به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا گرگان نشست علمی با عنوان« سیره اخلاقی امام حسن مجتبی علیه السلام در تعامل مطلوب با دیگران» در تاریخ 4 مهر 1401 در موسسه الزهرا سلام الله علیها برگزار گردید.
در این نشست علمی مریم علیجانی از مبلغه های این مدرسه با اشاره به اهمیت ایام سوگواری اهل بیت علیهم السلام گفت: این ایام و شرکت در این مراسمات بهانه خوبی است جهت قوی تر کردن سرمایه ایمان و انجام اعمال صالح و و توصیه به صبر و پایداری و استقامت در کارها و نیز دعوت همدیگر به حق و حقیقت که یکی از آن حقایق این است که پیمودن راه کمال و سعادت بدون داشتن الگو و راهنما ممکن نیست و انسان برای این که به هدف و مقصد نهایی که تقرب الی الله هست برسد باید از الگویی پیروی نماید.
وی با اشاره به آیه 21 سوره مبارکه احزاب « لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه ….» ادامه داد: خداوند تعالی از همان آغاز خلقت انسان را در وادی جهان هستی بدون راهنما رها نکرده و با تعیین پیامبر(ص) و پیشوایانی شایسته که دستور های الهی را به بندگان هدیه کنند، او را را از عالم سرگردانی نجات داده است.
مبلغه این مدرسه گفت: یکی از این پیشوایان و اوصیای شایسته پیامبر اکرم (ص) امام حسن مجتبی علیه السلام است که به تبیین سیره اخلاقی ایشان در تعامل و ارتباط ایشان با دیگران می پردازیم.
علیجانی تاکید کرد: ضرورت بحث به این خاطر است که امروزه شاهد کشمکش ها و تضادهای رفتاری بسیاری در تعاملات افراد با یکدیگر هم در خانواده ها هم در جامعه در محیط های کاری، محیط های تحصیلی ، ….. هستیم. می توان گفت یکی از عوامل مهم این مساله علی رغم شناخت و آگاهی نسبت به این موضوعات ، غفلت و بی توجهی در عمل به این موضوع می باشد که یادآوری این نکات کلیدی می تواند در ایجاد یا ادامه تعاملات و ارتباطات انسانی مطلوب موثر باشد. اهمیت و فایده این مباحث این است که وجود معیارهای مشخص و قطعی به انسان اطمینان و آرامش خاطر می بخشد و استحکام و تداوم و تعمیق آن رفتار را موجب می شود و از بروز ویا تاثیر عواملی که به ارتباطات و تعاملات انسانی آسیب می رساند جلوگیری می کند.
وی در ادامه بیان کرد: ثبات شخصیت و پایداری در عمل از خصوصیات امام حسن مجتبی علیه السلام هست که مانند سایر معصومان آیینه تمام نما و جلوه گاه صفات جمال و کمال خداوندی بودند. ثبات در شخصیت از جمله ویژگی‌های است که آن حضرت را از دیگران ممتاز می سازد که به همین علت مجتبی نامیده شده است یعنی واکنش های حضرت در موقعیت های ناهمسان یکسان بود و در مواقع متفاوت از سازگاری رفتار برخوردار بودند و به خاطر برخورداری از تربیت الهی وحدت شخصیت داشتند چه پیش از امامت و چه در زمان امامت چه درحال آسودگی و شادی چه در زمان مصیبت و تلخی و رنج. ایشان در برخورد با دوستان و مخالفان از اصول و ضوابط انسانی هرگز غفلت نورزید. و همیشه خدارا در نظر داشت.
وی با بیان اینکه امام حسن الگوی کامل مهر و عاطفه نسبت به بندگان خدا بودند اظهار داشت: ایشان محبت فراوانی نسبت به مردم اهل خانه و خدمتکاران شان داشتند. ایشان در جایی که مربوط به خودشان بود بزرگترین گذشت ها، عالی ترین رفتارهای عملی را از خود نشان دادند. امام نمونه انسانی کامل است که هیچ علاقه ای به دنیا و ظواهر آن ندارد. آن حضرت به مستمندان و گرفتاران توجه خاصی می کردند. اگر آنها گرفتاری و ناراحتی داشتند سعی میکردند مشکل آنها را حل نمایند. افراد زیادی که در سایه یاری رسانی امام به خیر دست یافتند بسیار است.
خانم علیجانی در ادامه به نمونه ای از ضابطه و بایدهای اخلاقی ایشان در ارتباط مناسب با دیگران پرداخت و بیان کرد: خوش رفتار بودن، هم دلی کردن، دوستی با مردم، یاری دیگران، فروتنی کردن، صبر وروحیه سپاسگزاری داشتن نمونه ای از ضابطه ها می باشد.
کارشناس پژوهش این مدرسه گفت: نمونه ای از ضوابط و نبایدهای اخلاقی در رفتار امام حسن علیه السلام پرهیز از بخل ، غرور و تکبر ، حسد و حرص و طمع، درخواست و تمنایی که منجر به پستی و ذلت برای انسان شود، پیمان‌شکنی و شوخی زیاد و بیجا اشاره کرد که آن حضرت برای برقراری ارتباط انسانی و تعاملات مناسب با دیگران به آنها تاکید داشت که همه این باید و نبایدها می تواند ما را در ارتباط موثر و مناسب بادیگر افراد یاری دهد .
علیجانی در ادامه به حدیثی از امام حسن مجتبی علیه السلام در مورد خوش رفتاری کردن با مردم اشاره کرد و گفت: خوش رفتاری با مردم راس خرد است و چنان با مردم رفتارکن که دوست داری با تو رفتار کنند.
وی با اشاره به سیره امام مجتبی در موضوع رعایت ادب گفت: ایشان مانند جد بزرگوارش الگوی کامل برای همه مردم محسوب می شدند. یکی از جنبه های الگویی آن حضرت رعایت ادب ایشان بود. به گونه ای که هیچ کس در مقابل ایشان احساس ناراحتی و رنج و حقارت نمی‌کرد. مانند این که امام در مکانی نشسته بودند چون خواستند بلند شوند و بروند فقیری وارد شد امام به آن فقیر خوشامد گفت و ملاطفت کرد و سپس فرمود: انک جلستَ علی حین قیامِنا اَفتاذنُ لی بالانصراف؟ تو وقتی آمدی و نشستی که ما برای رفتن برخاستیم آیا به ما اجازه رفتن می دهی، مرد فقیر عرض کرد: آری پسر رسول خدا .
کارشناس پژوهش این مدرسه ادامه داد: در فقه اسلامی بسیار توصیه شده است. یکی دیگر از رهنمود های اخلاقی اجتماعی امام حسن علیه السلام دیدار از مریض بود. نمونه‌های فراوان در تاریخ در این زمینه ذکر شده است. قائمی در کتاب « در مکتب کریم اهل بیت علیهم السلام » آورده است آن حضرت فردی بلند نظر بود. کینه احدی را در دل نداشت. از بدکاران حتی آنهایی که بر ساحت مقدس آن حضرت جسارت کرده بود ند می گذشت. ولید بن عقبه آن ناپاکی که آن همه به امام ستم کرده بود بیمار شد. امام به عیادت او رفت. او در عین حال از بزرگواری امام شرمنده شد و گفت آنچه درباره مردم انجام دادم توبه می کنم و اما آنچه درباره پدرت انجام دادم و گفتم پشیمان نیستم و توبه نمی کنم ولی امام حرفی نزد.
وی در پایان بیان کرد: همدلی و درک همدلانه و گوش سپاری به صحبت های دیگران یکی از توصیه هایی است که امام حسن علیه السلام در ارتباط با دیگران به آن تاکید کردند و فرمودند: بهترین دوست نزدیک به انسان کسی است که در تمام حالات دلسوز و با محبت باشد گرچه خویشاوندیِ نزدیکی هم نداشته باشد و بیگانه ترین افراد کسی است که از محبت و دلسوزی بیگانه باشد گرچه از نزدیکترین خویشاوندان باشد . امام حس همدلی را نشانه ای برای سنجش وفاداری انسان‌ها به یکدیگر قلمداد کرده تاکید می‌کنند : « وفاداری در سختی و آسایش نشانه برادری است »