استاد راهنما: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای محمد علی اسدی نسب

استاد مشاور: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای محمد علی افضلی

محقق: لیلا کابوسی      

چکیده

این تحقیق با هدف بررسي تاثير قرآن در دفتر اول مثنوي مولوي انجام شده است. مولانا از جمله شاعرانی است که در پند واندرزهای اخلاقی خود از قرآن بهره ها گرفته و در جای جای شعر خود به این موضوع تأکید کرده است، به همین جهت در میان کتب عرفانی، کمتر کتابی را می‌توان یافت که به مانند کتاب شریف مثنوی بتواند اسرار، دقایق، لطایف و اشارات اولیا را با دقیق‌ترین و عالی‌ترین تعبیر بیان کند و باید گفت این کتاب شریف در میان کتب عرفانی اسلام بلکه در میان آثار عرفانی دیگر کم‌نظیر است.

در این پژوهش تلاش گردیده تا به این سوال پاسخ داده شود که تاثیر قرآن در دفتر اول مثنوی چگونه بوده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی بوده و روش به کار رفته درآن   کتابخانه ای واسنادی می باشد که با تتبع در منابع معتبر تفسیری و ادبیات به انجام رسیده است. مهمترین یافته های این تحقیق عبارت است از اینکه مولوی در مثنوی از قرآن بهره های فراوانی برده است چنانکه برخی از ادیبان و حکما مثل حاج ملا هادی سبزواری، مثنوی را تفسیر منظوم قرآن کریم خوانده اند. و علت اصلی این مهم عواملی از قبیل اشتغال به وعظ و تذکیر یا تدریس و صوفی مسلک بودن مولوی می باشد. مولوی با روش هایی چون تضمین، تلمیح، اقتباس، تمثیل و… از آیات قرآن به زیبایی در مثنوی بهره برده است.

کلید واژه: قرآن ، مولانا، مثنوی معنوی، تلمیح، اقتباس ، حل

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمد مهاجر مازندرانی

پژوهشگر:زهرا جمالی بهاء آبادی  

هدف از نگارش این پژوهش بررسی آثار توسل در زندگی فردی و اجتماعی می باشد. این نوع پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و داده ها به روش کتابخانه ای و اسنادی متناسب با اهداف و سوالات تحقیق و با استفاده از فیش جمع آوری و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. آنچه با دقت نظر در آیات و روایات بدست آمده این است که موضوع توسل به عنوان یک طریق مسلم و روشن برای نیل به قرب خدا که عالی ترین شرف و شریف ترین کمال ممکن برای انسان در مسیر عبودیت و بندگی می باشد قرار داده شده است. توسل اسباب متفاوتی دارد که توسل به اسماء و صفات خدا و قرآن کریم، عمل پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم)و اولیاء الهی راه گشا می باشد. توسل دارای آثار فردی و اجتماعی زیادی می باشد: مانند شکوفایی استعداده، دوری از گناه، دارا بودن روحی خاضع در برابر خدا، بهره مندی از علم و حکمت، عدم سلطه شیطان، تغییر دادن آجال، دفع بلاهای اجتماعی. انسان می تواند با توسل، در تمامی عرصه های زندگی مشکلات را پشت سر گذاشته و طریق سعادت و نیل به کمال الهی را طی کند.

کلید واژه: توسل، ائمه، زندگی فردی، زندگی اجتماعی

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمد حسن خلیلی

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: مدیحه برزگر

صداقت و راستگویی یکی از فضائل بزرگ انسانی است که در همه مکاتب الهی و حتی مکاتب مادی دارای ارزشی والاست و نوری است که شعاع آن به گستردگی عالم بوده و به تمام ظاهر و باطن انسان روشنایی می بخشد و در اهمیت آن همین بس که خدای متعال خود را راستگوترین افراد معرفی کرده و شرط لازم برای رسیدن به درجه نبوت را صداقت دانسته است.

این صفت یکی ازپایه های محکمی است که جامعة بشری برای تداوم و حیات خویش به آن نیازمند است.

اگر این صفت در ابعاد مختلف در جامعه پیاده شود موجب آرامش روانی در زندگی زوجین، جلب اعتماد والدین نسبت به فرزندان گردیده و جامعه را به سوی خیر و صلاح سوق می دهد و سطح اعتماد بین افراد و وفاداری و پای بندی به عهد و پیمان را بالا می برد، و از طرف دیگر در زندگی سیاسی باعث ایجاد اعتماد مردمی به حاکمیت می گردد و از نظر اقتصادی موجب رشد تولید و ایجاد اشتغال می گردد. صداقت باید بر فضای اقتصادی نیز حاکم شود، اگر سازنده ای از راه دروغ کالای غیرمرغوب را به جای کالای مرغوب نفروشد و از روی صداقت به ساخت با کیفیت آن اقدام کند، اقتصاد جامعه در مدت کمی به رشد مناسب می رسد.

کلیدواژگان:صداقت، آثاراجتماعی، قرآن، روایت

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین سید صمصام الدین قوامی

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید رضا مودب

پژوهشگر: اعظم جدیدی میاندشتی

يكي از مسائل بسيار مهم در جامعة اسلامي وجود افراد فقير در جامعه است. در اسلام فقر امري مذموم است. با توجه به اين كه همة انسان‌ها قادر نيستند كه مايحتاج خود را تأمين كنند خداوند بر اغنیاء واجب کرده است كه به ناداران كمك كنند و نظام حمايت‌گري دارايان از ناداران شكل گرفته است که اگر اين نظام در جامعه پياده شود چهرة فقر از جامعه رخت بر مي‌بندد. با توجه به اهميت اين موضوع در اين پژوهش به مباني، فلسفه، مصاديق، شيوه هاي حمايتگري در قرآن و سنت پرداخته شد. روش پژوهش توصيفي تحليلي است كه قرآن و احاديث با كليدواژه‌هاي مربوط به حمايت‌گري جستجو شد و داده هایی که مربوط به اين حوزه بود استخراج و سپس داده‌ها تحليل با روش تحلیل محتوا شد.  با بررسی و دقت نظر در آیات و روایات این نتیجه به دست آمد که فلسفة حمايت‌گري دو چيز است: خلافت انسان از خداوند و تزكية انسان. چون انسان جانشين خداوند در زمين است و خداوند هم واجد صفات جمال و جلال است پس انسان براي شبيه شدن به خداوند بايد به ديگران كمك كند. علاوه بر آن بهترين راه دل‌كندن از دنيا، بخشيدن است. اسلام در اموال دارایان حقی در قالب های مختلف مانند خمس و زکات و صدقه و وقف بریا نیازمندان قرار داده است. حمایت گری در بعد مادی و غیر مادی دارد. اسلام تمام كساني كه به نوعي نیاز غیر مادی مانند نیاز علمي، ديني و عاطفي دارند را نيز مورد حمايت‌گري مي‌داند. بر عالم واجب است زكات علمش را بپردازد و براي حمايت‌گري ديني امربه معروف و نهي‌ از منكر را واجب فرموده است. حمايت‌گري بايد خالصانه براي خدا، بدون منت و با بهترين چيزها باشد. در اين حمايت‌گري بايد مراتب قرابت و خویشاوندی را نيز در نظر داشت.

كلمات كليدي: حمايت‌گري، خمس، صدقه، زكات، الزامات حمایتگری، حکمت حمایتگری، قواعد حمایتگری

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای مجتبی ارشاد

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

پژوهشگر: سمیه چکا

رفتار اقتصادي را مي‏توان مجموعه سلوک‏و‏‏‏ روشي دانست که براي نتظيم امور معاش و تنظيم مخارج خانواده انجام مي‏شود.خانواده اصيل‏ترين و بنيادي‏ترين واحد اجتماع است‏‏ که سرنوشت هر يک از اعضاي آن، طوري به هم گره خورده که‏مي‏توانند در شادي و غم، ناخوشي و سلامتي و….ديگر اعضاء خانواده تأثيرگذار باشند. هدفمندي و همکاري خانواده در ابعاد مختلف عاطفي، اخلاقي، فرهنگي و اقتصادي و…پايداري و آرامش و امنيت آنان را تضمين کرده، و در بخشي وسيع‏تر‏بر جامعه نيز اثر مي‏گذارد. ‏‏از آن جايي که، زنان نيمي از اجتماع انساني را تشکيل مي‏دهند، و اوّلين آموزگاران زبان، فرهنگ، ادب، تربيت و تعالي نوع بشر هستند، مي‏‏توانند بر سرنوشت خانواده و حتي جامعه بسيار مؤثر واقع شوند و اينکه بسياري از رفتارهاي آنها علاوه بر وراثت از طريق اعمال، کردار به نسل‏هاي بعدي انتقال مي‏يابد. و مي‏تواند زمينه ساز رشد و ترقي و يا اسراف و از دست دادن سرمايه‏ها شود. زنان به عنوان يكي از پايه‏هاي مهم زندگي زناشويي و تشكيل خانواده و مربّيان نسل آينده بشريّت، در تمام عرصه‏ها اعم از اقتصادي، فرهنگي، سياسي،مذهبي و ….. نقش موثر و مهمّي را به عهده دارند. يكي از مهم‏ترين شاخه‏هاي عرصه ی اقتصادي، چرخه اقتصاد خانواده است كه اثر گذاري زيادي در اقتصاد جامعه دارد. در اين ميان زنان نقش مهمّي را ايفا مي‏كنند. نقش زنان را به طور كلي از دو جنبه مي‏توان بررسي كرد. اوّل: فعالتيهاي اقتصادي زنان و انتقال و كسب در آمد در جهت رونق بخشيدن به مسائل مالي خانواده با تامين هزينه دوّم: مديريت مصرف خانوار و بر قراري توازن صحيح بين مصرف و در آمد خانواده. آنچه كه در اين تحقيق به آن پرداخته مي‏شود آسيب شناسي رفتار زن از جهت مديريّت و موانع و مشكلات آن مي باشد.

از مهمترین دستاوردهای این تحقیق این است که بیشترین آسیب های رفتار اقتصادی زنان عبارت است از اسراف، رفاه زدگی، مدگرائی، تجمل گرائی افراطی که بر اساس عواملی چون ضعف شخصیت، غفلت و عدم تفکر، ضعف ایمان، لذت گرائی و هواپرستی، فرهنگ اجتماعی غلط و الگوهای نادرست رفتاری بوجود می آید و پیامدهای ناگوار مادی مانند از دست دادن سرمایه های مادی، زوال نعمت، کم برکتی، فقر و نیازمندی در جامعه، تضییع بیت المال، بدهکاری و ورشکستگی و … را به دنبال دارد و از نظر روحی موجب سلب آرامش روانی می گردد.

توجه به پیامدهای مصرف ناصحیح و رعایت اصول و سیاست های مصرف درست در کاهش آْسیب های رفتار اقتصادی زنان موثر است. در نهایت حکومت و دولتمردان جامعه از طریق تعدیل ثروت و اجرای عدالت و جلوگیری از درآمدهای نامشروع، مصرفی نکردن بازارهای کشور، توازن بین ادرات و صادرات، توجه به امر فرهنگ سازی و آموزش، در کاهش آسیب های اجتماعی می تواند موثر باشد.

کليدواژه: آسيب شناسي، اقتصاد،رفتار اقتصادي، زنان، خانواده

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای ابوالقاسم صلواتی

استادمشاور: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: نرگس سادات شریف حسینی

اعتقاد به این که روز رستاخیر وجود دارد و در آن روز که حساب است دادگاه عدل الهی با گواهان و شاهدان بر پا خواهند شد و اعمال بندگان بررسی و به حسابها رسیدگی خواهد شد، از اصول اعتقادی اسلام است.

آیات فراوانی در قرآن وجود دارد که به برپایی روز قیامت و نحوه‏ی حساب‏رسی اعمال انسانها و هم‏چنین به کیفیت گواهی شاهدان در روز رستاخیز اشاره نموده است. انسان در برابر اعمالی که انجام می‏دهد مسئول است ودر دادگاه عدل الهی با همان اعمال حاضر می‏شود که این دادگاه هم در آخرت و هم در دنیا است. از بحثهای مهمی که درباره ی قیامت مطرح می شود بحث کیفیت حسابرسی انسان است. خداوند عادل است و لازمه عدل الهی این است که هرکس را با توجه به اعمال خاصش مورد حسابرسی قرار می دهد. یکی از مواقف قیامت موقوف شهادت می باشد. در آیات و روایات قرآن کریم به این بحث اشاره شده است که رسولان و اوصیاء الهی با ویژگی هایی که دارند با تحمل شهادت در دنیا به اذن پروردگار بر اعمال انسان در قیامت گواهی خواهند داد. علم آنان گسترده و دانش و آگاهی آنان وسیع است. تمام کتابهایی که از آسمان به پیامبران نازل شده تمام علوم و آثار انبیاء نزد پیغمبر (صلی الله علیه وآله) و نزد ائمه (علیهم السلام) می‏باشد. وآنان هستند متصرف در همه مخلوقات به اذن پروردگار و همه برای خاطر آنان خلق شده اند.

در این تحقیق به نحوه گواهی افراد و کسانی که شرایط گواهی دادن را دارند پرداخته شد و به این نتیجه رسیدیم که شرایط افراد برای گواهی دادن چیست، کیفیت آن چگونه است و همچنین درباره ی حساب کیفیت حسابرسی به طور کلی بحث شد. (باید بیان شود)

واژگان کلیدی:قیامت، گواهی، رسولان، اوصیاء، شهود، اعمال، انسان.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید معصوم حسینی

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمود ابوترابی

پژوهشگر: سمیه عبدی

بنا به عقيده برخي از انديشمندان، در تحليل جايگاه خانواده، مادر نقش اول را در تربيت و رشد و بالندگي فرزند دارد؛ چرا كه بيشتر سالهاي عمر وي در كنار مادر سپري مي گردد. با توجه به اينكه هر نسل و دوره از عمر آدمي، تعليم و تربيت خاصي را مي­طلبد، در اين رساله، به طور اختصاصي به بررسي نقش مادران در تربيت نوجوان از ديدگاه علم، سنت و قرآن به روش اسنادي پرداخته شده است. يافته هاي اين پژوهش با تتبع در آيات الهي و تفاسير مربوطه و كلام مربيان و اولياء الهي (معصومين (عليهم السلام)) و با استناد به صاحبنظران علوم تربيتي و روان شناسي بيانگر آن است كه: 1- بيشترين مشكلات تربيتي را مادران در دوران نوجواني و بلوغ فرزندانشان تجربه مي كنند. مشكلاتي از قبيل ارتباطات نادرست با همسالان و غيرهمجنس، اعتياد، بزهكاري، سرقت و …؛ 2- ميزان آگاهي و شناخت مادران از شيوه هاي صحيح برقراري ارتباط با نوجوانان و چگونگي تربيت آنان بسيار اهميت دارد؛ 3- مادران زماني در اين امر موفق خواهند شد كه به جوانب و ابعاد مختلف تربيتي اعم از اخلاقي، عقلاني، اجتماعي، مذهبي، جنسي و سياسي توجه نمايند؛ 4- استفاده صحيح از اصول مختلف پذيرش و احترام به نوجوان، الگوپذيري، محبت، تقوي، عدالت و … و نيز ياري جستن از خدا و الگوبرداري از پيشوايان ديني در اين امر مؤثر مي باشد. 5- استفاده از برخي شيوه هاي تربيتي نادرست مانند تنبيه و خشونت، تبعيض و مقايسه نادرست و … راههاي برقراري ارتباط با فرزند و به دنبال آن تربيت صحيح را مسدود خواهد كرد.

واژگان كليدي: تربيت، مادر، نوجواني ، علم، سنت، قرآن

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اضغر فضیلت

پژوهشگر:سمیه سجادی

اصلاح»و«اصلاح گري»ازجمله مباحثي است كه داراي سابقه اي كهن است. ضرورت اصلاحات و ارزش حياتي آن؛ درقرآن وروايات ونيز در انديشه ي انديشمندان با تعابيرگوناگون بيان شده است. بي گمان مي توان گفت كه اصلاح با دربرگيري حوزه اي وسيع ازمهم ترين دستاوردهاي حركت و نهضت پيامبران شمرده مي شود؛آنان باتبشير وانذار،جلوي هرگونه افراط وتفريطي را گرفته وافراد جامعه را به مرز اعتدال رهنمون مي ساختند. انبياء براين باورند كه براي ايجاد اصلاحات اجتماعي هرفرد در ابتدا بايدازخود شروع نمايد تا تحقق اصلاح جمعي ازگروههاي ديگر جامعه چون اصلاح ذات البين ، اصلاح خانواده و اصلاح جامعه ممكن گردد. دراين ميان توجه به اصلاح ساختار اداري ونظام سياسي ازاهميت خاصي برخورداراست به اين دليل كه بهترين قوانين به تنهايي سامان بخش نيست ونمي تواند جامعه رابه رشد وصلاح هدايت نمايد؛بلكه بهترين قوانين بهترين مجريان را مي طلبد وازآنجاكه مسؤولان نقش الگويي درجامعه دارند اگر بهترين قوانين به دست افراد ناشايست سپرد ه شود، نتيجه مطلوب را نخواهد داشت .كه دراينجا مي توان به نقش مردم درانتخاب مسؤولان شايسته ودرمقابل به وظايف اخلاقي حاكمان درقبال مردم توجه نمودكه ارزش نهادن به اين امربه معناي اتحاد ومشاركت مردم وحاكمان دراهداف يك نظام است كه دسترسي به آن اهداف باهمان دوبال(مردم ومسؤولين)ممكن مي شود. درادامه توجه به نقش مصلحان كارآمد وخودساخته كه در حقيقت شيفتگان خدمتند نه تشنگان قدرت ونيز نحوه ي رفتار واعمال انسانها درزندگي وبازتاب مستقيم اين اعمال برجوامع بشري همچنين توجه به آسيب هاي احتمالي كه يك نهضت را دچاركندي انحراف وياشكست مي نمايد توجه نمودكه البته موفقيت نهضت اصلاح گري درهركدام ازاين مراحل تحقق جامعه مطلوبي را به دنبال خواهد داشت كه ازآثار آن مي توان به فراگيرشدن عدالت، آزادي، امنيت، قانون گرايي، پرهيزكاري وهمگرايي و همبستگي آحاد ملت و افزايش سطح بهداشت رواني افراد جامعه اشاره نمود.

واژگان كليدي: صلاح، فساد، اجتماع، مصلح ، قرآن، سنت.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد راهنما:حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا گلچین راد

پژوهشگر: زهرا نظری

چکیده

این تحقیق با عنوان راه های جلوگیری از آسیب های اجتماعی بر اساس آیات و روایات و با هدف شناسایی آفات و آسیب های اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات و  بررسی عوامل مؤثر بر آسیب های اجتماعی انجام شد. در این فرآیند شناخت راه های جلوگیری از آسیب ها و آفات اجتماعی نیز مورد تحلیل قرار گرفت. این تحقیق از نوع تحلیلی است و اطلاعات تحقیق از طریق مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از این است که در منابع اسلامی یعنی در قرآن و احادیث به عوامل مختلف ایجاد آسیب های اجتماعی اشاره شده است. از نظر اقتصادی به عواملی هم چون فقر مادی خانواده، بیکاری، انحراف فکری ناشی از فقر، کفران نعمت، مال اندوزی، بخل ورزیدن و از نظر اخلاقی به عواملی هم چون ابتلا و آزمون های الهی، احساس بی نیازی، کبر و غرور و نژاد پرستی، پندار غلط مبتنی بر نیازمندی خدا، بیماردلی،هوای نفس و هوسرانی، مهر شدن دل ها، نگرش غلط به معاد در قرآن و روایات پرداخته شده است و راهکارهایی همچون توجه به فطرت الهی انسان، توجه به تربیت پذیری او، توجه به فرهنگ دینی با هدف تربیتی آن، توجه به روش های تربیتی قرآن می تواند در پیشگیری از این آسیب ها موثر باشد.

کلید واژه ها: آسیب های اجتماعی، آفات اجتماعی، پیشگیری، هنجار، جرم، انحراف، کجروی.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمد مهاجر مازندرانی

پژوهشگر: زهرا گرزین

یکی از فضائل اخلاقی که ریشه در آیات و روایات دارد، امانت داری است که یکی از صفات برجسته انسان عموما و و مومن خصوصا می باشد و وجه ممیز بین مومن و غیر او می باشد و انسان با پذیرش امانت الهی و ادای آن دارای موفقیت و منزلت ممتاز می شود. این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با ابزار فیش جمع آوری شده است. در این تحقیق با استفاده از برخی کتب تفسیری شیعه و اهل سنت و هم چنین کتب حدیث به بررسی آیه (إنا عرضنا الامانه علی السموات و الارض ….) پرداخته شده است و بیان گردیده که امانت از نظر مفسرین معانی متعددی همچون ضدخیانت، راستی، ودیعه، و هر چیزی که برای نگه داشتن به کسی بسپرند، دارد. از دستاوردهای مهم آیه مورد تحقیق این است که خدا به انسان امتیازاتی داده که در موجودات دیگر وجود ندارد و این امتیازات برای انسان مسئولیت آور بوده است. به همین دلیل انسان با داشتن استعدادهای والای خدادای، امانت الهی، یعنی مقام خلافت را پذیرفت و امین خدا در هستی شد.

کلیدواژه: عرض، امانت، اباء، اشقاق، حمل، انسان، ظلوم، جهول