به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی الزهرا سلام الله علیها گرگان نشست علمی با عنوان «معرفی کتاب اربعین موسویه» در تاریخ ۱۱ دی ماه ۱۴۰۱ در این موسسه برگزار گردید. در این نشست علمی سرکار خانم طاهره سادات موسوی به معرفی کتاب اربعین موسویه(شرح و تفسیر چهل حدیث نیوی) و هدف از نگارش این کتاب پرداخت.

خانم موسوی گفت: تألیف اربعینیات ظاهرا از قرن چهارم هجری معمول شده و بنای آن حدیث مشهوری است که از طرق کثیری روایت شده وهدف از نگارش این کتاب عمل به این حدیث نبوی بوده که فرمودند:  مَنْ‏ حَفِظَ مِنْ‏ أُمَّتِي‏ أَرْبَعِينَ‏ حَدِيثاً يَطْلُبُ‏ بِذَلِكَ وَجْهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ حَشَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ‏ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً

این حدیث به صورت قضیه شرطیه مطرح و جزاهای مختلفی برایش ذکر شده که مجموعا حاکی از آثار و ثمرات فراوانی است که بر حفظ چهل حدیث مترتب می باشد، لذا به جهت عمل به توصیه رسول اکرم(ص) وبه تأسی از اسلاف و بزرگانی که این سنت حسنه را به پا داشتند و به امید آن که در زمره عاملان به این حدیث و مشمولین پاداشهای آن واقع شوم تصمیم به نگارش چهل حدیث نبوی بعد از نگارش چهل حدیث قدسی گرفتم. آنچه در این کتاب  مدنظر بوده بهره بردن از معارف کلام رسول الله (ص) است که مدت ها ذهن من را به خود مشغول کرده بود وانشاءالله اگر توفیق یار باشد و فیض ربانی مدد رساند بتوانم جهت سیراب کردن جان تشنگان معارف وحیانی، در آینده از هریک از اولیاء الهی اربعین حدیثی تدوین نمایم.

 ایشان در ادامه در معرفی کتاب گفت: از ویژگیهای این کتاب این است که احادیثی گزینش شده که هم جنبه معرفتی، اخلاقی و تربیتی داشته باشد و هم سوال برانگیز و چالشی باشد تا به ابهاماتی که ممکن است در ذهن برخی از افرادی که با این احادیث مواجه شده اند ایجاد شده، پاسخ داده شود. لذا با تأمل فراوان، احادیثی با محورهای مذکور انتخاب شد.

از ویژگیهای دیگر این کتاب این است که در مورد هر حدیث ساعتها در کلاس درس بحث و گفتگو می گردید تا به نتیجه ای که عقل را قانع کند دست یافته شود ، البته با سعی بر اینکه مطالب، مستدل، ساده، روان و به دور از پیچیدگیهای کلامی و مختصر باشد به صورتی که برای اکثر مردم قابل استفاده باشد.

استاد اخلاق حوزه با اشاره به زمان نگارش کتاب گفت: سعی بلیغی نمودم که نگارش کتاب در سحرگاهان که وقت افاضه فیض است و با تحصیل طهارت خاص بوده باشد.

 استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به ساختار کتاب گفت: از دیگر ویژگیهای این کتاب این است که در ابتدای توضیح هر حدیث سوالاتی از متن آن مطرح شده تا ذهن خواننده را درگیر نماید و در مطالعه کتاب، به دنبال یافتن پاسخ سوالات مطرح شده باشد. سعی شده درابتدای هر حدیث به توضیح مفردات آن پرداخته شود و در مواردی که نیاز بوده حتی به تبیین نقش و اعرابِ نحوی کلمات، اشاره شده است.

ایشان در ادامه اضافه کرد: این کتاب کشکول کاملی از مجموعه مباحث معرفتی  از جمله تفسیر قرآن ، مباحث اخلاقی، اعتقادی و کلامی ، ….است که در سیر بحث از همه این منابع معرفتی استفاده شده است وتقریبا  چهل سال کار زیربنایی در نوشتن این کتاب دخیل بوده است.

وی افزود: در نگارش این کتاب از حدود صدوبیست منبع معتبر اعم از کتب لغت، روایی، تفسیری، عرفانی، شروح ادعیه و…. استفاده شده که منابع و کتب اهل سنت نیز دربین آنها موجود است، لذا اعتبار ویژه ای به این کتاب بخشیده است.

ایشان در ادامه بیان داشت: با وجودی که در نگارش این کتاب با فراز و نشیب هایی روبرو شدم اما هیچ سختی احساس نکردم و از این تلاش شیرینی بسیاری را در وجود خود حس نمودم.

ایشان در ادامه این جلسه به سوالاتی که در زمینه مطالب این کتاب از طرف حاضرین مطرح شد پاسخ داد.

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهرا(س) گرگان نشست علمی با عنوان ” معرفی کتاب اربعین موسوی” شرح و تفسیر چهل حدیث قدسی از طریق سامانه سیما در تاریخ99/10/8  و با حضور جمعی از طلاب و اساتید این مدرسه برگزار گردید.

در این نشست که با سخنرانی نویسنده این کتاب سرکار خانم سیده طاهره موسوی در روز شهادت حضرت صدیقه طاهره  برگزار گردید ابتدا  ایشان  به بیان سخنانی در زمینه شخصیت حضرت زهرا (س) پرداخت و گفت:

از صفات ثبوتیه یا از صفات سلبیه حضرت زهرا (سلام الله علیها) صحبت کردن در حقیقت تعریف از بخشی از خصوصیات ایشان خواهد بود نه تعریف حقیقی، زیرا از طرفی الفاظ توانایی رساندن  عظمت شخصیت ایشان را ندارند و از طرف دیگر هر کس در سطح فهم خودش سخن می گوید در حالی که معرِّف باید أجلی از معرف و محیط به او باشد که بتواند معرَّف را بشناساند و حق تعریف را ادا کند

ایشان در ادامه گفتند:  این تعریف‌ها مثل تعریف در مورد خصوصیات فرزندداری ، همسرداری یا دفاع از ولایت یا بیان مظلومیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها بیان بخشی از اوصاف ظاهری حضرت می باشد اما هیچکدام از این تعریفات نمی تواند حقیقت وجودی ایشان را تبیین نماید.

استاد حوزه با بیان اینکه انسان کامل، عِدل قرآن است ودرجات بهشت با درجات انسان تعیین می شود، ادامه داد: قرآن کریم در مورد مراتب بالای نعمات بهشتی می‌فرماید: فلا تعلم نفس ما اُخفِیَ لهم مِن قره أعین ، در آنجا چیزهایی است نه چشمی دیده ونه گوشی شنیده است وحتی به قلب انسانی خطور نکرده است، لذا تعریف انسان کامل هم  به سبب بی نهایت بودن تطورات وجودی انسان، امکان پذیر نیست. لذا آنچه در تبیین مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) می توان اذعان کرد اینکه حضرت به لحاظ مقام و جایگاه ، از همه انبیای الهی برتر است، پیامبر اکرم(ص) وارث همه انبیای الهی است و اوصیای پیغمبر(ص)، وارث پیغمبر(ص) هستند و تمام مقاماتی که برای آنان متصور است، برای حضرت زهرا(س) نیز مفروض است.

وی حضرت زهرا(س) را سیده نساء، پیشوا و اسوه همگان معرفی کرد و بر اقتدا کردن به حضرت زهرا(س) به عنوان اسوه و الگوی جامع، در مسیر تکاملی انسان توصیه کرد و با استناد به زیارت نامه حضرت(س)، یکی از درخواست های این زیارت را تطهیر نفس دانست و وسیله تطهیر نفس را ولایت ائمه اطهار(علیهم السلام) برشمرد.

خانم موسوی در ادامه با استناد به حدیث معروف از پیامبر(ص)به توضیح و تشریح اهداف نگارش کتاب اربعین موسویه پرداخت و گفت: در بیان هدف از تدوین و تالیف این کتاب همین بس که پیامبر(صلوات الله علیه) می فرمایند: من حفظ علی امتی اربعین حدیثا یطلب بذلک وجه الله عز و جل و الدار الآخره حشره الله یوم القیامه مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا

وی، مراد از حفظ احادیث را، عمل براساس آن دانست و ضمن بیان این نکته که اربعین گیری با اربعین نویسی متفاوت است افزود: این دست احادیث مبنای نگارش اربعین حدیث توسط علماء شده است و بیان دیگری از پیامبر(صلوات الله علیه) رسیده که مبنای اربعین گیری شده است. من اخلص لله اربعین صباحا جرت ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه با توجه به این موضوع من خواستم بین این دو کلام پیامبر(صلوات الله علیه) پیوند بزنم به گونه ای که این احادیث مبنای عمل قرار گیرد و در نتیجه حکمتی که توسط پیامبر(ص) وعده داده شده نصیب انسان گردد.

استاد حوزه و دانشگاه  با بیان اینکه اربعین نویسی شیوه های متفاوتی دارد ادامه داد: مدتها بود که در این آرزو به سر می‌بردم که اربعین نویسی داشته باشم ولی نمی دانستم شیوه کار را چگونه برگزینم آیا احادیث از یک معصوم باشد یا از همه معصومین؟ اخلاقی باشد یا معرفتی یا فقهی؟ احادیث با شرح وتوضیح باشد یا صرفاً چهل حدیث جمع‌آوری شود؟ با توجه به اینکه احادیث قدسی را کنز عظیمی می دانم که مورد استفاده و بهره مندی معنوی قرار نگرفته است، مبنای کار را جمع آوری این احادیث قرار دادم.

وی با اشاره به مشکلات تدوین این کتاب بیان داشت : کمبود احادیث  و در دسترس نبودن آنها و نبودن منابعی که محتوای این احادیث را مورد بحث قرار داده باشد  انجام کار را سنگین می نمود ولی عاملی از درون، به صوت اعلا به من نوید می داد که این کار شدنی است و همین ادامه کار را سهل می کرد.

مسئول پاسخگویی به سوالات شرعی دفتر مقام معظم رهبری احادیث این کتاب را معرفتی و اعتقادی و بخشی از آن را اخلاقی برشمرد و براساس روایت پیامبر(ص) که علم را شامل حکمت بالغه، فریضه عادله و سنت قائمه خوانده است دانست و گفت: این تقسیم بندی مربوط به نشئات وجودی انسان است و این نشئات محیط و محاط به هم هستند یعنی مرتبه پایین تر وجود انسان، وامدار مرتبه بالاتر وجودی انسان است تا زمانی که مرتبه اعتقادات و معارف تقویت نشود، نمی توان در بخش اخلاقیات موفق شد. و تا وقتی که در بخش اخلاقیات خودسازی نباشد نمی‌توان در مرتبه عمل موفق بود.

وی گفت:به لحاظ سندی در این روایات استناد به بزرگانی کردم که آ نها به سند این احادیث  اتکا کردند و به مباحث رجالی نپرداختم  زیرا بخش عظیمی از کتاب را در برمی گرفت.

ایشان انگیزه دیگر خود از نگارش این کتاب را عدم شرح و تبیین درست احادیث دانسته و چنین بیان کرد: وقتی احادیث درست تشریح نمی‌شود مبنای برداشت نادرست قرار می‌گیرد که در مسیر حرکت و سیر انسان کندی یا انحراف ایجاد می‌کند، مثلاً عدم تبیین حدیث جهادالمرأة حسن التبعل باعث پدیده مردسالاری در جامعه شده است در حالی که اگر این کلام پیامبر دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و زن جایگاهش را درخانواده پیدا ‌کند، می تواند استحکام نظام خانواده را به دنبال داشته باشد و در پی آن در سازندگی اجتماع موثر واقع گردد. یا نتیجه برداشت نادرست از حدیث حب علی حسنه لا یضر معها سیئه و….  آزادی در عمل شده است که کافی است انسان حب علی (ع) را داشته باشد تا بتواند هر گناهی را انجام دهد در حالی که این فکر کاملا اشتباه است. لذا هدف اربعین نویسی تحلیل معرفتی احادیث است به گونه ای که راهگشا باشد و منجر به عمل شود و برخی احادیث چالشی و بحث برانگیز را متعمدا را انتخاب کرده ام که به معرفت بیانجامد.

ایشان در پایان نوید نگارش اربعینیات دیگری را دادند و گفتند: در حال حاضر مشغول نگارش جلد دوم  اربعین حدیث نبوی  هستم و انشاءلله بعد از آن، قصد نگارش اربعین علوی و اربعین فاطمی را دارم. ایشان در ادامه گفتند : شرح و توضیح “حدیث جنود عقل وجهل” از امام صادق(ع) را نیز در دست دارند در این حدیث  75 جُند عقل وجهل نام برده شده و امام خمینی(ره) در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل 25 جُند را شرح کردند و من مدتی است که مشغول نگارش و شرح باقی جنود عقل و جهل هستم .

معرفی کتاب فرهنگ قرآن

«فرهنگ قرآن» معجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن کریم است که به شیوه ای نو و بی نظیر و به صورت الفبایی ـ موضوعی سامان یافته است.
این کتاب حاوی هزاران موضوع قرآنی است که علاوه بر نقش اطلاع رسانی در زمینه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی است.
«فرهنگ قرآن» از دستاوردهای علمی مرکز فرهنگ و معارف قرآن است که با طرح آیه الله هاشمی رفسنجانی و تألیف گروهی از قرآن پژوهان آن مرکز انجام یافته است که مجموعاً در 33 جلد، تقدیم علاقه مندان شده است.

بخشی از اصولی که در شکل گیری این اثر مورد توجه بوده، بدین شرح است:
یک) اصول و ضوابط مدخل گزینی:
1ـ ملاک انتخاب در مدخل ها، قرآنی بودن و داشتن اطلاعات ـ هرچند اندک ـ است، به طوری که ذیل برخی از مدخل ها، یک آیه و یا حتی بخشی کوتاه از یک آیه ذکر شده است.
2ـ در فارسی و یا عربی بودن، بیشتر به شناخته بودن آنها برای مخاطبان فارسی زبان توجه شده است.
3ـ اعلام مصرح در قرآن، و اعلام غیر مصرح که بر اساس روایات و کتاب های تفسیر و اسباب نزول، مراد اشاره های قرآن اند،مدخل قرار گرفته اند.
4ـ موضوعات علوم قرآن که در قرآن کریم به آنها اشاره شده باشد و از معارف قرآنی قلمداد شود، مدخل قرار گرفته است؛ مانند محکم و متشابه و نسخ.

دو) اصول و ضوابط طبقه بندی اطلاعات:
1ـ مدخل ها در این مجموعه به صورت الفبایی تنظیم شده است.
2ـ در ذیل مدخل ها سرفصل های اصلی و عناوین فرعی ذیل آن نیز به روش الفبایی طبقه بندی شده است.
3ـ در بسیاری از موارد، عناوین فرعی در ردیف سرفصل های اصلی، در جایگاه الفبایی خود آمده و ارجاع شده است؛ مثلا «آب و آبادانی» گرچه فرعی «نقش آب» است، ولی به دلیل اهمیت، در جایگاه الفبایی خود آمده و به «نقش آب» ارجاع شده است.
4ـ در ذیل برخی از مدخل های عام، مانند «آشامیدنی ها» و «اخلاق» که خود، مشتمل بر مدخل های متعددی است، فقط به ارائه اطلاعات کلی مدخل های مربوط پرداخته شده و مباحث مربوط به مصادیق و مدخل های ریز به مدخل های مربوط ارجاع شده است، مثلا اطلاعات آب، شراب، و … در آشامیدنی ها نیامده، چنانکه اطلاعات دروغ، غیبت، و … در «اخلاق» نیامده است، بلکه به جایگاه الفبایی خود ارجاع شده است… .

تفاوت المعجم المفهرس با کتاب فرهنگ قرآن

کتاب «المعجم‌المفهرس» در واقع نوعی کشف الآیات و معجم لفظی است. اگر بخواهید واژه‌ای از قرآن را بیابید، کافی است ثلاثی مجرد آن را در کتاب معجم پیدا کنید؛ اما فرهنگ قرآن، معجم مفاهیم قرآن کریم است اگر بخواهید مطالب پیرامون هر لفظ یا مفهومی را از قرآن پیدا کنید، می‌توانید به فرهنگ قرآن مراجعه کنید؛ مثلا در رابطه با واژه شرک به مباحثی همچون آثار شرک،زمینه های ایجاد شرک،راههای مبارزه با شرک و… اشاره شده و در ذیل هر کدام آیات مرتبط با آن ذکر شده که این مسئله، کار محققان را بسیار راحت می کند؛ حتی برخی صحابی و یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام و شخصیت‌ها و بزرگان تاریخی، در این کتاب مورد اشاره قرارگرفته و معرفی شده اند.

منابع:

1. https://bookroom.ir/book/44473/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-

2. https://iqna.ir/fa/news/3571291/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D

کتاب «بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه» اثر علامه آیت الله مصباح یزدی و توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شداین کتاب به دو بخش تقسیم می شود. بخش نخست اوصاف بندگان شایسته خداوند به عنوان بهترین ها و بخش دوم نیز اوصاف دوستان و سرسپردگان شیطان به عنوان بدترین ها را از دیدگاه نهج البلاغه بر شمرده است.
در بخش نخست این نوشتار، مباحث ذیل بیان شده است: ضرورت مبارزه با نفس و مفهوم آن و عقل در علم اخلاق؛ عوامل هدایت انسان به کمال و تعالی و نقش یاری خداوند در مبارزه با نفس؛ ستایش اندوه و ترس از خداوند؛ دلیل سفارش به حزن و اندوه و ترس در آموزه های دینی با ذکر فواید ترس از خداوند و رفع شبهات موجود در این زمینه و نیز، اشاره به شادی مطلوب از دیدگاه اسلام و…
و بخش دوم این کتاب مباحث ذیل بیان شده است: نکوهش بدعت گروی و دعوت به گمراهی ،شبهه افکنان و جاهلان عالم نما و فرجام منحرف کردن دیگران از مسیر حق؛ بیان جلوه هایی از انحراف و سوء استفاده از قرآن با تأکید بر ایجاد سازگاری برای فهم درست قرآن وسنت؛ ویژگی های دوستان و سرسپردگان شیطان؛ مراتب سه گانه انسان ها (مخلصین، متقین و گنه کاران)؛ توجیه علمی تسلط شیطان بر انسان با شاهد آوردن مسئله هیپنوتیزم؛ شکوه امیرمؤمنان(ع) از شیوه قضاوت در روزگار خویش؛ نهی از اختلاف در دین با توجه به آیات قرآن و با ذکر عصمت پیامبر در ابلاغ دین و پاسخ به شبهه پلورالیزم دینی.

این اثر گرانقدر در کتابخانه موسسه آموزش عالی الزهرا(س) گرگان موجود می باشد. 
https://eitaa.com/lib_alzahragorgan

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهرا(س) گرگان نشست علمی با عنوان ” معرفی کتاب اربعین موسوی” شرح و تفسیر چهل حدیث قدسی از طریق سامانه سیما در تاریخ 99/10/8 و با حضور جمعی از طلاب و اساتید این مدرسه برگزار گردید.

در این نشست که با سخنرانی نویسنده این کتاب سرکار خانم سیده طاهره موسوی در روز شهادت حضرت صدیقه طاهره  برگزار گردید ابتدا  ایشان  به بیان سخنانی در زمینه شخصیت حضرت زهرا (س) پرداخت و گفت:

از صفات ثبوتیه یا از صفات سلبیه حضرت زهرا (سلام الله علیها) صحبت کردن در حقیقت تعریف از بخشی از خصوصیات ایشان خواهد بود نه تعریف حقیقی، زیرا از طرفی الفاظ توانایی رساندن  عظمت شخصیت ایشان را ندارند و از طرف دیگر هر کس در سطح فهم خودش سخن می گوید در حالی که معرِّف باید أجلی از معرف و محیط به او باشد که بتواند معرَّف را بشناساند و حق تعریف را ادا کند

ایشان در ادامه گفتند:  این تعریف‌ها مثل تعریف در مورد خصوصیات فرزندداری ، همسرداری یا دفاع از ولایت یا بیان مظلومیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها بیان بخشی از اوصاف ظاهری حضرت می باشد اما هیچکدام از این تعریفات نمی تواند حقیقت وجودی ایشان را تبیین نماید.

استاد حوزه با بیان اینکه انسان کامل، عِدل قرآن است ودرجات بهشت با درجات انسان تعیین می شود، ادامه داد: قرآن کریم در مورد مراتب بالای نعمات بهشتی می‌فرماید: فلا تعلم نفس ما اُخفِیَ لهم مِن قره أعین ، در آنجا چیزهایی است نه چشمی دیده ونه گوشی شنیده است وحتی به قلب انسانی خطور نکرده است، لذا تعریف انسان کامل هم  به سبب بی نهایت بودن تطورات وجودی انسان، امکان پذیر نیست. لذا آنچه در تبیین مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) می توان اذعان کرد اینکه حضرت به لحاظ مقام و جایگاه ، از همه انبیای الهی برتر است، پیامبر اکرم(ص) وارث همه انبیای الهی است و اوصیای پیغمبر(ص)، وارث پیغمبر(ص) هستند و تمام مقاماتی که برای آنان متصور است، برای حضرت زهرا(س) نیز مفروض است.

وی حضرت زهرا(س) را سیده نساء، پیشوا و اسوه همگان معرفی کرد و بر اقتدا کردن به حضرت زهرا(س) به عنوان اسوه و الگوی جامع، در مسیر تکاملی انسان توصیه کرد و با استناد به زیارت نامه حضرت(س)، یکی از درخواست های این زیارت را تطهیر نفس دانست و وسیله تطهیر نفس را ولایت ائمه اطهار(علیهم السلام) برشمرد.

خانم موسوی در ادامه با استناد به حدیث معروف از پیامبر(ص)به توضیح و تشریح اهداف نگارش کتاب اربعین موسویه پرداخت و گفت: در بیان هدف از تدوین و تالیف این کتاب همین بس که پیامبر(صلوات الله علیه) می فرمایند: من حفظ علی امتی اربعین حدیثا یطلب بذلک وجه الله عز و جل و الدار الآخره حشره الله یوم القیامه مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا

وی، مراد از حفظ احادیث را، عمل براساس آن دانست و ضمن بیان این نکته که اربعین گیری با اربعین نویسی متفاوت است افزود: این دست احادیث مبنای نگارش اربعین حدیث توسط علماء شده است و بیان دیگری از پیامبر(صلوات الله علیه) رسیده که مبنای اربعین گیری شده است. من اخلص لله اربعین صباحا جرت ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه با توجه به این موضوع من خواستم بین این دو کلام پیامبر(صلوات الله علیه) پیوند بزنم به گونه ای که این احادیث مبنای عمل قرار گیرد و در نتیجه حکمتی که توسط پیامبر(ص) وعده داده شده نصیب انسان گردد.

استاد حوزه و دانشگاه  با بیان اینکه اربعین نویسی شیوه های متفاوتی دارد ادامه داد: مدتها بود که در این آرزو به سر می‌بردم که اربعین نویسی داشته باشم ولی نمی دانستم شیوه کار را چگونه برگزینم آیا احادیث از یک معصوم باشد یا از همه معصومین؟ اخلاقی باشد یا معرفتی یا فقهی؟ احادیث با شرح وتوضیح باشد یا صرفاً چهل حدیث جمع‌آوری شود؟ با توجه به اینکه احادیث قدسی را کنز عظیمی می دانم که مورد استفاده و بهره مندی معنوی قرار نگرفته است، مبنای کار را جمع آوری این احادیث قرار دادم.

وی با اشاره به مشکلات تدوین این کتاب بیان داشت : کمبود احادیث  و در دسترس نبودن آنها و نبودن منابعی که محتوای این احادیث را مورد بحث قرار داده باشد  انجام کار را سنگین می نمود ولی عاملی از درون، به صوت اعلا به من نوید می داد که این کار شدنی است و همین ادامه کار را سهل می کرد.

مسئول پاسخگویی به سوالات شرعی دفتر مقام معظم رهبری احادیث این کتاب را معرفتی و اعتقادی و بخشی از آن را اخلاقی برشمرد و براساس روایت پیامبر(ص) که علم را شامل حکمت بالغه، فریضه عادله و سنت قائمه خوانده است دانست و گفت: این تقسیم بندی مربوط به نشئات وجودی انسان است و این نشئات محیط و محاط به هم هستند یعنی مرتبه پایین تر وجود انسان، وامدار مرتبه بالاتر وجودی انسان است تا زمانی که مرتبه اعتقادات و معارف تقویت نشود، نمی توان در بخش اخلاقیات موفق شد. و تا وقتی که در بخش اخلاقیات خودسازی نباشد نمی‌توان در مرتبه عمل موفق بود.

وی گفت:به لحاظ سندی در این روایات استناد به بزرگانی کردم که آ نها به سند این احادیث  اتکا کردند و به مباحث رجالی نپرداختم  زیرا بخش عظیمی از کتاب را در برمی گرفت.

ایشان انگیزه دیگر خود از نگارش این کتاب را عدم شرح و تبیین درست احادیث دانسته و چنین بیان کرد: وقتی احادیث درست تشریح نمی‌شود مبنای برداشت نادرست قرار می‌گیرد که در مسیر حرکت و سیر انسان کندی یا انحراف ایجاد می‌کند، مثلاً عدم تبیین حدیث جهادالمرأة حسن التبعل باعث پدیده مردسالاری در جامعه شده است در حالی که اگر این کلام پیامبر دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و زن جایگاهش را درخانواده پیدا ‌کند، می تواند استحکام نظام خانواده را به دنبال داشته باشد و در پی آن در سازندگی اجتماع موثر واقع گردد. یا نتیجه برداشت نادرست از حدیث حب علی حسنه لا یضر معها سیئه و….  آزادی در عمل شده است که کافی است انسان حب علی (ع) را داشته باشد تا بتواند هر گناهی را انجام دهد در حالی که این فکر کاملا اشتباه است. لذا هدف اربعین نویسی تحلیل معرفتی احادیث است به گونه ای که راهگشا باشد و منجر به عمل شود و برخی احادیث چالشی و بحث برانگیز را متعمدا را انتخاب کرده ام که به معرفت بیانجامد.

ایشان در پایان نوید نگارش اربعینیات دیگری را دادند و گفتند: در حال حاضر مشغول نگارش جلد دوم  اربعین حدیث نبوی  هستم و انشاءلله بعد از آن، قصد نگارش اربعین علوی و اربعین فاطمی را دارم. ایشان در ادامه گفتند : شرح و توضیح “حدیث جنود عقل وجهل” از امام صادق(ع) را نیز در دست دارند در این حدیث  75 جُند عقل وجهل نام برده شده و امام خمینی(ره) در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل 25 جُند را شرح کردند و من مدتی است که مشغول نگارش و شرح باقی جنود عقل و جهل هستم .

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) گرگان نشست کتابخوان در تاریخ99/8/27  در این مدرسه برگزار گردید. در این نشست خانم میرکریمی مدیر مجموعه حوزوی الزهراء(س) گفت: با توجه به اینکه معجزه پیامبر اکرم(ص) از نوع کتاب بوده و در این کتاب مقدس اولین آیاتی که بر ایشان نازل شده امر به خواندن قلم و علم است و خداوند در این آیات به قلم و آنچه می نویسد قسم یاد می کند نشان دهنده اهمیت کتاب و کتابخوانی است.
ایشان در ادامه به نقل حدیثی از امام علی (ع) در اهمیت کتاب و کتابخوانی پرداخته و گفت: دانش و ادب قیمت وجودی انسان است هر اندازه به دانش انسان افزوده گردد ارزش و شخصیت وجودی ایشان بالا می رود.
وی در اهمیت کتابخوانی به بیان حدیثی دیگر از امام صادق (ع) پرداخته و گفت: اگر خداوند اراده خیری به بنده ای کند او را در دین فقیه می کند. این فقیه شدن بر اثر اندیشیدن به آنچه انسان مطالعه می کند بدست می آید.
خانم میرکریمی با توجه به بیانات مقام معظم رهبری بیان کرد: طلبه باید دستش از کتاب رها نشود کتاب بخواند همه جورش را بخواند در دوره جوانی بخواند. ولی امر مسلمین امر به مطالعه دارد مخصوصا به طلبه ای که می خواهد دین شناس شود.
ایشان در ادامه گفت: اگر مطالعه به شکل مطلوب صورت بگیرد و در فضای جامعه مطالعه باشد جامعه کمتر از فرهنگ بیگانه تاثیر می گیرد .
ایشان در ادامه به اثرات مطالعه اشاره کرده و اظهار داشت: مطالعه باعث بالا رفتن سعه صدر انسان و ارتقاء باورهای دینی می شود.
ایشان بقاء علوم و اندیشه ها که باعث رشد فکری و عملی اجتماع می شود را به وجود کتاب دانسته و گفت: علم با تمام ارزش ذاتی اش اگر انتقال پیدا نکند هیچ ارزشی پیدا نمی کند. پس بقاء علوم به کتاب است.
مدیر مجموعه حوزوی الزهراء(س) گرگان از دیگر اثرات کتابخوانی را آشنائی با تجربه های دیگران دانسته و بیان کرد:ملتی که کتاب نمی خواند باید تمام تاریخ را تجربه کند.
خانم میرکریمی یکی از کتب مورد تاکید برای خواندن را قرآن کریم دانسته و گفت: شاید سخن گفتن برترین جلوه رابطه محبت بین محب و محبوب است بر همین اساس پیامبر اکرم(ص) در این زمینه می فرماید: کسی به سوی خدا مشتاق باشد کلام خدا را استماع کند.
ایشان با توجه به کلامی از آیت الله سیستانی ارتباط با سه کتاب را ضروری دانسته و گفت: برای انسان شایسته است با 3 کتاب مانوس و با تامل و تفکر از آن توشه بردارد، قرآن کریم که پیام خداوند به سوی بندگان است، نهج البلاغه که تبیین مضامین قرآن است و صحیفه سجادیه که شامل ادعیه که مضامین برگرفته از قرآن است. پس انسان باید قرآن را تلاوت و آن را بفهمد.
وی در ادامه به معرفی کتاب قرآن در قرآن حضرت آیت الله جوادی آملی پرداخته و گفت: آیت الله جوادی آملی با انس دیرین و ارتباط عملی و قلبی که با قرآن دارند به نگارش تفسیر قرآن پرداخته اند که به دو صورت ترتیبی و موضوعی است.
در تفسیر موضوعی کتاب قرآن در قرآن به بیان ویژگی ها و خصائص قرآن از طریق خود قرآن پرداخته است. که شامل پنج بخش است بخش اول کتاب در رابطه با حقیقت قرآن، مراتب قرآن، نزول سه گانه قرآن، و سایر مسائل مرتبط می باشد.
بخش دوم این کتاب در دو فصل تنظیم شده است که فصل اول آن حقیقت اعجار فصل دوم ابعاد اعجاز قرآن را پرداخته است.
بخش سوم این کتاب در رابطه با هدایت قرآن، ابعاد اخروی، دنیوی، فردی و اجتماعی می باشد.
در بخش چهارم نیز به موضوع جاودانگی قران در دو فصل کمال و خاتمیت قرآن و عدم تحریف قرآن پرداخته است.
بخش پنجم نیز شامل فهم قرآن، زبان قرآن، شیوه های بیان معارف قرآن می باشد.

“
به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) گرگان نشست کتابخوان در تاریخ 99/8/27  برگزار گردید. در این نشست آقای ارشاد، استاد این مدرسه به معرفی کتاب «مدخل مسائل جدید در علم کلام» پرداخته و گفت: نویسنده این کتاب اعتقاد دارد کتابی با عنوان کلام جدید نداریم بلکه مسائل و مستحدثات جدید در علم کلام داریم.
ایشان در ادامه به بیان مسائل جدیدی که در این کتاب مطرح شده پرداخته و گفت: تفکیک دین از عقل، برهان وجوب و امکان که در این قسمت داوری های غربی ها و شبهات جدیدی که از ناحیه فیلسوفان و متفکران غربی وارد شده است بررسی شده است، شبهات وارد شده در بحث برهان نظم، ادله برهان نظم، مسئله شرور و چگونگی سازگاری آن با حکمت خداوند، برهان حدوث، برهان حرکت، بحث فطرت که آیا فطرت و میل ذاتی در انسان وجود دارد یا خیر؟ و تعارض علم و دین در این کتاب به آن پرداخته شده است. ایشان در ادامه گفت: این کتاب سه جلدی است و در دو جلد دیگر به مباحثی مانند سکولاریسم، عرضی شدن، انتظار بشر از دین و … پرداخته شده است.

 دانشنامه امام علی(علیه السلام)

از آن‌جا که طرح کلان دانشنامه‌نگاری دینی در سال منسوب به امام علی(علیه السلام) آغاز شد، دانشنامه امام علی (علیه السلام) به ‏عنوان گام اول این پروژه از ابتدای سال ۱۳۷۹ تا اواخر سال ۱۳۸۱ در کمتر از بیست ماه طراحی، نگارش و به چاپ رسید.

دانشنامه امام علی(علیه السلام) دائره المعارفی است موضوعی در زمینه شخصیت، سیره و اندیشه‌های امیرالمؤمنین(علیه السلام) و پدیده­ های معاصر و پس از عصر آن حضرت که پیوندی وثیق با شخصیت و مکتب آن بزرگوار دارد که در شش هزار صفحه و دوازده جلد سامان یافته است.(1) این دانشنامه دایرة المعارفی است موضوعی به زبان فارسی که در سال ۱۳۸۰ شمسی توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و زیر نظر علی اکبر رشاد منتشر شده است.(2)

این اثر شامل یکصد و سی مدخل اصلی و حدود سه هزار مدخل فرعی است که با همکاری بیش از دویست تن از دانشوران و استادان حوزه و دانشگاه تألیف شده است. همچنین دانشنامه امام علی(علیه السلام) برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، برترین پژوهش دینی کشور ، کتاب سال حوزه و کتاب سال ولایت می باشد.

ویژگی های دانشنامه امام علی (علیه السلام)

دانشنامه امام علی(علیه السلام)، دانشنامه‌ای غیرالفبایی و موضوعی است که نویسندگان آن سعی کرده‌اند با استفاده از برخی نظریات معاصر و استناد به منابع دست اول، ابعاد و زوایای مختلف شخصیت امام علی(علیه السلام) را بررسی کنند. این دانشنامه ساختارمند است و موضوعات مطرح شده در مقالات آن، همسو هستند و از گفته‌ها و روایات علی(علیه السلام) در تحقیق مقالات، استفاده شده است. ویژگی دیگر این دانشنامه، یک‌دستی در قواعد علمی پژوهش و نگارش است و از زبان غیرعلمی و شعارپردازی در آن، پرهیز شده است. استفاده از نویسندگان متخصص در هر موضوع، از دیگر ویژگی‌های این دانشنامه است.

در این دانشنامه، میانگین حجم مقالات ۵۰ صفحه است و برای استفاده از گفته‌های امیرالمؤمنین(علیه السلام)، تنها به نهج‌البلاغه اکتفا نشده است.(3)

ساختار علمی دانشنامه امام علی(علیه السلام)

ساختار علمی دانشنامه امام علی(علیه السلام) در ده زمینه کلان به سامان شده است. هریک از محورهای کلان نیز به فراخور تنوع و میزان مقالات به شاخه های تخصصی تر تقسیم شده و در یک یا چند مجلد عرضه شده است. علاوه بر دوازده جلد اصلی، یک مجلد نیز با عنوان « درآمد» حاوی مقدمه اصلی اثر، فهارس تفصیلی، نمایه های موضوعی، چکیده مقالات، شناختنامه قلمزنان و همکاران و … فراهم شده است.

ساختار موضوعی دانشنامه امام علی(علیه السلام)

ساختار موضوعی و فهرست مدخلهای اصلی به صورت زیر است:

     جلد اول: حکمت و معرفت؛

جلد دوم: مبدأ و معاد ؛

 جلد سوم: نبوت و امامت؛

 جلد چهارم: اخلاق و سلوک؛

جلد پنجم: حقوق؛

جلد ششم: سیاست؛

جلد هفتم: اقتصاد؛

جلد هشتم: تاریخ؛

جلد نهم: تاریخ؛

جلد دهم: سیره؛

جلد یازدهم: سیره؛

جلد دوازدهم: مرجعشناسی. (4)

جلد یکم تا سوم دانشنامه امام علی، ویژه مباحث‌ اندیشه‌ای و عقیدتی است و در آن از حکمت و معرفت‌ و کلام و الهیات سخن می‌رود در این مباحث کوشیده‌ شده است تا آموزه‌ای علوی تجزیه ‌و تحلیل شود و با رویکرد فقهی به روایات امام علی نگریسته شود.

 جلد چهارم دانشنامه از آن اخلاق و سلوک است و در آن شماری از مباحث اخلاق بررسی‌شده است. جلد پنجم، مباحث حقوقی در سیره و آموزه‌های‌ آن حضرت است. آنچه در این عرصه شایان عبرت‌آموزی، است همگونی سیره حضرت با آموزه‌های بلند اوست. هر چه امام در باب حقوق مردم بر زبان آورده، در عرصه عمل نیز محقق ساخت. در این جلد فقه‌ امام علی، حقوق بشر و حقوق زن، جایگاه بیعت در حکومت و حقوق متقابل مردم و حکومت، جرم‌شناسی‌ و چگونگی پیشگیری از آن و حقوق مجرمان، آیین‌ دادرسی در سیره و آموزه‌های آن امام تبیین شده است.

 ششمین جلد ذیل عنوان سیاست آمده است هم سیاست‌ امام و هم سیاست در نگاه آن حضرت تبیین شده است.

 جلد هفتم ابعاد گوناگون اقتصاد و معیشت، از آموزه‌ها و سنت آن حضرت استخراج ‌شده است برخی از مقالات‌ این جلد کلان محور و برخی مورد محور هستند.

جلد هشتم و نهم درباره زندگی و جلد دهم و یازدهم‌ ویژه سیره آن حضرت است. مقالات این مجلدات، به‌ اقتضای موضوع که پیشینه پژوهشی دارد، بلند است. آنچه ذیل عنوان تاریخ و سیره آمده است، سی مقاله‌ تحقیقی و در حدود دو هزار صفحه شامل کارنامه‌ زندگی امیرالمؤمنین، دوستان و دشمنان و سیره و فضایل آن حضرت می‌باشد.

دوازدهمین جلد از دانشنامه ذیل عنوان فرعی‌ مرجع‌شناسی به آهنگ پژوهش درباره مهم‌ترین منابع‌ که ویژه امیرالمؤمنین است، فراهم آمده است. این‌ جلد، کتابشناسی نیست، بلکه کتاب‌های گزینش‌شده مرجع است. (5)

 برخی از نویسندگان این مجموعه عبارتند از حضرات اساتید و دانشوران: عبدا… جوادی آملی، سیدمرتضی عسگری، سیدجعفر شهیدی، رضا استادی، سیدجعفر مرتضی عاملی، رضا داوری، سیدجعفر سیّدان، علی ربانی گلپایگانی، سیدمحمدرضا مدرسی، محمدهادی معرفت، محمد سروش، رسول جعفریان، سیدمصطفی محقق داماد، علی دوانی، محمدعلی سادات، مهدی مهریزی، محمدعلی جاودان و ….

دو دوره از این کتاب گرانقدر در کتابخانه سطح دو الزهرا(س) گرگان موجود می باشد.

منابع

1.www.mehrnews.com/new

2. dictionary.abadis.ir/fatofa

3.  http://fa.wikishia.net/

4. . http://iict.ac.ir/daneshemamali

5. http://abp.isca.ac.ir/encyclopedias

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء(س) نشستی با عنوان معرفی کتاب اخلاق مرکب راهوار سعادت در تاریخ 97/2/11با حضور سرکار خانم سیده طاهره موسوی از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه و مسئول پاسخگوئی به سوالات شرعی دفتر مقام معظم رهبری و استفتائات ایشان در مسائل بانوان در این مدرسه برگزار گردید.
ایشان در معرفی کتاب (اخلاق مرکب راهوار سعادت) گفت: این کتاب در پی پاسخ به این سوال مهم و اساسی تألیف و تدوین گردیده که: انسان چگونه باید خود را بسازد تا به سعادت واقعی نائل آید؟ در معماری وجودش چه چیز را باید الگوی خویش قرار دهد؟چه راه و روشی را در پیش گیرد تا خوشبختی اش تضمین گردد؟
ایشان در ادامه گفت: هرگز نباید از یاد برد که اخلاق برای حیات انسانی بشر یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. همانطور که انسان در بعد جسمانی برای بقاء حیاتش نیازمند هوا و اکسیژن است، در بعد روحانی نیز برای تداوم حیات معنوی و انسانی خویش نیازمند اخلاق است. انسان چنان موجودی است که می تواند به مقام اعلی علیین برسد و ملائکه مقرب الهی به خدمتگزاری وی افتخار کنند و اگر از قافله حرکت در صراط مستقیم باز مانده به اسفل سافلین سقوط می کند.
خانم موسوی گفت: این کتاب در دو بخش اصلی تهیه و تنظیم گردیده: در بخش اول انسان از زبان خالق معرفی شده و ساختار وجودی او از نگاه آفریدگارش تشریح و تبیین گردیده است. این بخش تحت عنوان (انسان شناسی) شامل سیزده مجلس می باشد و در بخش دوم با مبنا قرار گرفتن انسان شناسی قرآنی، نحوه ساختن وجود آدمی و چگونگی شکل گیری سیرت درونی و نحوه تکون ملکات وی مورد بحث قرار گرفته تا معلوم گردد که مبدأ و منتهای حرکت انسان کجاست و در نهایت حرکت در صراط مستقیم به کجا ختم می شود و انسان چگونه می تواند به دارالسلام راه یابد. همچنین عواقب انحراف از صراط مستقیم چیست و انسان در صورت منحرف شدن از این راه چه سرنوشتی خواهد داشت. این بخش به عنوان (انسان سازی) در یازده مجلس تدوین گردیده است.
خانم موسوی در ادامه گفت: برای تیمن و تبرک ابتدای هر مجلسی با سخنی از معصومان (ع) و ائمه اطهار (ع) آغاز گردیده تا با تذکر راه و روش ایشان بتوانیم پیرو راستین و رهروی واقعی این بزرگان باشیم. خاتمه این کتاب به شرح فرازهایی از دعای مکارم الاخلاق امام سجاد (ع) مزین گردیده چرا که این متون دینی در باب اخلاق بوده و سرشار از مضامین بلند اخلاقی است.
ایشان دربیان خلاصه ای از این کتاب ارزشمند گفت: خالق هستی از میان همه موجودات، انسان را تکریم نمود و او را بر بسیاری از موجودات فضیلت و برتری بخشید. او را لایق دید که قلم تقدیر را به دست خودش بسپارد تا خود، هر گونه که می خواهد خویش را بسازد . لذا انسان در بعد مکوتی به نحوی خالق خویش است، مسئول و سازنده وجود و هستی خویش است و این مسئولیت خطیری است که غفلت از آن خسران غیر قابل جبرانی را به بار خواهد آورد؛ چرا که از میان همه مراحلی که انسان می پیماید تا به دار آخرت منتقل شود، تنها همین دنیاست که دار اختیار و تکلیف است. دار سازندگی و دار تربیت است. از سوی دیگر تاب چشم بر هم بزنی، کاروان عمر مسافرانش را پیاده می کند و داد و واویلای (رب ارجعون) هم با جواب (کلا) روبرو خواهد شد.
لذا فرصت برای انجام این مسئولیت خطیر بسیار اندک است، باید لحظه لحظه عمر را غنیمت شمرد و سخن بزرگان را جدی گرفت که: (الفرصه تمر مر السحاب). اما انسان چگونه باید خود را بسازد تا به سعادت حقیقی نائل آید؟ در معماری وجودش چه چیزی را باید الگوی خویش قرار دهد؟ چه راه و روشی را در پیش گیرد تا خوشبختی اش تضمین گردد؟

”