عنوان پایان نامه: تأویل قرآن از دیدگاه سید حیدر آملی و علامه طباطبایی

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکترغلام رضا گلچین­راد

نگارنده:فاطمه صغری برقرار

چکیده

در طول تاریخ بشر، یکی از دغدغه­ی مهم، فهم و کشف اسرار و رموز متون مقدس بوده است. از این­رو محققان و پژوهشگران تلاش کردند، قوانین و ضوابطی را برای دستیابی به فهم متن ابداع نمایند که در غرب به آن هرمنوتیک گفته می­شود. واژه تأویل هر چند در متون دینی بکار رفته و در لغت سابقه ای طولانی دارد، اما به لحاظ اصطلاحی واژه­ای متأخر و نوظهور می­باشد. این واژه نزد اندیشمندان حوزه­های گوناگون علوم دینی، معانی متفاوتی دارد. برخی تأویل را همان تفسیر می­دانند و گروهی نیز معتقدند، تأویل فقط مربوط به چیزهایی است که پیچیدگی در آن وجود دارد. برخی نیز آن را به معنای مخالف ظاهر لفظ بیان می­کنند. پرسش اساسی در این تحقیق  این است که تأویل قرآن از دیدگاه سید حیدر آملی و علامه طباطبایی چیست؟

روش این تحقیق توصیفی– تحلیلی می­باشد که شامل مجموعه روش­هایی است که هدف آن­ها توصیف و تشریح شرایط یا پدیده­های مورد بررسی است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که سید حیدر آملی معتقد است، تأویل همان تطبیق بین دو کتاب تدوین (قرآن) و کتاب تکوین (کتاب آفاقی و کتاب انفسی) می­باشد. مبانی سید حیدر را نیز  می­توان به سه دسته: مبانی هستی­شناختی (کتاب آفاقی)، مبانی انسان­شناختی (کتاب انفسی) و مبانی متن­شناختی (کتاب قرآنی) تقسیم نمود. علامه طباطبایی نیز بر این باور است که تأویل قرآن از سنخ مفاهیم و الفاظ نیست، بلکه امری خارجی است که معانی قرآن به آن برمی­گردد. ایشان تأویل قرآن را دستیابی به معارف «ام الکتاب» یا «کتاب حکیم»  می­داند. علامه طباطبایی معانی باطنی طولی را از دایره تأویل خارج می­داند.

کلید واژه: تأویل، سید حیدر آملی، علامه طباطبایی، تفسیر، ظهر و بطن، محکم و متشابه