاب در مورد زنان پیامبر (ص) است و ربطی به زنان دیگر ندارد.

مرجعیت با خانه نشینی در تضاد نیست.

بحث ذکوریت در قضاوت و داوری مطرح شده مربوط به بحث مرجعیت نیست.

شرط ذکوریت در مساله ولایت و رهبری به این دلیل است که نیازمند ارتباط مستقیم با مردم است و ارتباط مستقیم در مسأله افتا مطرح نیست.

مقایسه افتاء و مرجیعت و پیشوائی در بیان احکام مردم به امامت در نماز جماعت بی وجه خواهد بود.

اجماع مطرح شده برای اثبات مرجعیت برای مردان مدرکی است و قابل استناد نمی باشد.

بحث مذاق شریعت نیز از زمان شهید ثانی به بعد طرح شده و در اثار بزرگانی همچون محقق حلی، علامه حلی و  بزرگان دیگر بحثی در مورد مذاق شریعت نیامده است.

نتایج دیدگاه مخالف :

برای اثبات مرجعیت مرد می توان به آیاتی همچون34 سوره نساء و228 سوره بقره و سوره احزاب آیه 33 و با استناد به روایات باب قضاوت و داوری مانند مقبوله عمربن حنظله و مشهوره ابی خدیجه و روایات ولایت و رهبری است و از دیگر دلایل اشتراط مذکر بودن در مفتی، اجماع و اتفاقی است که به شهید ثانی نسبت داده اند. و بعضی می گویند مذاق شریعت حکم می کند که زنان در پس پرده قرار بگیرند و از هر گونه کار اجتماعی، سیاسی  و … مگر در هنگام ضرورت ضرورت دامن برچیند.

جمع ­بندی داور :

مقام مرجعیت و قضاوت اساسا ارزش ذاتی ندارد چنانچه خیلی از مراجع عظام از پذیرفتن این مقان ابا داشته اند. بر فرض که این مقام دارای ارزش ذاتی باشد باید حضرت زهرا نیز در این جمع قرار می گرفت و قرار نگرفتن او در این جمع موجب کم شدن یک فضیلت از اوست در حالی که چنین نیست.

اجماع مطرح شده برای اثبات مرجعیت برای مردان مدرکی است و قابل استناد نمی باشد.

بحث مذاق شریعت نیز از زمان شهید ثانی به بعد طرح شده و در اثار بزرگانی همچون محقق حلی، علامه حلی و  بزرگان دیگر بحثی در مورد مذاق شریعت نیامده است.

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(س) نشستی با عنوان نقد ادله اثبات رجولیت در قاضی با همکاری انجمن فقه در این مدرسه برگزار گردید. در این نشست خانم محکمی از طلاب سطح3 این مدرسه در تعریف قضاوت گفت: قضا در اصطلاح عبارت است از ولایت بر حکم شرعی برای کسی که اهلیت و شایستگی فتوا پیرامون جزییات قوانین شرعی را دارد.
ایشان در ادامه گفت: برای استدلال بر اینکه زنان نمی توانند منصب قضاوت را بر عهده بگیرند چهار دسته دلیل آمده است: آیات، روایات، اجماع، اصل
ایشان در استناد به آیه الرجال قوامون علی النساء…گفت:
خداوند در این آیه می فرماید: مردان بر زنان قیمومیت و سرپرستی دارند یعنی مردان به لحاظ برتری هایی که در علم ،عقل و تدبیر امور دارند و لازمه سلطه و قیمومیت ایشان بر زنان می باشد و قضاوت نوعی سلطه و ولایت است، اگر زن قاضی شود بر مردان ولایت و سرپرستی پیدا می کنند که این مخالف ظاهر آیه است.
در نقد این دلیل خانم محکمی گفت: قوام به معنای ولایت و حکومت و سلطه نمی باشد،به معنای متکفل امر کسی شدن برطرف کردن حاجت و به معنی کسی که محافظت و اصلاح می کند و با تامل در آیه در می یابیم که این آیه در موضوع خانواده است و معنای قوام در این آیه به معنای سرپرست است یعنی کسی که مدیریت خانه به عهده اوست و ما یحتاج ضروری خانواده را برآورده می کند نه سلطه و ولایت مرد بر زن در همه امور.
ایشان در ادامه به (و قرن فی بیوتکن…) استناد کرده و گفت:
قضاوت زن مستلزم خروج زن از منزل و اختلاط با مردان است که مخالف نص آیه شریفه است.
خانم محکمی در نقد این آیه گفت: این آیه در خصوص زنان پیامبر نازل شده است و علاوه بر این، این استدلال اخص از مدعاست.چون ادعا این است که زنان نمی توانند عهده دار منصب قضاوت شوند، حال اگر زنان عهده دار قضاوت در امور زنان شوند محذوری پیش نمی آید.
آیه دیگری که در استدلال به شرط رجولیت قاضی استدلال کردند آیه (و للرجال علیهن درجه…)می باشد. خانم محکمی گفت:
با توجه به این آیه لازمه قضاوت زنان این است که زنان در مرتبه ای بالاتر از مردان قرار بگیرند که این امر مغایر با نص آیه است.
ایشان در نقد این آیه گفت: این آیه ارتباطی به قضاوت زنان ندارد و مربوط به تعهدات بین زوجین است، در مورد برتری مرد در امر رجوع بعد از طلاق رجعی. ثانیا لفظ درجه در سیاق نکره ذکر شده است و دلالتی بر عموم ندارد تاما بتوانیم حکم را به غیر خانواده تسری بدهیم.
خانم محکمی بعد از نقد و بررسی دلیل آیه، استناد به روایتی از پیامبر اکرم (ص) کرده و گفت:
پیامبر اکرم (ص) در وصیتش به امیرالمومنین (ع) می فرماید: :یا علی لیس علی النساء جمعه و لا جماعه و لا اذان و لا اقامه و لا تولی القضاء.طبق این حدیث زنان نباید متصدی امر قضاء بشوند.
در نقد دلیل روایت خانم محکمی گفت: این روایت اگر به لحاظ سندی مورد قبول باشد در مقام نهی از حضور زنان در نماز جمعه و جماعت و… نمی باشد و هیچ ظهوری در حرمت ممنوعیت ندارد، این نفی یک ارفاق به زنان است و رفع تکلیف است نه تحریم.
ایشان در ادامه گفت: به نظر می رسد اجماع مهم ترین دلیل بر اثبات ذکوریت در قضاوت است.
در نقد این دلیل ایشان فرمود: فقهاء در مسائل مختلف به اجماع استناد کرده اند از جمله ابن زهره در غنیه اما در مورد مسئله قضاوت به اجماع استناد نکرده اند و حتی اساسا از ذکوریت هیچ سخنی به میان نیاورده اند.چون اجماعی در فقه امامیه قابل استناد است که قول معصوم در بین اجماع کنندگان وجود داشته باشد.
ایشان در پایان به بیان آخرین دلیل برای اثبات شرط رجولیت در قاضی پرداخته و گفت: خداوند خالق جهان است و مالک همه است وهمه انسان ها در گستره سلطنت و ولایت خداوند هستند و حکم هیچکس غیر از خداوند نافذ نیست این یک اصل است و خروج از اصل نیازمند دلیل است.
پیامبر(ص) و ائمه معصومین از این اصل خارج می شوند زیرا خداوند می فرماید: النبی اولی بالمومنین من انفسهم…
مردان نیز از اصل خارج می شوند به علت اینکه در عصر غیبت هم باید این منصب مهم و خطیر را افرادی در جامعه عهده دار شوند. اما گفته شده که در خروج زنان از این اصل شک داریم پس زنان خارج نمی شوند.چون امام صادق(ع) می فرماید: انظروا الی رجل ، اجعلو بینکم رجلا.
خانم محکمی در نقد این دلیل فرمود: فضای صدور حدیث بیانگر این است که امام صادق(ع) حکومت امویان و عباسیان را نامشروع دانسته و در صدد نهی از رجوع به حاکمان جور بوده اند و در صدد بیان آن نبوده اند که قضاوت را برای مردان جعل کرده و از زنان سلب نمایند. در واقع لفظ رجل موضوعیتی ندارد و نمی توان قضاوت را در مردان محصور کرد.
پس برای واگذاری منصب قضاوت به زنان هیچ گونه محذور و اشکالی وجود ندارد.
 

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (سلام الله علیها) نشستی با هسته مرکزی فقه، کلام و تفسیر و علوم قرآنی برگزار گردید. در این نشست خانم رفیع نژاد مسئول تشکل های پژوهشی گفت: آنچه که هسته مرکز باید ارائه بدهد عبارت است از :

1. ارائه پیشنهادات برنامه ای به توجه به شرح وظیفه انجمن مانند: نشست، کرسی، سمینار، همایش، اردو و کلاس های مهارت آموزی مثل آشنائی با نرم افزارهای پژوهشی تخصصی

2. برنامه پیشنهادی در مورد نحوه اجرای برنامه ها. ایشان گفت: با ارائه پیشنهادات از سوی هسته مرکزی می توان برنامه ها را ارزیابی کرد و با ارزیابی آن برنامه کیفی قابل ارائه ایجاد شود. خانم رفیعی نژاد در ادامه گفت: ضرورت ایجاب می کند که موضوعات مبتلابه رشته ها (به صورت تخصصی) اولویت بندی شود و همچنین اعضای هسته مرکزی انجمن جهت ارتقا خرد جمعی می توانند برای خود اتاق فکر دو یا سه نفره تشکیل دهند. بعد از بیان شرح وظایف هسته ها توسط خانم وفیعی نژاد، خانم برقرار دبیر هسته مرکزی تفسیر به بیان پیشنهادات برنامه ای خود پرداخت. ایاشن ابتدا بیان کردند: بین 3 رشته تعامل صورت بگیرد؛ که با تعاملی کردن برنامه ها، می توان به نقاط ضعف و قوت برنامه ها پرداخت و آنها را برطرف کرد. ایشان بعد از بیان این اصل کلی به بیان برنامه های که در نظر داشتند اجرا کنند پرداختند از جمله:

1. بررسی شبهات تفسیری

2. برگزاری همایش مقاله نویسی در مهرماه. ایشان گفت: بازه زمانی این فعالیت از اردیبهشت شروع می شود. طلاب ابتدا یک دوره مقاله نویسی در اردیبهشت ماه می گذرانند و در فصل تابستان به ارائه مقالات خود می پردازند و در مهرماه این همایش برگزار می شود.

3. آموزش نرم افزارهای تخصصی رشه تفسیر

4. مسابقه تخصصی

5. دیدار پژوهشگران با بزرگان. در ادامه جلسه خانم ساوری دبیر هسته مرکزی کلام نیز به بیان پیشنهادات برنامه ای خود پرداختند. ایشان گفتند: در اسفند ماه قصد منسجم کردن عضویت ها، معرفی کتب کلامی به طلاب به وسیله بازدید از کتابخانه میرداماد و حوزه و معرفی متکلمین و مکاتب کلامی (فرقه شناسی) را دارند. هم چنین قصد برگزاری نشست پژوهشی را دارند که موضوع نشست با جمع آوری شبهه از طلاب وبالاترین رأی انتخاب می شود. برنامه های پیشنهادی دیگر ایشان تا پایان سال تحصیلی بدین قرار است: 1. برگزاری کرسی آزاد اندیشی (با نظرخواهی از طلاب موضوع کرسی انتخاب می شود.) 2. آموزش ورد، ورود به سامانه کوثرنت و ورود به سامانه سخا.3. مسابقه کتابخوانی4. آشنا کردن طلاب با کتابخانه استان قدس رضوی5. راه اندازی کانال پژوهشی

6. ایجاد دوفصلنامه کلام. بعد از بیانات خانم ساوری، خانم آخوندی دبیر هسته مرکزی فقه به بیان پیشنهادات برنامه ای خود پرداخته و گفت: اولویت اول خود را تهیه سالنامه از سال 97 قرار دادند بدین صورت که با در نظر گرفتن مناسبتها، برنامه های پیشنهادی خود را برای شش ماه آینده ارائه دهند. ایشان بیان کردندکه با مشخص شدن تاریخ و ساعت پژوهشی، عصرانه پژوهشی خواهند داشت. در پایان خانم رفیعی نژاد به جمع بندی مباحث ارائه شده پرداخته و گفتند: 1. هسته مرکزی انجمن ها یک برنامه تعاملی فصلی داشته باشند. 2. تا 3 روز آینده ریز برنامه پیشنهادی خود را به ترتیب اولویت برای اسفند ماه به صورت مکتوب ارائه دهند و برنامه سالانه را نیز تا دو هفته دیگر ارائه بدهند. ضمنا ایشان درخواست برگزاری جلسه دیگری را به هسته مرکزی داشنتد

 معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (س) اولین نشست از سلسله نشستهای بررسی شاخص های عرفان حقیقی و عرفان های کاذب در تاریخ 24/11/96 در موسسه فرهنگی میرداماد برگزار نمود.
در این نشست دکتر مزرئی به بیان پنج سوال حول محور عرفان پرداختند.
1. آیا دین چه ادیان ابراهیمی و چه ادیان غیر ابراهیمی نیاز به عرفان دارد؟
2. آیا عرفان حقیقی همان عرفان اهل بیت (ع) است؟ آیا عرفانی منسوب به این حضرات (ع) داریم؟
3. جریان عرفان اسلامی که بزرگانی هم چون مرحوم امام (ره) علامه طباطبایی، علامه حسن زاده و ملا علی نوی و … عهده دارش بودند. آیا این همان عرفان اهل بیت (ع)است؟ اگر هست شاخصه هایش چیست؟ 4. عرفان و تصوفی که دو مکتب مهم داشت که یکی در بغداد که با جریان حلاج از بین رفت و بعد به وسیله ابوحامد محمد غزالی احیاء شد و جریان مهم دیگری در خراسان بود که مشهور به فلافتیه بود، این جریان تصوف چه نسبتی با جریان تصوف اهل بیت (ع) دارد؟
پنج سلسله مشهور صوفیه در ایران، قادریان و نقش بندیه که سنی هستند، ذهبی، خاکساریه، نعمت اللهیه که ادعا می کنند که شیعه هستند.
جریان معنویت گرای دیگری نیز در این بین مطرح است بنام جریان مدعیان دروغین که چون بحث گسترده ای است در این جلسات به آن اشاره نمی کنیم.
5. عرفانهای نوظهور یا کاذب چه نوع عرفان هایی هستند؟
ایشان در ادامه گفت: اطلاق نام کاذب بر عرفان های نوظهور به دلیل این است که تشخیص کاذب بودن آن دشوار است و با شناخت ویژگی های عرفان حقیقی باز هم نیاز به شناخت شخاصه های عرفان های نوظهور می باشد به دو دلیل: 1. روایتی از امام علی (ع) در خطبه 147 نهج البلاغه آمده است: در کنار راه رشد و راه حق، راه انحراف را نیز بشناسیم چون کسی که بخواهد باطل را در حق جلوه بدهد، حق و باطل را باهم می آمیزد و همچنین به دلیل شباهت بسیار زیادی که بین عرفان حقیقی و عرفان های نوظهور وجود دارد باید شاخصه های عرفان های نوظهور را دانست. ایشان در ادامه گفت: به دو دلیل گرایش به سمت عرفان های نوظهور زیاد ست. یکی به دلیل زبان زیبا، که افکار خود را در قالب رمان بیان می کنند. مانند رمان کیمیاگر بائولو که رمان معروفی است. دلیل دوم این است که در عرفان های نوظهور ریاضت وجود ندارد.
ایشان در ادامه به جواب سوال اول که آیا دین باید عرفان داشته باشد پرداخت و گفت: هر دینی از سه عنصر تشکیل شده است. عنصر شریعت که همان پوسته ظاهری دین است و عهده دار آن فقها هستند. عنصر دیگر حقیقت دین که همان لب و مغز دین است و عنصر سوم طریقیت یعنی راه رسیدن به باطن دین می باشد.
هر دینی نیاز به عرفان دارد، ظاهرش شریعت است و باطنش در دست اولیای خداست و آن چیزی که دارای اهمیت و ارزش می باشد باطن دین می باشد.
ایشان در ادامه گفت: باطن باید همراه ظاهر باشد. باطن بدون ظاهر مانند مغز گردوی بدون پوست می باشد که زود فاسد می شود. بنابراین رابطه عرفان و دین، رابطه باطن و ظاهر است. اگر کسی به باطن دین دست نیافت نباید ظاهر دین را رها کند و باطن بدون ظاهر نیز کار آمد نیست.

 معاونت پژوهش مدسه علمیه عالی الزهراء (س) نشستی با عنوان ضرورت فاطمه شناسی در دنیای معاصر برگزار گردید. در این نشست «آیت الله سید مجتبی نورمفیدی»فرمود :حضرت زهرا(س) مجمع فضایل است.کسی می تواند مسلمان تر باشد که با این فضیلت ها بهتر پیوند برقرار نمود.
«آیت الله سید مجتبی نورمفیدی» استاد درس خارج و رئیس هیات امناء مدرسه علمیه عالی الزهرا(س) گرگان در نشست«فاطمه شناسی» که به مناسبت ایام فاطمیه و از سوی این مدرسه علمیه عالی برگزار شد به بحث پیرامون«ضرورت فاطمه شناسی در دنیای معاصر» پرداخت و بیان داشت: ضرورت شناخت حضرت زهرا(س) در شرایط امروز دنیا بویژه در میان مسلمین و پیروان اهل بیت(ع) اهمیت بسیاری داشته و راه و رسم برخورد و مواجهه با این ایام را بیشتر برای همگان نمایان می سازد.
وی افزود: یکی از محوری ترین موضوعاتی که از قدیم الایام تا به امروز دغدغه انسان بوده و هست موضوع« انسان» می باشد، به عبارت دیگر اینکه حقیقت، گرایشات و تمایلات انسان چیست، سعادت و کمال او چگونه محقق می شود و چگونه به آرامش، سعادت و کامیابی دست می یابد؟
استاد درس خارج ادامه داد: پیرامون«جوهره انسان» تعاریف متعددی ارائه شده است.عده ای جوهره انسان را عقل و تفکر می دانند. بنابر این تعریف هر چیزی که به بارورکردن این جوهر کمک نماید مایه سعادت و خوشبختی است. عرفا و اهل تصوف عشق را مایه سعادت و کمال می دانند. عده ای نیز قدرت را ابزار و وسیله ای برای رسیدن به سعادت می دانند. عده ای نیز آزادی را کمال انسان معرفی می کنند به طوری که هر کس از آزادی بیشتری برخوردار باشد به کمالات بیشتری دست خواهد یافت.
آیت الله سید مجتبی نورمفیدی گفت: رسیدن انسان به کمال از دیدگاه اسلام و قرآن، در به فعلیت رسیدن قوه های مطابق با سرشت اوست.عنوان کامل بودن به چیزی اطلاق می شود که توانائیها و استعدادهای او بروز و ظهور نماید. تفاوت انسان با موجودات دیگر در همین حقیقت نهفته است.البته لازم به ذکر است کمال غیر از تمامیت می باشد.
وی افزود: رسیدن به سعادت بدون شناخت انسان کامل ممکن نخواهد بود. از دیدگاه آیات و روایات«انسان کامل» در ارتباط با خدا، دیگران و طبیعت تعریف شده است. فلسفه تاکید بر کسب معرفت و شناخت نسبت به امام، ولی و انسان کامل حاکی از این مسئله است که بدون شناخت، امکان رسیدن به سعادت وجود ندارد.
رئیس هیات امناء مدرسه علمیه عالی الزهرا(س) گرگان تصریح کرد: «نقص معرفتی» که اغلب گرفتار آن هستیم ناشی از عدم شناخت و شناساندن درست ما از زندگی است.
آیت الله نورمفیدی یادآور شد: تنظیم ارتباط انسان با خدا، مردم و طبیعت موجب رسیدن او به کمال می شود. در این رستا تاسی به انبیاء، اولیای الهی، رسول مکرم اسلام(ص) و حضرت زهرا(س) به عنوان الگوی کامل می توانند راهگشا باشند.
وی افزود: امام خمینی(ره) حضرت زهرا(س) را «نسخه تمام انسانیت» معرفی می نمایند به طوری که جامع تمام کمالات و فضایل است. ایشان شخصیتی قابل دسترسی است به طوری که هر یک از صحابه با تناسب ظرفیت و استعداد وجودی خود و با اتصال به ولایت ائمه سعی نمودند تا به مقاماتی در حد ظرفیت وجودی خویش دست یابند.
استاد حوزه تاکید نمود: اگر انسان استعدادهایش شکوفا گردد و قوه های وجودی اش به فعلیت برسد به مقام تقرب به خدا دست می یابد. نسبت ما به اهل بیت(ع) و حضرت زهرا(س) همچون قطره ای است پیوسته به دریا. قطره ای که به دریا بپیوندد فانی در دریا خواهد شد.
آیت الله سید مجتبی نورمفیدی گفت: حقیقت وجودی فاطمه زهرا(س) فوق تصور ماست. در عظمت ایشان همین بس که نبی مکرم اسلام(ص) در برابر او تکریم می نماید. زندگی و عمر محدود حضرت زهرا(س) دارای ظرایف و نکات بسیاری است که برای دنیای امروز قابل عرضه است.
وی ادامه داد: از جمله فضایل حضرت زهرا(س) ، نزول جبرئیل برایشان است که مجموع مطالب ارائه شده به «مصحف فاطمه» معروف است. تلقی وحی نیاز به ظرفیت و سعه وجودی وسیعی دارد که خانم فاطمه زهرا(س) دارا بود. با مراجعه به منابع متعدد حتی منابع اهل سنت فهمیده می شود که آیات متعددی در شأن ایشان وارد است.
مولف و محقق حوزه گفت: در روایتی از امام حسن عسکری(ع) از حضرت زهرا(س) به عنوان «حجت» تعبیر شده است، همچنین امام زمان(عج) ایشان را با عنوان«اسوه» معرفی می نمایند. در حقیقت پیروی از حضرت زهرا(س) به عنوان الگوی جامع برای همگان شرط مسلمانی است.
نورمفیدی افزود: فضایل ارزش ذاتی دارند و پلکان ترقی ما محسوب می شود.حضرت زهرا(س) مجمع فضایل است. شخصیتی است که حقیقت کمال انسانی را در خودش مجسم نموده است. کسی می تواند مسلمان تر باشد که با این فضیلت ها بهتر پیوند برقرار نماید.

معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(سلام الله علیها) نشست مجمع عمومی انجمن های پژوهشی فقه واصول، تفسیر وعلوم قرآنی وکلام اسلامی این مدرسه در تاریخ 96/11/17 برگزار نمود.
هدف از برگزاری این نشست، ارائه گزارش فعالیتهای یک سال گذشته انجمن های پژوهشی و تبیین برنامه های آینده و ایجاد انگیزه برای همکاری بیشتر اعضاء وانجام فعالیت های پژوهشی بوده است.
در این نشست بعد از قرائت قرآن وخیرمقدم به اعضای انجمن، سرکار خانم آخوندی دبیرهسته مرکزی انجمن فقه واصول، به بیان فعالیت های انجمن فقه پرداخت.ایشان تهیه پرسشنامه جهت شناسایی علاقمندی ها وتوانایی های پژوهشی اعضاء انجمن فقه با عنوان جدول شناسه و راه اندازی کانالی با نام براده های فقه جهت پاسخگویی به سوالات فقهی ونشست با معاون پژوهش استان جهت ارائه ی برنامه های پیشنهادی و نشست اعضای انجمن سه گروه فقه، تفسیر و کلام و اعضای کانون ها (ارائه ی راهکار جهت استفاده از تحقیقات میدانی طلاب و…) و بازدید از پایان نامه ها و منابع دسته اول موجود در کتابخانه ی مدرسه و طرح مسابقه علمی- پژوهشی از طریق کانال براده های فقه و اهدای جایزه به نفر برگزیده و … نشست هسته ی مرکزی انجمن فقه و اصول جهت ارائه ی برنامه های پیشنهادیرا از مهمترین فعالیتهای انجمن برشمرد و سپس کلیپی از فعالیت های پژوهشی که با همکاری انجمن ها برگزار شده بود، پخش گردید.
در ادامه خانم صدیقه بهرامی معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران استان گلستان در زمینه انگیزه بخشی به طلاب جهت حضور بیشتر در فعالیت های انجمن فرمود:
امروز دنیا تشنه مهارت است؛ هر اندازه علم و نظریه کسب کرده باشید تا زمانی که مهارت لازم راکسب نکرده و توان لازم را بدست نیاورده باشید نمی توانید در اجتماع حضور پیدا کنید. ایشان در ادامه گفت: فعالیت های انجمن در سطح سه ادامه فعالیت های کانون در سطح دو می باشد اما در سطح و توان و مهارتی بالاتر. ایشان در ادامه گفتند: اگر می خواهید توان علمی خود را به یک مهارت تبدیل کنید باید در انجمن فعالیت کنید. می توانید برنامه هایی در قالب نشست، کرسی، سمینار، اردو… به هسته مرکزی ارائه داده و بعد از بررسی وتایید آن، به اجرای برنامه بپردازید.
ایشان در ادامه به بیان امتیازات فعالیت های انجمن پرداخته و گفتند: 15درصد از امتیاز نهایی قبولی در سطح چهار به سوابق داوطلبان اختصاص داده شده که 60 درصد آن به فعالیتهای پژوهشی برمی گردد. اجرای کرسی و نشست سه امتیاز پژوهشی در قبولی سطح چهار دارد. در حقیقت یک پنجم قبولی در مقطع دکتری مربوط به پژوهش می باشد.
ایشان در ادامه گفتند: وقتی صنفی به نام طلبه وارد عرصه اجتماع می شود باید پاسخگوی نیازهای مردم و جامعه باشد. بنابراین سعی کنید توانمند وارد اجتماع شوید. اینکه شما توانمندتر باشید و بی تجربه وارد اجتماع نشوید و مهارت های خود را افزایش دهید، حق شماست.
در ادامه این نشست خانم برقرار دبیر هسته مرکزی انجمن تفسیر به بیان فعالیت های این انجمن از جمله تهیه فصلنامه تخصصی تفسیر و علوم قرآنی، وبلاگ پژوهشی، گروه تلگرامی با عنوان روش پژوهش قرآنی الزهراءو…پرداختند و برنامه هایی همچون دیدار پژوهشگران با بزرگان، برگزاری اولین همایش علمی تخصصی، دوره تخصصی آموزش مقاله نویسی و…. را جزء برنامه های آینده این انجمن اعلام نمودند.

در پایان حکم مسئولیت، به اعضاء هسته مرکزی و کارت عضویت در انجمن، به طلاب این مدرسه اهداء شد.
”

 معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (سلام الله علیها) نشستی با عنوان تجلی رضا و شکر در سیره عملی حضرت زینب (سلام الله علیها) برگزار نمود.
در این نشست خانم رجب زاده به بیان رضا و شکر در سیره عملی حضرت زینب (سلام الله علیها) پرداخته و گفت: حضرت زینب (سلام الله علیها) با دیدن مصائب و گرفتاری های بسیار مانند دیدن سر بریده برادر، راندن اسب ها بر تن ایشان، بریدن انگشت برای گرفتن انگشتر، ربودن لباس های امام(علیه السلام)، کشیدن گوشواره از گوش کودکان و آتش گرفتن لباس آنها و … صبر پیشه می کند، که این علامت شکرگذاری و رضایت ایشان به مقدرات الهی است.
استاد حوزه در ادامه گفت: حضرت زینب (سلام الله علیها) دارای القاب بسیاری است، او را نائب الزهراء می خوانند یعنی نائب و جانشین حضرت زهرا (سلام الله علیها)، او را صدیقه الصغری یعنی بسیار بسیار راستگو و عقیله النساء و مفسرالقرآن و سر أبیها می خوانند.
ایشان در ادامه به بیان دو جمله از حضرت زینب (سلام الله علیها) که نشان دهنده ی مقام رضا و شکر در سیره عملی آن حضرت (علیه السلام) می باشد پرداخته و گفت: یکی از آن دو جمله را حضرت زینب (سلام الله علیها) زمانی می گویند که پیکر بی سر برادر را دیدند و گفتند: خدایا این قربانی قلیل و کوچک را از ما قبول کن. و فرموده دیگر ایشان بعد از واقعه عاشوراست که فرمودند: (ما رأیت إلا جمیلا)
خانم رجب زاده به نقل ازعلامه جوادی آملی فرمودند: حضرت زینب این سخنان را در دیدن صحنه هایی به زبان می راند که تاریخ به تلخی آنها نه صحنه ای دیده و نه صحنه ای خواهد دید. حضرت زینب (سلام الله علیها) با شهود ملکوتی خود پروردگار هستی را می بیند و زمام عالم را در دست خدا می بیند چون آثار جمیل محض را با جمال وجودی خودش می بیند.
ایشان علت زیبابینی حضرت زینب (سلام الله علیها) را تفاوت در جهان بینی او دانست.
استاد حوزه گفت: بعضی برای رسیدن به پاداش الهی صبر پیشه می کنند، بعضی چاره ای جز صبر ندارند، بعضی برای رضای الهی صبر می کنند؛ که حضرت زینب (سلام الله علیها) جزء دسته آخر بود.
ایشان در ادامه به بیان احادیثی از امام علی (علیه السلام) برای رسیدن به مقام رضا و شکر پرداخته و گفت: امام علی (علیه السلام) می فرماید: هیچ کس از ما مزه ایمان را نچشد تا آن که بداند آن چه به او رسیده ممکن نبود از بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد. و کسی که اطمینان دارد به این که آن چه خدا برایش مقدر کرده به او حتما می رسد آن وقت قلبش آرام می گیرد.
ایشان در پایان فرمودند: برای این که بتوانیم زینب گونه فکر کنیم باید جهان بینی خود را عوض کنیم و در عمق وجود خود به خدا معتقد شویم و به یقین برسیم.

 معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(س)، در راستای آشنایی طلاب با سیره و ابعاد والای امام خمینی(ره) و تاسی طلاب به ایشان برای پیمودن مسیر و انجام رسالت خطیر طلبگی، نشست علمی با عنوان«بررسی ابعاد اخلاقی عرفانی و اجتماعی امام خمینی(ره) » برگزار نمود.
در ابتدای این نشست«آقای دکتر حکیمی» استاد حوزه و دانشگاه به بحث پیرامون«ابعاد اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) پرداخت و بیان نمود:انقلاب اسلامی ایران به عنوان بزرگترین دستاورد برای جامعه مسلمانهاست که به رهبری امام خمینی(ره) بدست آمد و دارای ماهیت فرهنگی معنوی است.
وی ادامه داد: از مهمترین اهداف این انقلاب، می توان به هدف اخلاقی عرفانی الهی آن اشاره نمود. هرچند دارای بعد اجتماعی و سیاسی نیز بوده است ولی اصل و زیربنای آن، اسلام و حکومت الهی است.
استاد حوزه افزود:در یک تعریف کلی امام خمینی(ره) به عنوان یک شخصیت جامع، هم شاعر بود، هم متکلم و هم اهل عرفان. «عرفان»در لغت به معنای«شناختن» است و در اصطلاح عبارت از: شناختن خداو حقایق هستی از راه تجربه های باطنی است. به تعبیر دیگر، کشف و شهود قلبی شناخت خدا از راه دل و همراه با بندگی عاشقانه است.
دکتر حکیمی تصریح کرد: عرفان دارای دوبُعد است، یکی عرفان نظری و دیگری عرفان عملی که امام خمینی در هر دو زمینه متخصص بود.
وی افزود: عرفان نظری به معنای تفسیر عالم هستی براساس تجربه های عارفانه و مکاشفات قلبی است که سالک الی الله دارد.عرفان نظری تفسیر می کند که این عالم از نقطه وحدت کثرات آمده است.امام خمینی(ره) متخصص عرفان نظری بود.وی مدرس« فصوص الحکم» بود ودر عین حال در مَدرس درس«آیت الله شاه آبادی» تلمذ می نمود.
استاد دانشگاه یادآور شد: عرفان عملی به معنای سیر و سلوک الی الله و طی کردن منازلی برای رسیدن به مقصد فناست. در این مقام سالک به جایی خواهد رسید که فقط خدا را درون خود خواهد دید که امام راحل مصداق بارز یک عارف الی الله بود.
حکیمی ادامه داد: تمایل امام(ره) به بینش عرفانی بیش از بینش فلسفی بود. در عرصه تفسیر نیز، تفسیر ایشان تفسیر عرفانی بود. در حقیقت عرفان امام(ره) مستند به قرآن است.
در بخش دیگری از این نشست«حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت» مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد استان گلستان به بحث پیرامون« ابعاد اجتماعی امام خمینی(ره)» پرد اخت و بیان داشت: از دیدگاه اندیشمندان داخلی و خارجی امام خمینی(ره) یک شخصیت کامل و خودساخته بود.ایشان به لحاظ بنیان های فکری و تربیتی ریشه در«ثقلین» دارد.
وی افزود: رفتار امام(ره) ریشه در قرآن و اهل بیت(ع) دارد. سیره ایشان برگرفته از این دو منبع بود.به طوری که رفتار ،گفتار و کردارشان مطابق با قرآن و برگرفته از سیره ائمه معصومین(ع) بود.
مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان ادامه داد: سیره اجتماعی امام(ره) مصداق آیه«أَن تقوموا لله مثنی و فرادی» بود به طوری که در طول زندگی خود در مسیر قیام و حرکت برای خدا بود.
حجت الاسلام فضیلت گفت: سراسر زندگی امام(ره) از مبارزه، تبعید، نطق، سکوت، حرکت، درس و …هماهنگ با سیره اهل بیت(ع) و قران کریم بود.
وی افزود: شناخت حق بوسیله انسان های شاخص ممکن و میسر نیست بلکه هرگاه معیار حق شناخته شد، به راحتی می توان انسانها را با آن معیارها سنجید.از مهمترین معیارهای حق: راستگویی، عدالت طلبی و مهرورزی است که این اوصاف در امام راحل تجلی داشت.
استاد حوزه تصریح کرد: امام خمینی(ره) یکی از پدیده های مهم اجتماعی انقلاب را« پیاده کردن آموزه های قرآن» معرفی نموده است به طوری که در کلام ایشان وارد است که فرمودند: «ما انقلاب کردیم تا احکام قرآن پیاده شود» .
آقای فضیلت ادامه داد: از جمله جلوه های اجتماعی امام(ره) دعوت به اتحاد و برادری است.تاکید امام(ره) بر وحدت کلمه مسلمین یکی از راهبرد های سیاسی اجتماعی ایشان بوده است که در وصیت نامه خود نیز بدان اشاره کرده است.
وی یادآورشد: امام خمینی(ره) جامعه منسجم و پویا را جامعه دارای اتحاد می داند، چنین جامعه ای می تواند در مقابل آسیب ها ایستادگی کند.
استاد دانشگاه گفت: دعوت به قانون مداری ،معرفی جنبه های رحمانی اسلام و مسئولیت پذیری از دیگر شاخصه های سیره اجتماعی امام خمینی(ره) است.در بحث قانون مداری، در سخت ترین شرایط تمام تلاش ایشان این بود که امور نهادینه شود.اعتقاد ایشان این بود که اگر نظام مقدس است لذا باید قانون در آن محترم باشد.
حجت الاسلام فضیلت ادامه داد: امام خمینی(ره) در معرفی جنبه های رحمانی اسلام هم برای کنش های رحمانی و هم برای کنش های غضبانی بشر نسخه داشت.
وی در پایان افزود: حضرت امام(ره) شخصیتی فرامنطقی و فرامنطقه ای بود. توکل و اعتماد بر خدا، دوراندیشی و تدبر،توجه به محرومان، از خودگذشتگی در بیان و طرح آنچه به آن رسیده بود و …از دیگر ویزگی های اجتماعی امام راحل بود.

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (سلام الله علیها) نشستی با عنوان تجلی رضا و شکر در سیره عملی حضرت زینب (سلام الله علیها) برگزار گردید.
در این نشست خانم رجب زاده به بیان رضا و شکر در سیره عملی حضرت زینب (سلام الله علیها) پرداخته و گفت: حضرت زینب (سلام الله علیها) با دیدن مصائب و گرفتاری های بسیار مانند دیدن سر بریده برادر، راندن اسب ها بر تن ایشان، بریدن انگشت برای گرفتن انگشتر، ربودن لباس های امام(علیه السلام)، کشیدن گوشواره از گوش کودکان و آتش گرفتن لباس آنها و … صبر پیشه می کند، که این علامت شکرگذاری و رضایت ایشان به مقدرات الهی است.
استاد حوزه در ادامه گفت: حضرت زینب (سلام الله علیها) دارای القاب بسیاری است، او را نائب الزهراء می خوانند یعنی نائب و جانشین حضرت زهرا (سلام الله علیها)، او را صدیقه الصغری یعنی بسیار بسیار راستگو و عقیله النساء و مفسرالقرآن و سر أبیها می خوانند.
ایشان در ادامه به بیان دو جمله از حضرت زینب (سلام الله علیها) که نشان دهنده ی مقام رضا و شکر در سیره عملی آن حضرت (علیه السلام) می باشد پرداخته و گفت: یکی از آن دو جمله را حضرت زینب (سلام الله علیها) زمانی می گویند که پیکر بی سر برادر را دیدند و گفتند: خدایا این قربانی قلیل و کوچک را از ما قبول کن. و فرموده دیگر ایشان بعد از واقعه عاشوراست که فرمودند: (ما رأیت إلا جمیلا)
خانم رجب زاده به نقل ازعلامه جوادی آملی فرمودند: حضرت زینب این سخنان را در دیدن صحنه هایی به زبان می راند که تاریخ به تلخی آنها نه صحنه ای دیده و نه صحنه ای خواهد دید. حضرت زینب (سلام الله علیها) با شهود ملکوتی خود پروردگار هستی را می بیند و زمام عالم را در دست خدا می بیند چون آثار جمیل محض را با جمال وجودی خودش می بیند.
ایشان علت زیبابینی حضرت زینب (سلام الله علیها) را تفاوت در جهان بینی او دانست.
استاد حوزه گفت: بعضی برای رسیدن به پاداش الهی صبر پیشه می کنند، بعضی چاره ای جز صبر ندارند، بعضی برای رضای الهی صبر می کنند؛ که حضرت زینب (سلام الله علیها) جزء دسته آخر بود.
ایشان در ادامه به بیان احادیثی از امام علی (علیه السلام) برای رسیدن به مقام رضا و شکر پرداخته و گفت: امام علی (علیه السلام) می فرماید: هیچ کس از ما مزه ایمان را نچشد تا آن که بداند آن چه به او رسیده ممکن نبود از بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد. و کسی که اطمینان دارد به این که آن چه خدا برایش مقدر کرده به او حتما می رسد آن وقت قلبش آرام می گیرد.
ایشان در پایان فرمودند: برای این که بتوانیم زینب گونه فکر کنیم باید جهان بینی خود را عوض کنیم و در عمق وجود خود به خدا معتقد شویم و به یقین برسیم.

“به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی الزهراء(سلام الله علیها)گرگان نشست اختتامیه نمایشگاه کتاب این مدرسه درمکان شبستان این مدرسه برگزار نمود.
در این نشست خانم حسینی واعظ استاد حوزه گفت: اعجاز اسلام به عنوان دین جاویدان کتابی به نام قرآن است.
سیده نفیسه حسینی واعظ گفت: براساس روایات جایگاه علم آموزی و عالمان برتر از خون شهدا است.
خانم سیده نفیسه حسینی واعظ بیان داشت:خداوند متعال نقطه آغاز رسالت را بر مبنای مطالعه و خواندن قرار داده است.اعجاز اسلام به عنوان دین جاویدان کتابی به نام قرآن است.
ایشان افزود:در تعالیم اسلامی بر اهمیت و ارزش خواندن تاکید فراوانی دارد به طوری که اولین آیه نازل شده بر نبی مکرم اسلام (ص) با خواندن و تاکید بر خواندن است.
وی ادامه داد :در قران مجید اصطلاحات بسیاری در خصوص خواندن ،علم ،حکمت ،تدبر و …وارد است که حاکی از اهمیت این مطلب می باشد.
حسینی واعظ گفت: در آیات 114 از سوره مبارکه توبه ،9 عنکبوت ،دو انفال ،43 فاطر ،28 قلم ،23 انفال ،56 بقره و …در مورد تمجید علماء و مذمت جاهل سخن به میان آمده است.
وی خاطر نشان کرد:تعالیم بلند قرآن کریم جامعه را به سمت پیشرفت سوق خواهد داد .در هنگام نزول این کتاب آسمانی تعداد اندکی باسواد بودند به طوری که فدیه اسراء در آن زمان باسواد کردن مسلمانان بود لذا این دلالت بر اهمیت و جایگاه علم آموزی دارد.
استاد حوزه تصریح کرد:در روایات متعددی از ائمه معصومین(ع) وارد است که بر علم آموزی از دوران کودکی تا هنگام مرگ تاکید و سفارش نموده است.در فضیلت این نعمت الهی همین بس که مداد علماء از دماء شهدا برتر شمرده شده است""مداد العلماء افضل من دماء الشهدا “”
وی افزود:در روایتی از رسول مکرم اسلام (ص) وارد است که حضرت از جمله چیزهایی که حجاب را در پیشگاه خداوند از بین می برد به قلم های دانشمندان اشاره نموده است.