با توجه به شیوع ویروس کرونا و تغییر ناگهانی و غیرقابل انتظار شیوه آموزش حضوری به آموزش مجازی، در جریان آموزشی طلاب، راهکارهایی برای ایجاد ارتباط طلاب با اساتید فراهم گردید و بلافاصله با تشکیل گروههایی در بستر اینترنت و در پیام رسان های داخلی آموزش مجازی آغاز گردید و با وجود کرونا، آموزش تعطیل نشد. حال این دغدغه به وجود آمد که آیا آموزش های مجازی با وجود محاسن و معایبی که دارد می تواند همپای آموزش حضوری در ارتقاء سطح علمی طلاب و سایر دانش پژوهان موثر باشد یا خیر؟

ارائه دهنده:خانم قوشانی

آنچه به عنوان مزیت آموزش مجازی میتوان نام برد، صرف هزینه کمتر برای طلاب است، مخصوصا طلابی که بعد مسافت داشتند و علاوه بر آن صرفه جوئی در وقت برای طلاب بوجود آمد و آنان بجای هزینه کردن زمان برای رفت و آمد، از آن برای آموزش، یادگیری و اساتید برای تدریس استفاده کردند.

کاهش استرس و فشار روانی در آموزش های مجازی اتفاق افتاد. همچنین مشارکت و تعاملات اساتید با طلاب افزایش یافت، به جهت اینکه اساتید همیشه در دسترس بوده و می توانند در کمک به طلاب نقش بسزائی  داشته باشند. از جمله مزایای دیگر آموزش مجازی می توان به این مسئله اشاره کرد که در این نوع آموزش ها تولید محتوای بومی و محلی اتفاق افتاد یعنی اساتید توانستند با ابتکار خود برای بالا بردن سطح درس و سطح علمی طلاب از راهکارهای جدید استفاده کنند، بیان مطالب ضروری در این آموزش ها و خودداری از بیان مطالب حاشیه ای از دیگر مزایای آموزش مجازی می باشد.در این نوع از آموزش، محدودیت زمان و مکان برداشته شد و طلاب در هر زمان و مکانی می توانند این آموزش را فرا گیرند. برای شاغلین و افراد پرمشغله این آموزش، آموزش مناسبی است که آنان توانستند هم به شغل خود برسند و هم درس خود را به موقع آموخته یا تدریس کنند. با وجود این آموزش غیبت ها کم شد. آموزش ها در آموزش مجازی به صورت اصولی انجام شد. امکان ایجاد زیبائیهای سمعی و بصری بیشتری بخاطر انعطاف پذیربودن و سیار بودن در اختیار اساتید قرار گرفت. همچنین با این نوع آموزش تراکم جمعیت، مسافرت و خطرهای ناشی از آن کاهش یافت.  علاوه بر آن این امکان برای خانواده ها مخصوصا برای طلابی که بعد مسافت داشتند ایجاد شد که در کنار هم و نزدیک هم باشند و از حضور یکدیگر استفاده کنند. افزایش همکاری بین طلاب مخصوصا در جهت رفع مشکلات آموزشی بوجود آمد، صرفه جوئی در مصرف کاغذ و سایر اقلام آموزشی در آموزش مجازی اتفاق افتاد. امکان استفاده محتوا برای چندین بار و به مدت طولانی و مرور آسان آن از مزیت های قابل توجهی است که در آموزش مجازی. به چشم می خورد. به دلیل ظرفیت بالای پذیرش در یادگیری الکترونیک، طلاب توانستند با ظرفیت بیشتری در کلاس های مجازی حضور داشته باشند. از دیگر مزایای این نوع آموزش استفاده از استادان مجرب در حوزه های جغرافیایی گسترده تر و تعداد طلبه بیشتر می باشد. در این نوع آموزش افزایش سرعت آموزش و کیفیت ارائه دروس به دلیل نظارتی که وجود دارد اتفاق افتاد.

منتقد:خانم هاشمی

از جمله مشکلات موجود در آموزش مجازی میتوان به مشکل اتصال و خطاهای ارسالی سیستم اشاره کرد. با توجه به اینکه در سراسر کشور 500 حوزه علمیه خواهران و 57000 هزار طلبه در حال تحصیل داریم سیستم آموزش مجازی حوزه های علمیه، به روزرسانی نشده است. اکثر طلاب امکانات آموزشی مورد نیاز از جمله گوشی اندروید نداشتند. پایین بودن سرور ایتا و گپ وضعف سرعت اینترنت را می توان از جمله مشکلات موجود در این زمینه دانست. ندادن کد فعال سازی برای طلاب در زمینه پیام رسان های داخلی، عدم توانائی بعضی طلاب در پرداخت هزینه اینترنت از دیگر مشکلات موجود در آموزش مجازی است. در پیام. سانها، ارتباط طلاب و اساتید خیلی ضعیف مشاهده می شد، به دلیل اینکه این نرم افزارها فقط برای گفتگو و پیامرسانی طراحی شده بود و قابلیت تدریس در حد کیفیت آنلاین را نداشت.

از جمله مواردی که احساس نیاز می شد، استفاده از شبکه اجتماعی خاص بود که در حوزه های علمیه این امر اتفاق نیفتاد.

تمرکز لازم و کافی در حین برگزاری کلاس به دلیل قطعی اینترنت وجود نداشت. عدم آشنائی بعضی از اساتید با کیفیت استفاده از فضای مجازی و ضعف مرکز مدیریت در آموزش این اساتید از جمله مشکلات موجود در این زمینه بود.

ارزیابی مطلوب از طرف استاد در فضای مجازی با وجود مشکلات عرض شده انجام نمی شد. عدم انجام امتحانات ارزشیابی که مشخص کند عمق آموزش طلبه در چه حدی بوده است از طرف مرکز مدیریت انجام نگرفت.

 از جمله مهمترین اهداف آموزشی به خصوص در حوزه های علمیه، آموزش همراه با پرورش، علم همراه با عمل است که این مهم در سایه ارتباط حضوری شاگرد با استاد و الگوگیری شاگرد از استاد تامین می شود که متاسفانه آموزش های حضوری فاقد این امر است.

خانم قوشانی

اشکالات مطرح شده از طرف منتقد را می توانیم به چند دسته تقسیم کنیم. اشکالاتی که می توانیم آن را بهبود بخشیم و مرتفع کنیم، اشکالاتی که به طور کامل رفع می شوند و سایر اشکالاتی که قابل قبول هم می تواند باشد. از جمله اشکالاتی که می توانیم آن را بهبود بخشیم مسئله ارزیابی ضعیفی بود که منتقد مطرح کردند که خود استاد می تواند روش هایی را برای ارزیابی و ارتباط بیشتر با طلاب انتخاب کند. مشکل قطع و وصل اینترنت و فضای مجازی و پیام رسان ها و…می تواند با توجه ویژه مسئولین رفع شود. اختصاص شبکه اجتماعی خاص به آموزش مجازی طلاب، با رفع نقائص آن ایده بسیار خوبی می باشد. مشکل نداشتن هزینه اینترنت طلاب نیز با کمک همدلانه وجایگزین کردن بسته های اینترنت به جای کمک های معیشتی قابل حل می باشد. مشکل نداشتن تلفن همراه قابل قبول است اما باید در نظر داشت که تعداد کمی از طلاب با این مشکل روبرو بودند.

در کل در شرایط فعلی، شرایط خاصی بوده که با یک بیماری نسبتا ناگهانی مواجه شدیم و کلاس های درس تعطیل شد و ناچار به برگزاری کلاس های مجازی شدیم. واقفیم که هم به لحاظ عقلی و هم به لحاظ شرعی مامور به دفع ضرر می باشیم که این امر با برگزاری آموزش مجازی قابل انجام است و اگر بخواهیم مقایسه کنیم بین این که قرار باشد آموزشی جایگزین آموزش حضوری نشود و این که آموزش مجازی با مزایای خوب و یک سری مشکلاتی وجود داشته باشد، وجود آموزش مجازی بهتر از نبود هیچ نوع آموزشی است. بنابراین آموزش مجازی با وجود این مشکلات میتواند همپای آموزش حضوری در ارتقاءسطح علمی طلاب و سایر دانش آموختگان مؤثر باشد.

خلاصه نظر منتقد

آموزش مجازی با وجود این مشکلات نمیتواند همپای آموزش حضوری در ارتقاءسطح علمی طلاب وسایر دانش آموختگان مؤثر باشد.

داور:

مواردی که به عنوان محاسن و معایب آموزش مجازی مطرح شد هر کدام می تواند نسبی باشد و به نسبت افراد و شرایط مختلف متفاوت شود و بعضی از موارد هم پاسخ هایی دارد که در این مجال فرصت پاسخ نیست. آموزش های مجازی و آنلاین یکی از آموزش هایی است که با توجه به رونق اینترنت افزایش نفوذ آن بین مردم و علاقه دانش پذیران به آموزش مجازی در سال های اخیر به عنوان یکی از کاربردهای مهم فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات در جهان مطرح شده و با توجه به  نکات مطرح شده و شرایط موجود و ناگزیر بودن از تغییر شیوه حضوری به غیر حضوری، پاسخ مطلقی در انتخاب بهترین روش آموزشی وجود ندارد و هر فردی با توجه به شرایط بیرونی و ویژگیهای درونی خود و با در نظر گرفتن معایب و مزایای هر روش می تواند بهترین روش را انتخاب کند.