مقدمات پژوهش

                                       

مطالعه ی ثمر بخش از دو عامل متأثر است: یکی علاقه نسبت به مطلب خواندنی ، دیگری کاربرد ماهرانه فنون مطالعه. علاقه نسبت به مطلب خواندنی سبب می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد مطالعه بیشتر منجر به بهتر شدن فنون مطالعه می شود به طوریکه کاربرد این فنون ، مطالعه را آسانتر ، سریعتر و لذت بخش تر می سازد؛ در نتیجه ، علاقه ی خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد وسبب می شود تا او به مطالعه ی بیشتر بپردازد ، از خواندن مطالبی که باید بخواند دوری نکند و در زمان کمتر مطالب بیشتری را بخواند. این امر مستلزم آشنایی با روش های مطالعه می باشد در این جا هفت روش مطالعه به طور اختصار معرفی می شود:

1.خواندن اجمالی

2.تند خواندن

3.عبارت خوانی

4.دقیق خوانی

5.خواندن تجسسی

6.خواندن انتقادی

7.خواندن برای درک زیبایی و جنبه های هنری مطلب

ادامه مطلب :

خواندن اجمالی

 

هدف:  هدف از خواندن اجمالی دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب و کشف ساختمان مواد ومطالب در یک زمان کوتاه باسرعت زیاد است .

سرعت:  سرعت تقریبی خواندن اجمالی 1000تا  40000 کلمه در دقیقه است .

فواید:  از  فواید آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

الف - کار آمدی بیشتر ، از راه تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح ریزی یک روش مناسب مطالعه.

ب – بودجه بندی واقعیتر از زمان ، ازطریق کشف حجم ودشواری مطالب.

 پ – افزایش میزان درک مطالب و نگهداری آنها در حافظه از راه کسب یک نظر اجمالی از کل مطالب پیش از خواندن جزئیات. .

ت – افزایش دقت و تمرکز حواس از طریق بر انگیختن میزان علاقه.

روش:  روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظرکردن از جزئیات . در این روش مطالعه ،  خواننده باید  در جستجوی نکات کلیدی درباره ی مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبک مولف باشد . همچنین ، برای افزایش میزان علاقه نسبت به مطالب می توان  به طرح سوالاتی در مورد مطالب خواندنی پرداخت.

 برای خواندن یک کتاب غیر داستانی با روش اجمالی نمونه گیری زیر را انجام دهید:

عنوان.عنوان کتاب با عنوان کتاب های دیگر در این زمینه و عنوان سایر کتابهای همین مولف چه فرقی دارد؟

مولف . مولف کیست ؟ تجربیات و سابقه ی کار اوچیست ؟ وی صلاحیت دارد تا درباره ی عنوانی که انتخاب کرده است قلم بزند؟

تاریخ انتشار . کتاب در چه تاریخی منتشر شده است ؟

مقدمه ،پیشگفتار ، معرفی . چرا مولف این کتاب را نوشته است ؟ برای چه کسانی نوشته است ؟ آیا او در نوشتن کتاب تعصب خاصی را دنبال کرده است ؟

فهرست مطالب . سازمان مطالب کتاب چگونه است ؟ آیا  بعضی از فصول کتاب از فصول دیگر مهمتر به نظر می رسند ؟ آیا مطالب و فصول کتاب به دو سه بخش مهمتر تقسیم بندی شده اند ؟ اگر نه ، آیا شما می توانید این مطالب را به دو سه بخش عمده تقسیم کنید ؟

ساختمان فصول . آیا در داخل هر فصل عنوانهای جداگانه ای وجود دارد؟ در پایان هر فصل خلاصه ی فصل یا سوالات مربوط به فصل یافت می شود؟

صفحات و تصاویر انتخابی . مولف چه سبکی را به کار برده است؟  برای این منظور ، از هر پنجاه تا صد صفحه یک یا دوصفحه را به طور تصادفی انتخاب کنید و آنها را از نظر بگذرانید .جمله ی اول چند پارگراف را بخوانید و به تصاویر نظری بیندازید .

خلاصه ها و نتیجه گیریها . آیا کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد؟ آیا فصل ها دارای خلاصه یا نتیجه گیری هستند ؟ اگر کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد ابتدا آن را بخوانید . به احتمال زیاد این فصل محتوای کتاب را با دقت بیشتری معرفی می کند .

پیوست ها ، فهرست اصطلاحات ، مآخذ و مراجع. کتاب شامل کدام یک از این هاست ؟ کدامیک از این ها به آشنایی بیشتر شما نسبت به کتاب کمک می کند ؟

 تندخوانی

 

هدف:

هدف ازتند خواندن یا سریع خواندن یک کتاب کسب یک آشنایی کلی با مطالب کتاب از طریق مرور آن با یک سرعت فوق العاده زیاد است.

 

سرعت تقریبی:سرعت تقریبی تند خواندن 1500تا 20000 کلمه در دقیقه است.

فواید : الف – کامل کردن روش خواندن اجمالی و افزودن به ارزش آن.

ب – مرور کردن مطالبی که قبلا خوانده اید .

پ – جانشین ساختن این روش با روش مطالعه دقیق و کامل ، هنگامی که درک کمتری از مطالب، مورد نیاز است  ووقت کمی موجود است.

ت – افزودن بر انعطاف پذیری وگسترش دامنه ی سرعت مطالعه.

روش:  روش تند خواندن بر فن دیدزدن (scanning) مبتنی است . دید زدن مستلزم یک حرکت منظم همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است ، در حالی که روش خواندن اجمالی مبتنی بر یک روش انتخابی و نمونه گیری از مطالب و عبارات اساسی وکلیدی است . فن دید زدن امکان مرور کردن مطالب را به طرزی بسیار سریع میسر می سازد .نتیجه ی  کار ، یک آگاهی خیلی وسیع ، ولی نه خیلی دقیق ، از محتوای کتاب یا مطلب خواندنی است .این مهارت را می توان از طریق یک ریتم چند ثانیه ای بر روی هر صفحه  کسب کرد؛ به این ترتیب که برای هر صفحه  ابتدا یک ثانیه در نظر گرفته و شروع به خواندن مطالب آن صفحه می شود ،در ابتدای کار از انگشت نشان دست راست به عنوان راهنما در زیر سطرها استفاده می شود وبا دست چپ صفحات با حد اکثر سرعت ورق زده می شود (به طوریکه ریتم یک ثانیه  برا ی یک صفحه بهم نخورد ) در این مرحله که فقط یک تمرین است برای کسب این مهارت ، نباید نگران درک مطالب بود.این کار با قرار دادن دو ثانیه برای هر صفحه و چهار ، شش، ده ، پانزده ، و بیست ثانیه برای هرصفحه  به روش گفته شده ادامه داده می شود منتهی با این تفاوت که از مرحله دو ثانیه به بعد میزان دریافت معانی  از مطلب مورد نظر هم بررسی میشود، کسب مهارت  تند  خواندن به سه تا پنج هفته تمرین نیاز دارد . و این مطلب را هم باید در نظر داشت  در مهارت تند خوانی نباید به دنبال درک عمیق از مطالب بود؛ بلکه هدف از خواندن سریع یک مطلب، آشنایی کلی با آن مطلب است. 

منبع: علی اکبر سیف ، روش های یادگیری ومطالعه ،1387،چاپ نهم،ص97-134



(یاوران پژوهش)                                                           واحد پژوهش موسسه آموزش عالی ومدرسه علمیه الزهراء(س)گرگان