محققین : سمانه ملا شاهی، فاطمه رمرودی

ویژگی های بانو امین

1-مدیریت زمان

هنر بسیار بزرگ و پیام بلندی که ایشان برای بانوان داشتند این بود که، بانوان باید بر روی زمان‌های خود مدیریت داشته باشند، زیرا ایشان خودشان از لحظه به لحظه زندگیشان استفاده می‌کردند.

2-اهمیت به خانواده

بانو امین در کنار دانش، مسائل خانواده برایشان اصل بود و مدیریت چگونه زیستن را آموزش می دادند. او با همسرشان بسیار صمیمی و عاطفی و نسبت به تربیت فرزند بسیار عنایت داشتند.

3-سبک زندگی، اسلامی ایرانی

بانو امین در کتاب روش خوشبختی، زیبایی سبک زندگی اسلامی ایرانی را مطرح کرده اند. ایشان به دانشجو فقط دانش یاد نمی‌دادند، بلکه روی روح و جان دانشجو تأثیر می‌گذاشتند و تلاش داشتند تا مدل چگونه زیستن را به دانشجو بیاموزند.

4-مهمان نوازی به طور شایسته

 منزل ایشان با توجه به اینکه همسر ایشان یکی از تجار سرشناس اصفهان بود، منزلی پر رفت و آمد بود اما ایشان با مدیریت درست بر روی تمامی امور احاطه داشتند حتی گاهی در حساب و کتاب به همسر خود نیز کمک می کردند.

5-دارا بودن بُعد عرفانی

یکی از ابعاد وجودی ایشان، بُعد عرفانی ایشان بود که به مراحل بالایی رسیده بود. یکی از کتاب‌های ایشان هم در زمینه عرفان سیر و سلوک است.

6-اعتدال در زندگی

ایشان بسیار بر طریق اعتدال تأکید داشتند و خودشان نیز طریق اعتدال را رعایت می‌کردند. در طراحی مسائل آموزشی نیز راه اعتدال را در نظر می‌گرفتندkhabaronline.ir))

ایشان در دوره‌ای زندگی می‌کند که از سمت قاجاری‌ها و پهلوی‌ها، به‌صورت مداوم مدل‌های فرنگیِ لباس و وسایل خانه و سبک زندگی وارد می‌شود و مورد تأکید قرار می‌گیرد. اما بانو با آنکه بسیار ثروتمند است، منزل و زندگی او و خانواده‌اش تغییری نمی‌کند. آن‌قدر ساده و خودمانی‌است که در جلسات و کلاس‌های درسش اگر کسی او را نشناسد و وارد شود، در ابتدا قادر به تشخیص بانو از دیگر خانم‌ها نیست. رفتار ساده‌ی ایشان، ظاهر بدون تکلف و صحبت کردن روان او باعث می‌شود افراد زیادی برای یادگیری علوم پیش او بیایند. گفته‌اند هر کس برای اولین بار به دیدار بانو می‌آمد، ارتباطش با او دیگر قطع نمی‌شد. (پایگاه اطلاع رسانی حوزه hawzah.net)

7- رابطه و برخورد دلسوزانه با همه بانوان

آرامش و معنویت بانو امین در برخورد ایشان با شاگردانش در هر سطح علمی و معرفتی که بودند بسیار مهربان و صمیمی بود

برخورد بانو با کسانی که شاید ظاهر مناسبی ندارند نیز بسیار دلسوزانه و پر از محبت است. هیچ وقت برخوردش به سمت تندی نمی رود و تلاش می کند با همین محبت و ارتباط مادرانه، فطرت پاک آن ها را بیدار کند.

   ویژگی های بانو امین در مقام یک نویسنده

بانو امین، نویسنده‌ای بود توانا که آگاهانه و مسئولانه می‌نوشت.

 مهمترین ویژگی های وی در مقام نویسنده عبارت است از:

1- استفاده از زبان ساده و قابل فهم برای همگان

2- تواضع و پارسایی در اظهارنظر و داوری

3- توجه به خطا ها و لغزش های احتمالی در حین نگارش

4- استقلال فکری و قلمی، به رغم استفاده از آثار دیگران و داشتن مطالعات گسترده

5- تسلط کافی به هر دو زبان فارسی و عربی، گرچه بنا به تشخیص خود و با توجه به شرایط، برخی از آثارش را به فارسی و برخی را به عربی نوشته است.

6-  توجه به تقدم و تأخر علوم و میزان اهمیت آن ها

7- سطح علمی در خور توجه در مقایسه با بسیاری از گذشتگان و معاصران

8- توجه به روشهای مختلف کسب معرفت و استفاده از آن ها در دانش اندوزی و انتقال معرفت

9- توجه به مخاطب و توانایی‌ها ی او در نگارش هر اثر(مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی cgie.org.ir)

بانو امین، مؤسس حوزه خواهران

این بانوی مجتهده و نیکوکار با توجه به شناخت ارزش علم در جایگاه اجتماع به ویژه طبقه زنان علی رغم نامساعد بودن اوضاع اجتماعی آن زمان، به خوبی به محدودیت زمینه آموزش برای دختران پی برد. لذا به عنوان یک آموزگار متعهد در قبال خواسته های بر حق آنان، احساس مسئولیت کرده و در عین رنج بردن از وضعیت زنان، در سال ۱۳۴۴ اقدام به تأسیس حوزه به نام « مکتب حضرت فاطمه سلام الله علیها» نمود.

اساتید

 اساتید این بانوی بزرگوار، عبارتند از(wikifegh.ir)

1-      حجت الاسلام حاج آقا حسین نظام الدین کچویی

2-      حجت الاسلام و المسلمین آقا میرزا علی اصغر شریف

3-      آیت الله آقا سید ابوالقاسم دهکردی

4-      آیت الله میرزا علی آقا شیرازی

5-      آیت الله حاج میر سید علی نجف آبادی

آثار

بانو امین از سن چهل سالگی تا واپسین لحظات عمر گهربار خود به تألیف کتاب‌های مختلف، تدریس و پاسخگویی به پرسش های دینی مردم و ارشاد زنان می‌پرداخت. او آثاری را از خود به یادگار نهاد که هرکدام موقع مبیّن ذوق عرفانی و واردات روحانی وی قلمداد می گردد. اینک به ذکر چند نمونه از آثار مهم این بانوی گرانقدر می پردازیم:

1-     اربعین الهاشمیه (به زبان عربی)

اربعین الهاشمیه، اولین تألیف ایشان و مشتمل بر چهل حدیث در توحید و صفات حق تعالی و اخلاق و احکام شرع و متضمن بیانات فلسفی و عرفانی و اصولی و فقهی است.

2-     جامعه الشتات (به زبان عربی)

در کتاب جامع الشتات، پرسش‌های متعدد از اساتیدی چون محمد علی قاضی طباطبایی و نهایتاً پاسخ های مبسوط این بانوی عالم که برای آنان تحریر کرده، ذکر شده است.

3-     معاد یا آخرین سیر بشر

 با این کتاب، به خوبی به نحوه سیر تکامل انسان از این دنیا به عالمی که بالاتر از آن، عالمی نیست پی خواهیم برد و آن عالم معاد یا قیامت است.

4-     النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه (به زبان عربی)

 این کتاب، کتابی است در موضوع واردات قلبی و خاطراتی که مؤلف در سلوک الی الله به واسطه فیض حق در می یابد.

5-     اخلاق ( ترجمه کتاب ابن مسکویه)

کتاب اخلاق از « طهارت الاعراق»  ابن مسکویه برگرفته شده است. این کتاب دارای جنبه علمی، عملی و اخلاقی است و مشتمل بر نکات و دقایق و لطایف فلسفی است.

6-      مخزن العرفان (تفسیر قرآن در ۱۵ جلد)

 این آخرین اثر بانوست که در ۱۵ جلد به زبان فارسی نگاشته شده است. نگارش این اثر حدود ۲۰ سال طول کشید.

7-     روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی

 در این کتاب معنای سعادت و خوشبختی و راه رسیدن به آن به زبانی ساده همراه با اندرزهای نیکو به زنان مؤمن بیان شده است.

8-     مخزن اللئالی در مناقب مولی الموالی امیرالمومنین علی علیه السلام

این کتاب در یک مقدمه، پنج باب و یک خاتمه به ذکر فضایل و مناقب حضرت علی می‌پردازد.

9-     سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء

 در این کتاب،  بررسی راههای صحیح و وصول به سعادت حقیقی و موانع رسیدن به آن صورت گرفته است.( پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مجله پیام زن ، نگاهی به زندگی و آثار مرحوم بانو امینhawzah.net؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی cgie.org.ir)

بانو امین از منظر بزرگان

در عالم اسلام همواره زنان شایسته و متعهدی وجود داشته‌اند که در عرصه‌های مختلف با تأسی به شیوه و منش حضرت زهرا سلام الله علیها، منشاء آثار و برکات فراوانی بوده اند.

 یکی از این بانوان ارزشمند و شایسته، بانو «سیده نصرت بیگم امین» معروف به «مجتهده بانو امین» است.

 مقام معظم رهبری

آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران درباره این بانوی بزرگوار و عالم دینی می‌فرمایند: «تجلیل از این بانوی اصفهانی (خانم امین) و ارائه شخصیت عرفانی و فقهی و فلسفی برجسته یک زن در کشور ما، کاری سودمند و در جهت احیای ارزشهای اسلامی در زنان به نظر می‌رسد.»

آیت الله جوادی آملی

عظمت ایشان درست تشریح نشد. باید کتب این بانوی بزرگوار را در دروس اخلاق، عرفان، فلسفه محور قرار بدهند، چه دانشگاهها،چه حوزه ها و چه مراکز علمی دیگر.

معنای عمر این نیست که اگر زمین به دور خورشید حرکت کند و بر سال زیست کسی افزوده شود او صاحب عمر شده، بعضی کودکان 80 یا 100 ساله اند که بر حسب سال فرتوتند اما خواسته آنها کودکانه است. آنان چون کودکانی هستند که در عین اینکه هفتاد بار زمین به دور خورشید گشته اما آنها تکان نخورده اند.

 

بانو مجتهده امین در شمار کسانی بود که فهید عمر هر کسی محصول حرکت اوست، او درک کرد که این حرکت عمومی در قشر حوزه و دانشگاه بسیار کم است و به جد به خواندن دروس و درک مفاهیم عالیه اسلام رو آورد.

علامه محمدتقی جعفری

استاد علامه محمدتقی جعفری رحمه‏الله می‏گویند: «با توجه به آثار قلمی که از خانم امین در دسترس ما قرار گرفته است، به طور قطع می‏توان ایشان را یکی از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده، بلکه با نظر به مقامات عالیه روحی که ایشان [به درک آن] موفق شده‏اند، باید ایشان را از گروه و نخبه‏ای از دانشمندان به شمار آورد.»

کسب مقام اجتهاد

فقیه، عارف، حکیم و مفسر قرآن مشهور اصفهانی؛ این ویژگی ها ناخودآگاه تصویر یکی از مردان بزرگ تاریخ را به ذهن می آورد، اما این ها مشخصات «بانو امین»، اولین زن مجتهد ایرانی است. کسی که شرایط سخت دوره قاجار و پهلوی و مصیبت هایی که در زندگی برایش پیش می آید، سد راهش نمی شود و با حمایت خانواده اش، سال ها علوم مختلف را یاد می گیرد. در چهل سالگی به مرحله ای می رسد که علمای طراز اول شیعه، از تسلط و رتبه علمی او متحیر می شوند و بزرگانی مانند علامه جعفری، علامه طباطبایی و شهید مطهری از ایران و بسیاری از علمای خارجی، از جمله حوزه نجف برای دیدار ایشان درخواست وقت می کنند.

 این بانوی اندیشمند و عارف با پشتکار و تلاشی بی نظیر به تحصیل صرف، نحو، بلاغت، تفسیر، علم حدیث، فقه، اصول، فلسفه و عرفان پرداخت و با وجود مشکلات متعددی که در فضای آن زمان حاکم بود، در سن چهل سالگی، تسلط علمی ایشان مورد تایید علماء و مراجع تقلید وقت قرار گرفت و این بانو به دریافت درجه اجتهاد و روایت نائل گشت.

 علمایی که به بانو امین اجازه اجتهاد دادند عبارتند از:

 آیت الله حاج سید محمدعلی نجفی آبادی، آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، آیت الله ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی و آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی.

  برخی نیز به بانو اجازه روایت داده اند از جمله: آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی و آیت الله مظاهری نجفی اصفهانی.

 افزون بر این کسانی نیز از بانوان اجازه روایت کسب کرده‌اند که مهمترین آن ها عبارتند از: آیت الله مرعشی نجفی، زهیر الحسون، علامه سید عباس حسینی کاشانی، علامه سید محمد علی قاضی طباطبایی، علامه شیخ عبدالحسین امینی، علامه سید محمد علی روضاتی، علامه شیخ عبدالله سبیتی، زینت السادات همایونی و…..

اعطای اجازه اجتهاد و روایت به بانو در پی تألیف کتاب الاربعین الهاشمیه بود که وقتی به حوزه نجف رسید، تعجب علماء را برانگیخت و باعث شد ضمن استقبال و تقدیر از آن، بانو را در قالب پرسش و پاسخ‌هایی بیازمایند و سپس به او اجازه اجتهاد و روایت بدهند. اما باید توجه داشت با این که بانو اجازه اجتهاد داشتند اما او هیچ اثری که به طور مستقل فقهی باشد را ننوشت.

منابع:

1.  دانشنامه اسلامی wiki.ahlolbait.com 

2. مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی cgie.org.ir