بسم الله الرحمان الرحیم 

الم(1)تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْحَکِیمِ(2) هُدىً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِینَ (3) الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ (4) أُولئِکَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(5)

نكته ‏ها:

از مجموع بيست و نه سوره قرآن كه با حروف مقطّعه آغاز مى‏شود، در بيست و چهار مورد، پس از آن حروف، عظمت قرآن مطرح شده، شايد بيانگر آن است كه قرآن از همين حروف الفبا كه در اختيار شماست تأليف يافته، ولى هيچ كس از شما نمى‏تواند همانند آن را بياورد.عموم نويسندگان، كتابِ خود را خالى از نقص نديده و به خاطر نقص‏ها و اشكالات كتابشان، از خواننده عذرخواهى مى‏كنند و از پيشنهادها و انتقادها استقبال مى‏كنند؛ تنها خداوند است كه درباره‏ى كتاب خود با صراحت مى‏فرمايد: «الْكِتابِ الْحَكِيمِ» تمام آياتش، محكم و بر اساس حكمت است. كتابى استوار و خلل‏ناپذير كه هيچ نقص و عيبى در آن راه ندارد. نماز، جامع همه‏ى كمالات معنوى است مانند: طهارت، تلاوت قرآن، اقرار به توحيد و نبوّت و ولايت، ذكر و دعا، سلام، قيام، ركوع، سجود و توجّه به حقّ؛ و زكات جبران همه‏ى كاستى‏هاى مادّى است. در قرآن، مفهوم «زكات»، گسترده‏تر از آن است كه در فقه آمده، زيرا علاوه بر زكاتِ فقهى، عموم كمك‏هاى مالى را شامل مى‏شود. خداوند در يك جا، قرآن را مايه‏ى هدايت متّقين مى‏خواند،«هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» (بقره/2) و در جاى ديگر آن را مايه‏ى هدايت و بشارت مؤمنان مى‏داند، «هُدىً وَ بُشْرى‏ لِلْمُؤْمِنِينَ» (نمل/1) و در اين سوره نیز قرآن را مايه‏ى هدايت و رحمت براى نيكوكاران مى‏شمرد، «هُدىً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ»، در نتیجه قرآن مراحل سه گانه‏ى تكامل را در بردارد و مايه‏ى هدايت، بشارت و رحمت است. از این آیات استفاده مى‏شود كه رستگارى بر اساس توفيق و هدايت پروردگار حاصل مى‏شود، كه البتّه آن نيز در سايه‏ى تلاش و مجاهده، به انسان داده مى‏شود، چنانكه در جاى ديگر مى‏خوانيم:«وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ»(عنکبوت/69). آنان كه در راه ما تلاش و مجاهده كردند، ما راه را به آنان نشان داديم و همانا خداوند با نيكوكاران است. (1)

پيام‏ها:

1.” كتاب” به لفظ” حكيم” توصيف شده است و اين دلالت دارد بر اينكه هيچ لهو الحديثى در آن وجود ندارد، بلكه نقطه ضعف و درزى ندارد كه سخن باطل و لهو الحديث بخواهد آن را پر كند، و نيز آن را به دو وصف” هدى” و” رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ” توصيف كرد تا صفت حكيم بودن قرآن را تكميل كند، پس قرآن ما را به سوى واقع و حق هدايت مى‏كند، و به واقع نيز مى‏رساند، نه مثل لهو الحديث كه انسان را از مهمش باز داشته، و به واقعى نمى‏رساند، و نيز قرآن رحمت است، نه نقمت تا از نعمت باز بدارد. كلمه” لهو” به معناى هر چيزى است كه آدمى را از مهمش باز بدارد، و لهو الحديث آن سخنى است كه آدمى را از حق منصرف نموده و به خود مشغول سازد، مانند حكايات خرافى، و داستانهايى كه آدمى را به فساد و فجور مى‏كشاند، و يا از قبيل سرگرمى به شعر و موسيقى و مزمار و ساير آلات لهو كه همه اينها مصاديق لهو الحديث هستند.(2)

2.در این آیات محسنين را با سه وصف، توصيف كرده است و مى‏گويد:” آنها كسانى‏هستند كه نماز را بر پا مى‏دارند، زكات را ادا مى‏كنند، و به آخرت يقين دارند. پيوند آنها با خالق از طريق نماز، و با خلق خدا از طريق زكات، قطعى است و يقين آنها به دادگاه قيامت انگيزه نيرومندى است براى پرهيز از گناه و براى انجام وظائف.(3)

3.در عبارت «ُولئِكَ عَلى‏ هُدىً‏ » تعبير به على كه براى استعلاء است شامل جميع انحاء هدايت ميشود كه تمام آنها را بدست آورده‏اند يعنى هيچگونه لغزشى در امر دين نداشتند چه درباره علميات از عقايد حقه و معرفت به احكام دينيه عمليه و اخلاقيه و عمليات قدمى بر خلاف آن برنداشته و به تمام دستورات آن عمل كرده.

4.عبارت «مِنْ رَبِّهِمْ» ‏ دلالت دارد كه اينها نه اينكه مستقل به اين امور باشند بلكه فقط قابليت تفضلات الهى را داشتند و خداوند هم به آنها افاضه فرمود.

5.در جمله «وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»، ‏ فلاح به معنای رستگاريست و رستگارى بر كسى كه كوچكترين عقوبتى و بليتى داشته باشد، صدق نميكند. (4)

6- اقامه‏ى نماز و پرداخت زكات بايد سيره‏ى دائمى باشد. ( «يُقِيمُونَ» و «يُؤْتُونَ»، در قالب مضارع آمده كه نشان استمرار است)و رستگارى، مخصوص كسانى است كه اهل نماز، زكات و يقين به آخرت باشند. (5)

منابع

1- قرائتى، محسن، تفسير نور، 10جلد، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن - ايران - تهران، چاپ: 1، 1388 ه.ش. ج‏7، ص   226-227.

2-طباطبايى، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، 20جلد، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى - ايران - قم، چاپ: 5، 1374 ه.ش. ج‏16 ، ص  313

3-طيب، عبدالحسين، اطيب البيان في تفسير القرآن، 14جلد، اسلام - ايران - تهران، چاپ: 2، 1369 ه.ش. ج‏10  ،ص  412

4- مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، 28جلد، دار الكتب الإسلامية - ايران - تهران، چاپ: 10، 1371 ه.ش. ج‏17  ،ص  10-11

5-قرائتى، محسن، همان،  ج‏7، ص   228

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(س) گرگان نشستی با عنوان «آسیب شناسی پایان نامه های سطح3 و راهکارهای ارتقاء آن» برگزار شد . در این نشست حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای ارشاد استاد راهنما و داور این مدرسه گفت: طلاب در زمان تحصیل به انتخاب موضوع و تدوین پایان نامه بپردازند تا با انتخاب موضوع مورد علاقه بتوانند مطالب زیادی را در ارتباط با موضوع جمع آوری کنند.
استاد این حوزه در ادامه بیان کرد: بعد از انتخاب موضوع نوبت به طرحنامه نویسی می رسد. که می توان با توجه به نکاتی که در کلاس روش تحقیق بیان شده و با استفاده از تجربه های دیگران در طرحنامه نویسی یا مطالعه نمونه های طرحنامه، طرحنامه خوبی را ارائه داد.
ایشان در ادامه تاکید کردند: بعد از نوشتن طرحنامه نوبت به تدوین متن می رسد. دراین مرحله طلاب دقت خود را از همان صفحات اولیه پایان نامه بالا برده و در نوشتن صفحه عنوان، تقدیم به و تقدیر و تشکر و … اصول لازم را به کار ببرند.
استاد راهنمای این مدرسه بیان کرد: در نوشتن چکیده باید اصول چکیده نویسی را به طور دقیق رعایت نمود و در تدوین کلید واژه نیز باید از کلماتی که در متن تحقیق زیاد به کار برده شده است استفاده کرد.
آقای ارشاد ضمن بیان چگونگی تنظیم فهرست مطالب گفت: برای نوشتن فهرست مطالب دقت شود از کل به جز تنظیم شود کاری که معمولا در پایان نامه ها رعایت نمی شود و بیان کردند فصول پایان نامه باید همسو با سوالات اصلی و فرعی باشد.
ایشان با تاکید بر استفاده کردن از منابع معتبر در تدوین پایان نامه گفت: از منابع دست اول و معتبر استفاده شود نه از منابعی که نقل قول از این منابع کرده اند. طلاب می توانند با مراجعه به نرم افزارهای متعددی که در دسترس شان قرار دارد منابع دست اول را از این نرم افزارها جستجو کنند.
آقای ارشاد رعایت حق شرعی و اخلاقی را امری لازم برشمرده و گفت: در نقل قول از دیگران حتما مستندسازی شده و نام نویسنده در پاورقی ذکر شود. زیرا استفاده از منبع بدون ذکر مشخصات نویسنده خیانت علمی به شمار می آید.
ایشان نکته مهم دیگر در تدوین پایان نامه را اصل بی طرفی بیان کرده و گفت: محقق با اضافه کردن القاب در تحقیق موضعی موافق با نویسنده می گیرد و این موافق اصول پایان نامه نویسی نیست.
آقای ارشاد در ادامه گفت: مسئله مهم دیگری که در تدوین پایان نامه باید مورد توجه قرار گیرد گسترده تر بودن ذی المقدمه از مقدمه است. باید بیش از دو سوم پایان نامه به ذی المقدمه و متن اصلی تحقیق پرداخته شود.
ایشان شرکت در جلسه دفاع دیگران را مسئله مهمی دانسته و گفت: با شرکت در جلسات دفاع می توان از استرس موجود در هنگام دفاعیه کاست.
استاد این حوزه در ادامه بیان کرد: بعد از تدوین متن نوبت به تدوین نتیجه و پیشنهادات و فهرست منابع می رسد که نتیجه در حد یک صفحه نوشته می شود و پیشنهادات نیز متناسب با موضوع تحقیق نگاشته می شود. در نوشتن منابع نیز باید شاکله ظاهری منابع رعایت شود.
آقای ارشاد در پایان بیان کرد: برای اینکه قلم روان و شیوائی داشته باشید سعی کنید کتاب های ادبی مطالعه کنید و در تدوین متن حتما قواعد نگارشی را رعایت نمائید و کار تایپ پایان نامه را نیز خود به عهده بگیرید.