عنوان پایان نامه: بررسی ابزار های تحقق عدالت اقتصادی از منظر فقه

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین سعید شهواری

 نگارنده: نرگس غلامی

چکیده

عدالت و مباحث مربوط به آن از جمله عدالت اقتصادی، از مقولاتی است که ریشه در فطرت انسان دارد و همواره یکی از دغدغه های خاص جوامع انسانی بوده است. علی رغم مطالعات انجام گرفته در این زمینه ، تلاش چندانی برای استخراج ابزارهای تحقق عدالت اقتصادی از منظر فقه صورت نگرفته است. لذا این مطالعه با هدف شناسایی ابزارهای تحقق عدالت اقتصادی از منظر فقه ، انجام و در آن تلاش گردیده تا به این سؤال پاسخ داده شود که؛ ابزارهای تحقق عدالت اقتصادی از منظر فقه چه می باشند؟ همچنین این مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی است و روش به کار رفته در آن ، کتابخانه ای می باشد. و داده ها متناسب با اهداف و سؤالات تحقیق با استفاده از فیش جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. و از مهم ترین یافته های این مطالعه می توان به این موارد اشاره کرد که؛ با اجرای ابزارهای تحقق عدالت اقتصادی از قبیل: خمس، زکات، انفاق، تشویق به کار و کوشش، اصلاح الگوی مصرف و …رفاه در جامعه محقق و باعث از بین رفتن فقر در جامعه خواهد شد، به طوری که کسی به خاطر عدم رفع نیاز های اساسی اقتصادی، آسیب نبیند. همچنین در صورتی که در جامعه ای عدالت اقتصادی برقرار نباشد، گروهی با دسترسی به موقعیت های مناسب و بهره مندی از امتیازات انحصاری و…بخش قابل توجهی از منابع را به خود اختصاص خواهند داد و به این طریق فاصله و شکاف بین اقشار جامعه روز به روز بیشتر می شود.

کلید واژه: عدالت،اقتصاد، عدالت اقتصادی،فقه

محقق: مریم فرحزاد

چکیده:

این نوشتار با هدف بیان مهمترین حقوق برادران مسلمان نسبت به یکدیگر از دیدگاه آیات و روایات نگاشته شده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی، تحلیلی بوده و روش بکار رفته در آن اسنادی است. در این مقاله به حقوق متقابل افراد در اسلام و زندگی اجتماعی اشاره شده و عواملی که باعث تحکیم پیوند بین مسلمانان می­شود و حقی که برادر مسلمان بر مسلمان دیگر دارد مورد بررسی قرار گرفته است و به برخی از مهم­ترین آنها که در احادیث اسلامی آمده اشاره شده است. از مهم­ترین نتایج بدست آمده در این نوشتار می توان به این موارد اشاره کرد که دین مقدس اسلام اهمیت خاصی برای زندگی اجتماعی انسان قائل شده و با تاکید براجتماعی بودن آن وظایف و حقوقی بر عهده­ی مسلمان­ها نهاده است که اگر آن حقوق و وظایف بخوبی شناخته شود شاهد بسیاری از مشکلات امروزی نخواهیم بود و رعایت حقوق برادران دینی در سایه­ی اخلاق اسلامی وظیفه­ی هر فرد مسلمان است تا بتوان جامعه­ای سالم و آکنده از عدالت داشته باشیم.

واژگان کلیدی: حق، مسلمان، مومن، اخلاق، مساوات

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: زهرا کریمی

گذار از وضعيت موجود به سوي وضعيت مطلوب، آرمان هر نظام اجتماعي بالنده و از خواسته‌هـاي بارز مصلحان اجتماعي است. متفكران بشري از ديرباز اهتمام ويژه‌اي به اين موضوع داشته و به فراخور جهان فكري خويش مولفه‌هايي را براي تحقق خارجي جامعه‌اي ايده‌آل ترسيم كرده‌اند. قرآن كريم كه با رويكردي همه جانبه به جايگاه انسان در نظـام هـستي نظر افكنده، بـا ارائـه ويژگـي‌هايي مـشخص، پيرامون اعتلاي جامعه سخن گفته است و در اين باب از شأن ويژه سه هنجار «عدالت»، «وحدت» و «امنيت» ياد كرده است. در بينش قرآني «عدالت»، هنجاري فراگير است و در اعتلاي جامعه تا بدان حد واجد اهميت است كه در فرض فقدان آن، نه تنها جاي عدل خالي است، بلكه هيچ ارزش ديگري ثبات و قرار نخواهد داشت. بر خلاف عدالت، وحدت مقوله‌اي است كه ارزش آن نه ذاتي، بلكه در گروِ محور و هدف وحدت است. از اين رو از نظر قرآن وحدتي، اعتلاي جامعه را تضمين مي‌كند كه با محور و اهداف گفتمان قرآن، هم افق باشد. عنصر سوم يعني «امنيت» در انديشه قرآني، هنجاري آلي و زمينه ساز است كه استقرار آن در جامعه، هدفي والاتر يعني تحقق توحيد و بندگي خداوند را دنبال مي‌كند و بدين ترتيب نمي‌توان تعالي جامعه را بدون آن در نظر آورد. پژوهش حاضر با بهره جستن از آيات الهي، در صدد است تا جايگاه و كاركرد سه مولفه عدالت، وحدت و امنیت را در طرح كلاني كه قرآن كريم از اعتلاي جامعه ارائه مي دهد، واكاوي نمايد و نقش عناصر مذكور را در اعتلاي جامعه از ديدگاه قرآن تبيين نمايد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی بوده و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

واژگان كليدي: اعتلا، جامعه، عدالت، وحدت، امنيت، قرآن