بررسی انتقادی دیدگاه محمد کاظم شاکر پیرامون آسیب‌های مبنایی تفسیر عرفانی

رسول مزرئی[1]

چکیده

محمد کاظم شاکر از جمله قرآن پژوهان معاصر می‌باشد که جریان تفسیر عرفانی را از جهت مبنایی، روشی و غایی مورد نقد و ارزیابی قرار داده است. به نظر او از جمله آسیب‌های مبنایی جریان تفسیر عرفانی، ناسازگاری تلقی خاص عرفا از وحی با مسئله بیان ناپذیری شهودات عرفانی و نیز تکثرپذیری فهم قرآن از نگاه عرفا و ایجاد مشکلات هرمنوتیکی می‌باشد. در مقاله پیش‌رو پس از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای، این دو آسیب به روش تحلیلی مورد بررسی انتقادی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده که اولاً تلقی عرفا از شهودی یا تجربه عرفانی بودن وحی، تلقی ویژه‌ای است و با آنچه متفکران غربی در باب تجربه دینی گفته‌اند تفاوت آشکاری دارد و ثانیاً در هرمنوتیک فلسفی، که از لوازمش تکثرگرایی متن است، کشف مراد و مقصود مؤلّف اعتبار فی نفسه و مستقل ندارد، حال آنکه عرفا در تفسیر قرآن، بر کشف مراد متکلم وحی تأکید دارند.

واژگان کلیدی: شاکر، وحی، بیان ناپذیری، هرمنوتیک، تکثرگرایی، مراد متکلم

[1]. ‌دانش‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و مدیر مدرسه علمیه امام خمینی ره گرگان. Erfani2015@chmail.ir