منصوره علیمحمدی

چکیده

  از آنجا که هم حقوق و هم اخلاق، در حوزۀ ارزشها قرار داشته و افعال اختیاری انسان را تنظیم و تعدیل می کنند، شناخت هر یک و همینطور کشف رابطۀ این دو با یکدیگر ضروری به نظر می رسد.  قواعد حقوقی و اخلاقی در عین اینکه تفاوتهایی دارند، ولی تأثیر قواعد اخلاقی بر قواعد حقوقی از مطالبی است که تردید ناپذیر است، بلکه در جوامع مذهبی یقیناً بسیار بیشتر از جوامع غیر دینی است. به گونه ای که هر چند برخی حقوقدانان قایل به افتراق این دو از هم هستند، ولی بر اساس دینی بودن جامعه و ارزشهای اخلاقی که نقش مؤثری بر قانون می گذارد هر چه سطح هم پوشانی این دو دایره یعنی دایرۀ قواعد حقوقی و قواعد اخلاقی بیشتر باشد می توان به پیشرفته تر بودن قانون آن جامعه و در نتیجه پیشرفت آن اجتماع حکم نمود.  

پژوهشگر: منصوره علیمحمدی

 چکیده

یکی از مهمترین مسائل در زندگی جمعی و متمدّن بشر، مسألۀ ارتباط بین دولتها است. دولت اسلامی نیز با توجه به اهداف متعالی اسلام، و همچنین نیازها و ضرورتهای زندگی در عصر کنونی، باید در ابعاد مختلفِ فرهنگی، اقتصادی و به ویژه سیاسی با سایر ملّتها و دولتها بر اساس معیارهای اسلام در ارتباط باشد. از جملۀ ارتباطاتی که چگونگی آن در فقه اسلامی، قابل تبیین بوده و از سوی فقهای اسلامی نیز به آن پرداخته شده است، روابط با دولتهای غیراسلامی است. چگونگی روابط مذکور از مواردی است که با نظرات مختلف در میان فقها روبروست، برخی از فقها «اصل صلح»، را اصل نخستین در این روابط دانسته اند.

 این پژوهش استدلالاتی که در مورد «اصل صلح» موجود است، همانند دلایلی از آیات قرآن کریم، سنّت معصومین علیهم السلام و عقل را بررسی نموده و به نقد آنها می پردازد؛ و این نکتۀ اساسی مطرح می گردد که اکثر فقها در اجرای «اصل صلح» در روابط سیاسی بین الملل دولت اسلامی رعایت مصلحت را شرط می دانند.

واژگان کلیدی: فقه، سیاست، دولت اسلامی، دولت غیراسلامی، اصل، صلح.

اصل مقاله