استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: زهرا کریمی

گذار از وضعيت موجود به سوي وضعيت مطلوب، آرمان هر نظام اجتماعي بالنده و از خواسته‌هـاي بارز مصلحان اجتماعي است. متفكران بشري از ديرباز اهتمام ويژه‌اي به اين موضوع داشته و به فراخور جهان فكري خويش مولفه‌هايي را براي تحقق خارجي جامعه‌اي ايده‌آل ترسيم كرده‌اند. قرآن كريم كه با رويكردي همه جانبه به جايگاه انسان در نظـام هـستي نظر افكنده، بـا ارائـه ويژگـي‌هايي مـشخص، پيرامون اعتلاي جامعه سخن گفته است و در اين باب از شأن ويژه سه هنجار «عدالت»، «وحدت» و «امنيت» ياد كرده است. در بينش قرآني «عدالت»، هنجاري فراگير است و در اعتلاي جامعه تا بدان حد واجد اهميت است كه در فرض فقدان آن، نه تنها جاي عدل خالي است، بلكه هيچ ارزش ديگري ثبات و قرار نخواهد داشت. بر خلاف عدالت، وحدت مقوله‌اي است كه ارزش آن نه ذاتي، بلكه در گروِ محور و هدف وحدت است. از اين رو از نظر قرآن وحدتي، اعتلاي جامعه را تضمين مي‌كند كه با محور و اهداف گفتمان قرآن، هم افق باشد. عنصر سوم يعني «امنيت» در انديشه قرآني، هنجاري آلي و زمينه ساز است كه استقرار آن در جامعه، هدفي والاتر يعني تحقق توحيد و بندگي خداوند را دنبال مي‌كند و بدين ترتيب نمي‌توان تعالي جامعه را بدون آن در نظر آورد. پژوهش حاضر با بهره جستن از آيات الهي، در صدد است تا جايگاه و كاركرد سه مولفه عدالت، وحدت و امنیت را در طرح كلاني كه قرآن كريم از اعتلاي جامعه ارائه مي دهد، واكاوي نمايد و نقش عناصر مذكور را در اعتلاي جامعه از ديدگاه قرآن تبيين نمايد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی بوده و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

واژگان كليدي: اعتلا، جامعه، عدالت، وحدت، امنيت، قرآن

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای زین العابدین نجفی

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای حسین طاهری

پژوهشگر: محبوبه نصرتی زاده

خلوت و تنهایی برای تفکر در حقایق و نزدیکی به خالق در وجود همه انسانها نهفته شده است. چنانچه پیامبران آسمانی ادیان توحیدی یهود، مسیح و آیین زرتشت با خلوت و گوشه نشینی و چله نشینی که به کشف حقایق جهان هستی و مقام قرب الی الله رسیده اند. دین مبین اسلام که به همه ابعاد وجود انسان توجه دارد، به منظور قرار دادن وی در مسیر تکامل برای رسیدن به جایگاه اشرف مخلوقات به این گوشه نشینی و چله نشینی روح دینی داده، و عبادتی به نام اعتکاف را قرار داده است که انجام آن در چارچوب شرع مقدس سبب رشد و بالندگی انسان می گردد.

اعتکاف در ادیان توحیدی قبل از اسلام نیز بوده ولیکن بیشتر جنبه گوشه نشینی و چله نشینی داشته و دارای آداب خاص شرعی نبوده است، اما در فقه امامیه مبانی مشروعیت اعتکاف را طبق ادله مستحکم یعنی آیات، روایات، اجماع و در کنار آنها عقل، اثبات شده و در کتب فقهی به آداب و شرایط اعتکاف همانند؛ نیت، روزه، توقف و استمرا در مسجد به مدت سه روز با اجازه صاحب اجازه و محرمات و مبطلات اعتکاف مانند؛ جماع ، استمنا، بوییدن طیب با لذت، بیع و جدال پرداخته شده است. توقف در مسجد با نیت اعتکاف آثار بسیاری مانند تقرب الی الله و بخشش گناهان و کسب رحمت خاصه خداوند و… برای معتکف به دنبال دارد.

در این پژوهش پژوهشگر به توصیف مبانی فقهی براساس منابع معتبر پرداخته تا به جواب مساله که مبانی فقهی اعتکاف است؛ برسد. در نوشته حاضر داده ها به روش اسنادی و کتابخانه ای متناسب با سوالات و اهداف تحقیق با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

کلید واژه : اعتکاف- عبادت- فقه- فقه امامیه