استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا گلچین راد

استاد مشاور: حجت الاسلام والمسلمين محمدعلی اسدی نسب

پژوهشگر: سمیه کریم کشته 

چکیده

اين پايان نامه با عنوان ضرورت شکرگزاری از منظر عقل با تاکید بر آیات و روایات است. با هدف شناخت ضرورت عقلی شکر و دلايل عقليِ قرآني و روایی بر ضرورت شكرگزاري تنظيم شده است. در اين مجموعه به دلایل عقلی ضرورت شکرگزاری و دلایل عقلی شکر در آیات و روایات اشاره شده است. لذا با استفاده از کتب تفسيري، روايي، منطقی و همچنين از طريق روش کتابخانه اي سعي شد تا به اين مهم دست پيدا کنم.

در اين تحقيق از کتب روايي چون نهج البلاغه و اصول کافی و کتب تفسيري چون تسنیم، المیزان، مجمع البيان و کتب ديگر استفاده شده است.

نتايجي که مي توان از اين تحقيق گرفت، اين است که شکرگزاری امری فطري است و فقط مخصوص مسلمانان نیست. حق شناسی، مرز تفکیک انسان از حیوان است؛ و در حيواناتي هم كه هوش پيشرفته دارند، به نوعی شکرگزاری ديده مي‏شود.

ریشه شکرگزاری حسن و قبح عقلی است. شکر خداوند، جزو دستورهای عام است که امتثال آن بر همه واجب است؛ و برای لزوم خداشناسي هم از وجوب شكر استفاده مي‏شود.

شکرگزاری از مستقلات عقلی است. این عقل است که حکم می کند که شکر، عملی خوب و ناسپاسی رفتاری بد می باشد. همچنین ضرورت عقلی شکرگزاری یا به اعتبار آثار دنیوی یا به اعتبار آثار اخروی می باشد، که در برخی آیات قرآن به آنها اشاره شده است.

فریضه بودن شکر را عقل برهانی می فهمد، زیرا از نظر عقل، شکر منعم و کسی که به ما نعمت داده، لازم است و دلیل نقلی نیز آن را تایید می کند. 

 کلید واژه: ضرورت، شکر، شكرگزاري، عقل، آیات، روایات

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین زین العابدین نجفی

پژوهشگر : زهرا زیارتبان

چکیده

بی‏تردید، موضوع محیط زیست یکی از مهمترین مواردی است که انسان معاصر را با چالشهای جدی روبه‏رو کرده است. این مسأله از آن جهت دارای اهمیت است، که علائم تهدید کننده حیات، آشکار شده و نسل حاضر و آینده را به دلیل موارد گسترده زیست محیطی، با تهدید مواجه ساخته است. اسلام به عنوان آخرین دین الهی و جهان شمول، عامل مکتب زیست محیطی جامعی است که با اصول متعددی معیارهای لازم را در عرصه مسائل زیست محیطی ارائه می دهد. با نگاهی به متون دینی ـ و از جمله قرآن کریم ـ و روایات می‏توان دریافت که منع آلودگی محیط زیست و تلاش برای حمایت از آن، برای بهره‏مندی بشر از محیط زیستی امن و سالم جهت نیل به کمال، مورد اهتمام اسلام است. فقهاى اسلام، با الهام و بهره‌ورى از منابع و متون اسـلامی، قـواعـد و احکام فقهى بسیارى را استخراج و به جامعه علمی عرضه داشته‌اند. در این پژوهش قواعد فقهی مربوط به منع آلودگی محیط زیست در سه فصل مورد بررسی قرار گرفته است و بعد از بیان کلیات و مفاهیم در فصل اول، قواعد لا ضرر، اتلاف، انفال، مصلحت، عدالت، احترام به اموال، اختلال در نظام و حق الناس در مورد ممانعت های استفاده مخاطره آمیز و آلوده کننده محیط زیست در فصل دوم بررسی گردیده و در فصل سوم احکام فقهی منع آلودگی محیط زیست بیان گردیده تا در نتیجه معلوم شود مقوله محیط زیست، تا سر حد وجوب و حرمت مورد اهتمام شریعت اسلامی بوده و احکام و ملزومات صریحى در زمینه‌هاى مرتبط با حفاظت و نحوه تصرف در آن مطرح است.

 واژگان کلیدی: قواعد فقهی، محیط زیست، قواعد فقهی محیط زیست، منع آلودگی محیط زیست.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر غلامرضا گلچین راد

پژوهشگر: اسکندری

چکیده

   انسان موجودی است سرشار از توانایی های درونی که باید در روند تربیت به مرحله ی ظهور برسد. از سوی دیگر صفات نیکو باید از طرق مختلف در وجود وی ایجاد شود.

تربیت اساس و پایه یک جامعه است.دوام و بقاء، حیات وممات، سعادت و شقاوت و صعود و سقوط هرجامعه ای به تربیت آن بستگی دارد.    

و ازآنجائیکه خانواده اولین جایگاه تربیت است، بی شک مهمترین وظیفه ی والدین، تربیت فرزندان می باشد و خداوند با فرستادن الگوهای تربیتی به کمک پدر و مادر آمده است که یقینا می توان گفت قرآن کریم برترین الگو در این زمینه می باشد وکامل ترین جلوه های تربیتی آن درسوره ی لقمان به چشم می خورد. هدف از این پایان نامه شناخت شیوه های تربیتی این سوره می باشد.

روش کار: روش کار در این پایان نامه کتابخانه ای و با استناد به منابع معتبر همچون: کتب، مجلات و سایت های معتبر  قرآنی و تربیتی و…می باشد.

یافته ها: سوره ی لقـمان از سور مکـی و دارای 34 آیه است و حـاوی نکات تربیـتی مهـمی نظیر: خداپرستی، نهی از شرک ، احسان به پدر و مادر، دوری از تقلید و اطاعت کورکورانه، احسان به والدین، یادآوری ازحسابرسی در قیامت، برپایی نماز، امربه معروف و نهی ازمنکر، صبر و شکیبایی در برابر مصائب و مشکلات، دوری از تکبر، اعتدال و میانه روی، بی اعتنایی نکردن به مردم و پرهیز از افراط و تفریط( در راه رفتن و در صوت) می باشد. درنتیجه تربیت موفق و اثربخش بر اصول و پایه های خاصی مبتنی است، که با استفاده از آموزه های سوره ی لقمان و با الگو قراردادن پند و اندرزهای موجود در آن دست یافتنی است.

واژگان کلیدی: تربیت، شیوه، شیوه ی تربیت، سوره لقمان

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سید علی هاشمی

استاد مشاور:حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمدعلی افضلی

پژوهشگر: زهرا نوچمنی

چکیده

   هدف از نگارش این پژوهش بیان نگرش فقهی بر طرح انطباق در مؤسسات پزشکی می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و داده ها به روش کتابخانه ای و اسنادی متناسب با سوالات و اهداف تحقیق با استفاده از ارائه فیش جمع آوری و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوی استفاده شده است.

آنچه که با بررسی و دقت نظر در آیات و روایات و مطالعه در کتب فقهی فقیهان پیشین و معاصر به دست آمده این است رعایت و حفظ شئونات شرعی(درارتباط، نگاه و پوشش) بر زن و مرد مسلمان واجب است مگر در مواردی که استثناء شده است.

باتوجه به این که در جامعه اسلامی زندگی می کنیم و باید براساس آموزه های دینی رفتارکنیم و طبق تقسیم بندی محرمیتی که در فقه و متون دین ما وجود دارد پزشک و کادر پزشکی هیچ کدام جزء محارم محسوب نمی شوند واز مصادیق افراد بیگانه می باشند و باید از آشکار نمودن بدن در مقابل آنها خودداری شود و این امرلزوم اجرای طرح انطباق در موسسات پزشکی را می رساند.مطلب دیگری که بسیار حائز اهمیت می باشد آثار فردی و خانوادگی عدم رعایت طرح انطباق می باشد که باعث بروز فشارهای روانی برای فرد و همچنین از هم گسیختگی خانوادگی است که برای او به وجود می آید.

کلید واژه:پزشکی- انطباق-طرح انطباق- ارتباط-پوشش و نگاه

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکترسید علی هاشمی

استاد مشاور:حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر سعید شهواری

پژوهشگر: فاطمه کلاگری

چكيده

هدف از نگارش این پژوهش بررسی حقوق اجتماعی زنان در جامعه و تکالیف خانواده و همچنین هماهنگی بین این دو می باشد. در این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است و داده ها به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است.

از یافته های این تحقیق می توان به این موارد اشاره کرد:  رعایت جایگاه حقوق اجتماعی زنان علاوه بر آن که در داشتن خانواده ای سالم تأثیر دارد، موجب اثرات مثبتی برای زن نیز می شود. زیرا همراه با تغييرات ساختاري جامعه و بر اثر تحولات زندگي خانوادگي، زن خانه‌دار در عين داشتن مسئوليت‌هاي متعارف خود، بيش از پيش، مجبور به كار در خارج از خانه شده است که آثار مثبت مادي و معنوي اين اشتغال غالباً‌ علاوه بر تأثیر بر وضع خود زن، كه ضمن كسب درآمد به استقلال و اعتبار اجتماعي بيشتري دست مي‌يابد، متوجه همسر و فرزندان او نيز مي‌شود. رو آوردن زنان به اشتغال و فعالیت های اجتماعی در خارج از كانون خانوادگي تأثيري بسزا در ابعاد هويت اجتماعي آنان داشته و اين امر، به نوبه خود، موجب افزايش اعتماد به‌نفس جامعه زنان شده است. از این رو رعایت حقوق اجتماعی زنان و حضور آنها در جامعه با رعایت تکالیف در خانواده  با یکدیگر منافات ندارد و حتی تا جایی که تمام ادیان از جمله دین اسلام، باعث ایجاد تغییرات اجتماعی به نفع حقوق زنان بودند.

کلید واژه ها:زنان، حقوق اجتماعی، خانواده، تکالیف و وظایف.

استاد راهنما: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای مجتبی ارشاد

پژوهشگر: صدیقه بهرامی                 

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی ادلّه موافقین و مخالفین مرجعیّت زنان در مسئله زن تلاش کرده است تا با استناد به منابع و مباحث تقلید و مرجعیّت با تکیه بر فقه امامیه ادلّه موافقین و مخالفین را بیان کند. روش به کار رفته در تحقیق اسنادی و کتابخانه­ای است و سعی شده تا چندی از ادلّه نقلی و عقلی را ارائه دهد. از مهمترین یافته­های این مطالعه آن است که مرجعیت زن در مسائل زنان به عنوان یک منصب اجتماعی و اجرایی اصالتا منع و نفی را در بر ندارد. از میان عموم ادله مخالفین تصدی مرجعیت زن برای مسائل زنان تنها اجماع، مورد ارجاع است که به دلیل مدرکی بودن نمی تواند در دعوی اعتبار ذکوریت معتبر باشد و نمی تواند مرجعیت زن را نفی کند. در مقابل، ادله موافقین تصدی مرجعیت زن به ویژه عقل ثابت می کند که با شناخت هویت انسانی زن و به پشتوانه ریشه فقاهت، اجتهاد و عدالت در امر مرجعت زن به صورت عام و برای مسائل زنان به صورت خاص،  ذکورت و انوثیت راه ندارد.

کلید واژه: ادلّه موافقین، ادله مخالفین، مرجعیّت زن، مسأله زنان، تقلید

استاد راهنما: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای محمد علی اسدی نسب

استاد مشاور: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای محمد علی افضلی

محقق: لیلا کابوسی      

چکیده

این تحقیق با هدف بررسي تاثير قرآن در دفتر اول مثنوي مولوي انجام شده است. مولانا از جمله شاعرانی است که در پند واندرزهای اخلاقی خود از قرآن بهره ها گرفته و در جای جای شعر خود به این موضوع تأکید کرده است، به همین جهت در میان کتب عرفانی، کمتر کتابی را می‌توان یافت که به مانند کتاب شریف مثنوی بتواند اسرار، دقایق، لطایف و اشارات اولیا را با دقیق‌ترین و عالی‌ترین تعبیر بیان کند و باید گفت این کتاب شریف در میان کتب عرفانی اسلام بلکه در میان آثار عرفانی دیگر کم‌نظیر است.

در این پژوهش تلاش گردیده تا به این سوال پاسخ داده شود که تاثیر قرآن در دفتر اول مثنوی چگونه بوده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی بوده و روش به کار رفته درآن   کتابخانه ای واسنادی می باشد که با تتبع در منابع معتبر تفسیری و ادبیات به انجام رسیده است. مهمترین یافته های این تحقیق عبارت است از اینکه مولوی در مثنوی از قرآن بهره های فراوانی برده است چنانکه برخی از ادیبان و حکما مثل حاج ملا هادی سبزواری، مثنوی را تفسیر منظوم قرآن کریم خوانده اند. و علت اصلی این مهم عواملی از قبیل اشتغال به وعظ و تذکیر یا تدریس و صوفی مسلک بودن مولوی می باشد. مولوی با روش هایی چون تضمین، تلمیح، اقتباس، تمثیل و… از آیات قرآن به زیبایی در مثنوی بهره برده است.

کلید واژه: قرآن ، مولانا، مثنوی معنوی، تلمیح، اقتباس ، حل

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سعید شهواری

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای مجتبی ارشاد

پژوهشگر: نصیبه محمدیان

در دين اسلام احقاق حق مظلوم و اجراي عدل و داد در تمام زمينه هاي زندگي فردي و اجتماعي از اهميت ويژ ه اي برخوردار است. به طوري كه هدف ارسال انبيا و نزول كتابهاي آسماني برپايي قسط و داد است. مقاصه يك نوع احقاق حق است،به نفع طلبكاري كه مديون يا غاصب از پرداخت حق او خودداري مي كند که به طلبكار اجازه مي دهد از اموال بدهكار به ميزان حقش بدون رضايت او برداردو بدهكار را هم بري الذمه مي كند. آيات متعددي از قرآن و روايات صحيح و صريح در كنار دلايل عقلي و اجماع فقها بر آن دلالت مي كنند، محدود رواياتي كه به ظاهر به منع از تقاص دلالت مي كند مربوط به شرايط خاص مثل سوگند منكر، ودعي بودن مال و مال شريك و.. يابر كراهت حمل مي شود.و براي جلوگيري از سوء استفاده هاي احتمالي مقاصه آداب ، شرايط و محدوديت ها و ويژگيهايي دارد كه درك و اجراي درست آن صاحب حق را به حقش رسانده به نظم و انتظام جامعه نيز ضرري نمي رساند.

كليد واژه : مقاصه(تقاص)، تهاتر؛ مماطله، فقه، حقوق موضوعه.

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر مجتبی ارشاد

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر سعید شهواری

پژوهشگر: صدیقه نادری

قضاء تركيبي است از اعمال ولايت شرعي در طريق حكم بين مردم براي رفع خصومات. هدف اصلي از قضاوت اسلامي، گسترش عدل، احقاق حق و رفع تجاوز است و به تعبير روايات احياء و تزكيه ارض است. قضاوت بالاصالة و ذاتاً حق خداوند است و اصل اوّلي نفوذ حكم و حكومت الله است و هيچكس بر ديگري تسلط و حق حكم ندارد مگر به اذن پروردگار متعال. نفوذ حكم و حكومت انبياء و اوصياء با اذن حق تعالي و از مواهب اوست چنانكه قضات جامع الشرايط نيز نفوذ حكمشان با فرمان و اذن انبياء و اوصياء است. زيرا قضاوت به نحوي ولايت بر جان، مال و عِرض افراد است؛ هدف از تحقیق پیش رو بررسی دیدگاه اهل تشیع و اهل تسنن درباره قاضی و قضاوت و در نهایت مقایسه نظریات آنان نسبت به یکدیگر است. در مورد شرایط قاضی برداشت های متفاوتی وجود دارد. اکثر فقهای شیعه برآنند که قاضی بایستی متصف به اوصاف مفتی (فتوا دهنده) باشد. در مقابل غالب حقوق دانان اهل سنت شرایط شاهد (بینه) را از ویژگی های لازم برای تصدی قضاء دانسته اند و در حقیقت مقام دادرسی را با شهادت مقایسه نموده اند.

  واژگان کلیدی: قضاوت(دادرسی)، قاضی(دادرس)، اجتهاد قاضی، قضاوت زنان، قاضی تحکیم، بلوغ، عقل.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمد مهاجر مازندرانی

پژوهشگر:زهرا جمالی بهاء آبادی  

هدف از نگارش این پژوهش بررسی آثار توسل در زندگی فردی و اجتماعی می باشد. این نوع پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و داده ها به روش کتابخانه ای و اسنادی متناسب با اهداف و سوالات تحقیق و با استفاده از فیش جمع آوری و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. آنچه با دقت نظر در آیات و روایات بدست آمده این است که موضوع توسل به عنوان یک طریق مسلم و روشن برای نیل به قرب خدا که عالی ترین شرف و شریف ترین کمال ممکن برای انسان در مسیر عبودیت و بندگی می باشد قرار داده شده است. توسل اسباب متفاوتی دارد که توسل به اسماء و صفات خدا و قرآن کریم، عمل پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم)و اولیاء الهی راه گشا می باشد. توسل دارای آثار فردی و اجتماعی زیادی می باشد: مانند شکوفایی استعداده، دوری از گناه، دارا بودن روحی خاضع در برابر خدا، بهره مندی از علم و حکمت، عدم سلطه شیطان، تغییر دادن آجال، دفع بلاهای اجتماعی. انسان می تواند با توسل، در تمامی عرصه های زندگی مشکلات را پشت سر گذاشته و طریق سعادت و نیل به کمال الهی را طی کند.

کلید واژه: توسل، ائمه، زندگی فردی، زندگی اجتماعی