استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اضغر فضیلت

پژوهشگر:سمیه سجادی

اصلاح»و«اصلاح گري»ازجمله مباحثي است كه داراي سابقه اي كهن است. ضرورت اصلاحات و ارزش حياتي آن؛ درقرآن وروايات ونيز در انديشه ي انديشمندان با تعابيرگوناگون بيان شده است. بي گمان مي توان گفت كه اصلاح با دربرگيري حوزه اي وسيع ازمهم ترين دستاوردهاي حركت و نهضت پيامبران شمرده مي شود؛آنان باتبشير وانذار،جلوي هرگونه افراط وتفريطي را گرفته وافراد جامعه را به مرز اعتدال رهنمون مي ساختند. انبياء براين باورند كه براي ايجاد اصلاحات اجتماعي هرفرد در ابتدا بايدازخود شروع نمايد تا تحقق اصلاح جمعي ازگروههاي ديگر جامعه چون اصلاح ذات البين ، اصلاح خانواده و اصلاح جامعه ممكن گردد. دراين ميان توجه به اصلاح ساختار اداري ونظام سياسي ازاهميت خاصي برخورداراست به اين دليل كه بهترين قوانين به تنهايي سامان بخش نيست ونمي تواند جامعه رابه رشد وصلاح هدايت نمايد؛بلكه بهترين قوانين بهترين مجريان را مي طلبد وازآنجاكه مسؤولان نقش الگويي درجامعه دارند اگر بهترين قوانين به دست افراد ناشايست سپرد ه شود، نتيجه مطلوب را نخواهد داشت .كه دراينجا مي توان به نقش مردم درانتخاب مسؤولان شايسته ودرمقابل به وظايف اخلاقي حاكمان درقبال مردم توجه نمودكه ارزش نهادن به اين امربه معناي اتحاد ومشاركت مردم وحاكمان دراهداف يك نظام است كه دسترسي به آن اهداف باهمان دوبال(مردم ومسؤولين)ممكن مي شود. درادامه توجه به نقش مصلحان كارآمد وخودساخته كه در حقيقت شيفتگان خدمتند نه تشنگان قدرت ونيز نحوه ي رفتار واعمال انسانها درزندگي وبازتاب مستقيم اين اعمال برجوامع بشري همچنين توجه به آسيب هاي احتمالي كه يك نهضت را دچاركندي انحراف وياشكست مي نمايد توجه نمودكه البته موفقيت نهضت اصلاح گري درهركدام ازاين مراحل تحقق جامعه مطلوبي را به دنبال خواهد داشت كه ازآثار آن مي توان به فراگيرشدن عدالت، آزادي، امنيت، قانون گرايي، پرهيزكاري وهمگرايي و همبستگي آحاد ملت و افزايش سطح بهداشت رواني افراد جامعه اشاره نمود.

واژگان كليدي: صلاح، فساد، اجتماع، مصلح ، قرآن، سنت.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اصغر فضیلت

استادمشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

پژوهشگر: زینب رضایی

این تحقیق با هدف بررسی خشونت از دیدگاه قرآن کریم به رشته ی تحریر در آمده است. در این تحقیقر تلاش می گردد تا به این سوال پاسخ داده شود که نگاه قرآن کریم به خشونت چیست؟ برای دستیابی به هدف فوق، منابع موجود با استفاده از روش اسنادی متناسب با سوالات و هدف تحقیق مورد نقد و بررسی قرار گرفته و تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها عمدتاً بر اساس تحلیل محتوا انجام شده است. از مهمترین یافته ای این تحقیق می توان به مفهوم خشونت اشاره کرد که عبارت است از اقدام علیه جسم و جان، شرف مال و حقوق افراد به طوری که ایجاد ترس نماید و عواملی مانند استکبار، اسراف، پیروی از اشراف، تجاوز، تعصب، تکذیب، حسد و … موجب خشونت می گردد.

خشونت آثار دنیوی و اخروی زیادی همچون پراکندگی مردم، ذلت، مسکنت، غضب الهی و سلب ایمان و دخول شیطان در وجود شخص خشونت گر را به دنبال دارد.

با بررسی آیات و روایات در می یابیم که راهکارهایی برای مقابله با این رذیله بیان شده که مهمترین آنها یاد خداوند متعال و اصلاح نفس و صبر و بردباری و دوری از کبر می باشد.

واژگان كليدي: قرآن، خشونت، تندي و پرخاشگري، خشونت اجتماعي.

استاد راهنما: حجت الإسلام و المسلمین جناب آقای مجتبی ازشاد

پژوهشگر: ربابه کابوسی

میل به خودآرایی و خودنمایی  یک امر فطری است؛ که در همه ی انسانها و در همه اعصار تاریخ وجود داشته و امروزه از جمله مباحث مبتلابه است. در شریعت اسلام نیز علاوه بر تاکید به این امر،  برای آن حدود و ثغوری معین شده است. پایان نامه حاضر با عنوان « تبیین فقهی خودآرایی و خودنمایی از منظر امامیه» بر اساس مستندات و متون فقهی تدوین گردیده و تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی است و روش به کار رفته در آن اسنادی است  و از مهمترین یافته های این مطالعه می توان عنوان نمود؛ که شخص خودآرا با  آرایش ، پوشیدن لباس های آراسته و زیورآلات و همچنین استعمال بوی خوش  به قصد آراسته شدن و زیبا شدن به خودآرایی می پردازد. اما شخص خودنما علاوه بر خودنمایی ظاهری که اعم از آرایش، پوشیدن لباس های رنگارنگ و… ، به خودنمایی در گفتار و رفتار، به قصد دیده شدن و انگشت نما شدن می پردازد؛ که گاهی به صورت آراسته و زیبا و گاهی به صورت ژولیده و نازیبا  خودنمایی می کند.

از همین رو بنابر نظر فقهای امامیه، خودآرایی و خودنمایی با توجه به رابطه ناظر و منظور(محرم و نامحرم)، زمان(حداد و غیر حداد) و کیفیت خودآرایی و خودنمایی(خودآرایی فردی،لباس شهرت، تبرج و…) به دو قسم مطلوب و نا مطلوب تقسیم می گردد. و یکی از احکام خمسه بر آن جاری می شود.

کلید واژه ها: خودآرایی، خودنمایی، زینت، تبرج، لباس شهرت

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد راهنما:حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا گلچین راد

پژوهشگر: زهرا نظری

چکیده

این تحقیق با عنوان راه های جلوگیری از آسیب های اجتماعی بر اساس آیات و روایات و با هدف شناسایی آفات و آسیب های اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات و  بررسی عوامل مؤثر بر آسیب های اجتماعی انجام شد. در این فرآیند شناخت راه های جلوگیری از آسیب ها و آفات اجتماعی نیز مورد تحلیل قرار گرفت. این تحقیق از نوع تحلیلی است و اطلاعات تحقیق از طریق مطالعه کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از این است که در منابع اسلامی یعنی در قرآن و احادیث به عوامل مختلف ایجاد آسیب های اجتماعی اشاره شده است. از نظر اقتصادی به عواملی هم چون فقر مادی خانواده، بیکاری، انحراف فکری ناشی از فقر، کفران نعمت، مال اندوزی، بخل ورزیدن و از نظر اخلاقی به عواملی هم چون ابتلا و آزمون های الهی، احساس بی نیازی، کبر و غرور و نژاد پرستی، پندار غلط مبتنی بر نیازمندی خدا، بیماردلی،هوای نفس و هوسرانی، مهر شدن دل ها، نگرش غلط به معاد در قرآن و روایات پرداخته شده است و راهکارهایی همچون توجه به فطرت الهی انسان، توجه به تربیت پذیری او، توجه به فرهنگ دینی با هدف تربیتی آن، توجه به روش های تربیتی قرآن می تواند در پیشگیری از این آسیب ها موثر باشد.

کلید واژه ها: آسیب های اجتماعی، آفات اجتماعی، پیشگیری، هنجار، جرم، انحراف، کجروی.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای غلامرضا گلچین راد

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمد مهاجر مازندرانی

پژوهشگر: زهرا گرزین

یکی از فضائل اخلاقی که ریشه در آیات و روایات دارد، امانت داری است که یکی از صفات برجسته انسان عموما و و مومن خصوصا می باشد و وجه ممیز بین مومن و غیر او می باشد و انسان با پذیرش امانت الهی و ادای آن دارای موفقیت و منزلت ممتاز می شود. این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با ابزار فیش جمع آوری شده است. در این تحقیق با استفاده از برخی کتب تفسیری شیعه و اهل سنت و هم چنین کتب حدیث به بررسی آیه (إنا عرضنا الامانه علی السموات و الارض ….) پرداخته شده است و بیان گردیده که امانت از نظر مفسرین معانی متعددی همچون ضدخیانت، راستی، ودیعه، و هر چیزی که برای نگه داشتن به کسی بسپرند، دارد. از دستاوردهای مهم آیه مورد تحقیق این است که خدا به انسان امتیازاتی داده که در موجودات دیگر وجود ندارد و این امتیازات برای انسان مسئولیت آور بوده است. به همین دلیل انسان با داشتن استعدادهای والای خدادای، امانت الهی، یعنی مقام خلافت را پذیرفت و امین خدا در هستی شد.

کلیدواژه: عرض، امانت، اباء، اشقاق، حمل، انسان، ظلوم، جهول

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سعید شهواری

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای محمود ابوترابی

پژوهشگر:  سکینه آخوندی

موضوع این تحقیق «جرائم رایانه­ای از دیدگاه فقه وحقوق» می باشد. جرائم رایانه­ای باتوجه به گستردگی وبه خصوص ناشناخته بودن وسرعت زیاد انجام آن نسبت به جرائم سنتی، بسیار درحال گسترش است وازسویی مجرمان وجاسوسان زیادی ازاین قابلیت به طور نامحسوس در حال سودجویی و گسترش اعمال قبیحانه ی خود هستند.

رشدفنی تکنولوژیِ دراختیارمردم، سرعت انتقال وگسترش جرائم رایانه­ای را به دنبال خواهد داشت زیرا ساختارهای اخلاقی وکنترل کننده وهشداردهنده درنوع استفاده ازرایانه ودر­محیط سایبر­واینترنت که وسیع­ترین فضای جرائم­رایانه­ای ­­است به اندازه ی تکنولوژی، رشد نیافته است. فقرفرهنگی وپایبندنبودن به ارزش­های جامعه وباورهای دینی وکمرنگ شدن آموزه های­دینی واخلاقی مانند حفظ آبروی مومن و…، بی تفاوتی به سرنوشت انسان­های دیگرو.. برشدت این جرائم می­افزاید.

این تحقیق با استفاده از نوع ­توصیفی ـ تحلیلی است و در آن وضعیت موجود جرائم رایانه­ای­, ویژگی­ها واقسام وارکان جرائم رایانه­ای بررسی شده تحلیل داده ها بر اساس تحلیل محتوا انجام شده است.

درحقوق جزایی، جرائم رایانه ای هماننددیگر جرائم دارای رکن قانونی، رکن مادی ورکن روانی است. رکن قانونی آن براساس قوانین جرائم رایانه ای است که درایران به صورت نهایی توسط شورای نگهبان درسال 1388به تصویب رسید.

رکن مادی آن نیز باتوجه به نوع جرائم، براساس ویژگیهای مجازی آن مشخص می شود مانند داده های سرّی درجرم جاسوسی رایانه ای یا دسترسی به داده به طور فنی و نرم افزاری درجرم دسترسی غیرمجاز می باشد .

رکن روانی جرائم نیز چه با قصدعام یعنی عمد وچه باقصدخاص درهرجرمی درجرائم رایانه ای وجود داردکه قصد عام آن درهمه ی جرائم رایانه ای با اختیار و آگاهی است.

باوجود ارکان اصلی جرم درجرائم رایانه ای، جرم انگاری هریک ازانواع جرائم رایانه ای براساس حقوق جزایی کشور ایران انجام می گیرد.

درفقه اسلامی نیز همانندحقوق برخی از جرائم رایانه ای رامی توان به مدارک فقهی جرایم سنتی آن تطبیق داده و جرم انگاری نمود ولی ماهیت بعضی از جرائم رایانه ای به گونه ای است که جرمی جدیدبا ویژگی های جدید وپیچیده است که نیاز به بررسی و تحقیق بیشتری دارد. دراین نوع جرائم باتوجه به فقه پویای اسلام، قواعد فقهی  درنظرگرفته شده می توانندجرم انگاری موارد مستحدثه را اثبات و جرم بودن آن را محرز نمایند.بنابراین بسیاری از قواعد فقهی می توانند رکن قانونی یا شرعی این جرایم باشند.

رکن روانی فقه اسلامی که مشترک با حقوق کیفری است قصد واراده و آگاهی است که درجرایم رایانه ای نیز وجود دارد.

رکن مادی فقه اسلامی نیز بسیار به رکن مادی حقوق جزایی نزدیک است بااین تفاوت که اگرگناهی مانع امنیت، آزادی و عدالت ویا حقوق دیگر مسلمانان باشد جرم محسوب می شود و گناهانی که فردی و زیان وضرر معنوی یا مادی به دیگران نمی رساند باآنکه درفقه اسلامی گناه و مذموم است ولی ازنظر قانونی جرم محسوب نمی شودیعنی اگر بعضی از جرائم رایانه ای ضررمعنوی یا مادی به دیگران نرساند ولی چون عمل انجام شده یا ترک شده خلاف فرمان الهی است درنگاه فقه اسلامی جرم محسوب می شود.

باوجود ارکان حقوقی وهم چنین ارکان فقه اسلامی درجرائم رایانه ای، جرم انگاری این نوع جرایم به راحتی امکان پذیراست.

درفقه اسلامی درصورت نبود حکم شرعی مشخص مانند جرائم رایانه ای، حاکم ازتعزیر استفاده می نماید. ابواب فقهی دراجرای تعزیر نقش بسیار مهم و اساسی دارند .

ازدستاوردهای این تحقیق این است که فقه اسلامی در مسائل مستحدثه مانندبعضی از جرائم رایانه ای، با وجود قواعدفقهی با خصوصیاتی مانند: ساری وجاری و کلی بودن، انعطاف­وتوان­مندی بسیار زیادی درعصر فن­آوری اطلاعات داراست و درجرائم مختلف جاری می شود، مانندقواعد اتلاف، لاضرر، احترام یا….درحقیقیت قواعدفقهی تکمیل کننده احکام ثابت و شناخته شده ی اسلام هستندکه به صورت منسجم و مستدل راهگشای جرم انگاری وحتی پیشگیری از مسائل جدید عصر فن آوری باشند.

به عبارتی کامل تر بسیاری از اصول قانون جرایم جدید وخاص رایانه ای می تواند براساس قواعد فقهی وبه کمک آن ها پیشنهاد و مصوب شود واین جزو خصایص وویژگی های حکومت اسلامی است که قانون مدون آن براساس ابواب فقهی و اصول اسلامی پی ریزی می شود.

کلیدواژه: جرم، رایانه، جرم رایانه­ای، فضای سایبر، اینترنت، فقه، حقوق

استاد راهنما:  حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمود ابوترابی

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اصغر فضیلت

پژوهشگر: سکینه صفرپور

تمام موجودات و ممكنات عالم داراي سرنوشتند. مخلوقات با عنايت بر قدرت بر تغيير سرنوشت خود به دو دسته كلي تقسيم مي شوند ؛ دسته اول قادر به دگرگوني سرنوشت خود هستند مثل انسان ها ،البته آن گروهي كه صاحب عقل وانديشه نيستند از اين جمع خارج اند و دسته دوم، گروهي از ممكنات هستند كه قادر نيستند سرنوشت خود را تغيير دهند. از منظر قرآن و روایات انسان ها اجتماعي خلق شده اند بنابراين انسان ها با انتخاب نوع گرايشات و كارها، تعيين كننده سرنوشت اجتماعي خود هستند يا آن را به سوي سعادت مي برند و يا به انحطاط و زوال مي كشانند. جوامعي كه اهل مطالعه ي قصه هاي قرآني و تاريخ گذشتگان هستند به عوامل سعادت و شقاوت اقوام سلف پي برده و از كردارها و گرايشاتي كه سبب نابودي آن جامعه ها شده دوري مي جويند و با اختيار , به خوبي ها روي آورده و سرنوشت نيكي براي خود و جامعه خويش رقم مي زنند . قرآن می فرماید: تا زماني كه قومي حالات دروني خود را تغيير ندهد سرنوشتش تغییر نخواهد کرد اما وقتي كه اعتقاد و عملش رنگ و بوي ايمان به خدا و معاد، امر به معروف ونهي از منكر، حق دوستي،عدالت محوري، انفاق و احسان و…بگیرد خداوند هم نعمت آنها را استمرار داده و به نقمت تبديل نخواهد كرد مگر اين كه ايمان شان به كفر، حق محوري به حق كشي ، عدالت خواهي به بي عدالتي وانفاق واحسان به خساست و بخل ورزي، سپاس و شكر به كفران نعمت و ناشكري تغيير كند در اين صورت سنت الهي هم جاري خواهد شد و از باب عقوبت، بدبختي و مصيبت جاي سعادت و رفاه و خوشبختي مردم اجتماع را خواهد گرفت. سنت هاي الهي هم بر حيات فردي و اجتماعي مؤمنان و هم غير مؤمنان حاكم است كه هرگز قابل تبديل و تغيير نيست.

واژگان كليدي: انسان،سرنوشت اجتماعي ،قضاوقدر،اختيار و جبر،سنن الهي.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی اصغر فضیلت

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای علی اکبر محمدی مهر

پژوهشگر: زهرا کریمی

گذار از وضعيت موجود به سوي وضعيت مطلوب، آرمان هر نظام اجتماعي بالنده و از خواسته‌هـاي بارز مصلحان اجتماعي است. متفكران بشري از ديرباز اهتمام ويژه‌اي به اين موضوع داشته و به فراخور جهان فكري خويش مولفه‌هايي را براي تحقق خارجي جامعه‌اي ايده‌آل ترسيم كرده‌اند. قرآن كريم كه با رويكردي همه جانبه به جايگاه انسان در نظـام هـستي نظر افكنده، بـا ارائـه ويژگـي‌هايي مـشخص، پيرامون اعتلاي جامعه سخن گفته است و در اين باب از شأن ويژه سه هنجار «عدالت»، «وحدت» و «امنيت» ياد كرده است. در بينش قرآني «عدالت»، هنجاري فراگير است و در اعتلاي جامعه تا بدان حد واجد اهميت است كه در فرض فقدان آن، نه تنها جاي عدل خالي است، بلكه هيچ ارزش ديگري ثبات و قرار نخواهد داشت. بر خلاف عدالت، وحدت مقوله‌اي است كه ارزش آن نه ذاتي، بلكه در گروِ محور و هدف وحدت است. از اين رو از نظر قرآن وحدتي، اعتلاي جامعه را تضمين مي‌كند كه با محور و اهداف گفتمان قرآن، هم افق باشد. عنصر سوم يعني «امنيت» در انديشه قرآني، هنجاري آلي و زمينه ساز است كه استقرار آن در جامعه، هدفي والاتر يعني تحقق توحيد و بندگي خداوند را دنبال مي‌كند و بدين ترتيب نمي‌توان تعالي جامعه را بدون آن در نظر آورد. پژوهش حاضر با بهره جستن از آيات الهي، در صدد است تا جايگاه و كاركرد سه مولفه عدالت، وحدت و امنیت را در طرح كلاني كه قرآن كريم از اعتلاي جامعه ارائه مي دهد، واكاوي نمايد و نقش عناصر مذكور را در اعتلاي جامعه از ديدگاه قرآن تبيين نمايد. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی بوده و روش به کار رفته در آن اسنادی است و داده ها با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

واژگان كليدي: اعتلا، جامعه، عدالت، وحدت، امنيت، قرآن

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای زین العابدین نجفی

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای حسین طاهری

پژوهشگر: محبوبه نصرتی زاده

خلوت و تنهایی برای تفکر در حقایق و نزدیکی به خالق در وجود همه انسانها نهفته شده است. چنانچه پیامبران آسمانی ادیان توحیدی یهود، مسیح و آیین زرتشت با خلوت و گوشه نشینی و چله نشینی که به کشف حقایق جهان هستی و مقام قرب الی الله رسیده اند. دین مبین اسلام که به همه ابعاد وجود انسان توجه دارد، به منظور قرار دادن وی در مسیر تکامل برای رسیدن به جایگاه اشرف مخلوقات به این گوشه نشینی و چله نشینی روح دینی داده، و عبادتی به نام اعتکاف را قرار داده است که انجام آن در چارچوب شرع مقدس سبب رشد و بالندگی انسان می گردد.

اعتکاف در ادیان توحیدی قبل از اسلام نیز بوده ولیکن بیشتر جنبه گوشه نشینی و چله نشینی داشته و دارای آداب خاص شرعی نبوده است، اما در فقه امامیه مبانی مشروعیت اعتکاف را طبق ادله مستحکم یعنی آیات، روایات، اجماع و در کنار آنها عقل، اثبات شده و در کتب فقهی به آداب و شرایط اعتکاف همانند؛ نیت، روزه، توقف و استمرا در مسجد به مدت سه روز با اجازه صاحب اجازه و محرمات و مبطلات اعتکاف مانند؛ جماع ، استمنا، بوییدن طیب با لذت، بیع و جدال پرداخته شده است. توقف در مسجد با نیت اعتکاف آثار بسیاری مانند تقرب الی الله و بخشش گناهان و کسب رحمت خاصه خداوند و… برای معتکف به دنبال دارد.

در این پژوهش پژوهشگر به توصیف مبانی فقهی براساس منابع معتبر پرداخته تا به جواب مساله که مبانی فقهی اعتکاف است؛ برسد. در نوشته حاضر داده ها به روش اسنادی و کتابخانه ای متناسب با سوالات و اهداف تحقیق با استفاده از ابزار فیش جمع آوری شده است.

کلید واژه : اعتکاف- عبادت- فقه- فقه امامیه

 استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سعید شهواری

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای مجتبی ارشاد

پژوهشگر: زینب کریمی

در حقوق كيفري اسلام، قاعده اي وجود دارد؛ مبني بر اينكه هر گاه جنايت خطاي محض و در برخي موارد در حكم خطاي محض صورت گيرد، با وجود شرايطي، عاقله مشمول پرداخت ديه است، كه از آن به عنوان ضمان عاقله ياد مي شود. اين قاعده يكي از احكام امضايي اسلام و مورد اجماع همه فقهاء شيعه و سني است اين حكم، مربوط به ساختار قبيله اي نيست و ملاك در مسئوليت عاقله رابطه توراث بالفعل نيست بلكه شامل افراد خاصي از وارثان است. همچنين اين قاعده مي تواند بستر ساز و فراهم كننده پيوند و انسجام روابط اجتماعي و خانوادگي باشد اما اين حكم، يك حكم فقهي و حقوقي است نه اخلاقي و نیز داراي ضمانت اجرايي است. عاقله با اصل شخصي بودن مجازات هيچ تغايري ندارد زيرا در واقع عاقله وزر و مجازات خود را تحمل مي كند نه مجازات و گناه قاتل را، همچنين مسئوليت آن قهري است نه قراردادي و ضمانت پرداخت ديه توسط عاقله وضعي است و بر عهده عاقله است و حق رجوع به قاتل را ندارد و همچنين در صورت توانايي عاقله و استنكاف از پرداخت ديه بر اساس نظر قانون و علماي فقه مي توان او را بازداشت نمود. به هر حال اسلام با تشريع نهاد عاقله ضامن حفظ و احترام خون مسلمين است، و مي كوشد تا مبادا خون كسي به هدر رود، و حق كسي پايمال شود، بر خلاف سيستم هاي حقوقي دنيا كه در مواردي مانند فرار قاتل و عدم دسترسي به او و يا اعسار و نادار بودن ولي، حكمي نداشته و شاهد پايمال شدن خون انسانهاست.

واژگان كليدي: ضمان، عاقله، عصبه، قتل محض