استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین دکتر مجتبی ارشاد

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین مستشاری راد

نگارنده: زهره حقیقی

چکیده

 هدف از نگارش این پژوهش بررسی فقهی آسیب های عزاداری امام حسین (علیه السلام)   می باشد. در این پژوهش از روش توصیفی ­- تحلیلی استفاده شده است و داده ها به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است.

یکی از معیارهای مهمّی که فقهای شیعه در استنباط احکام اسلامی، به خصوص احکام عزاداری و تعیین مصداق آسیب برای عزاداری امام حسین علیه السلام مطرح کرده و به آن استناد  می کنند، موضوع وَهن دین و مذهب است که ادله حرمت وهن دین با استناد به آیات و روایات مورد بحث و بررسی قرار گرفت. آسیب های فقهی عزاداری به دو بخش محتوای عزاداری و بخش شکل و ساختار عزاداری تقسیم می شود. از جمله آسیب های محتوایی (تحریف هدف عزاداری، گزارش های ذلّت بار از معصومین علیه السلام، استناد به منابع غیر معتبر و اخبار دروغین، غلوّ و افراط در مقام معصومین علیه السلام، جدایی دین از سیاست، طرح یکجانبه سیمای معصومین علیه السلام، دشنام و سبّ دشمنان اهل بیت علیه السلام و ایجاد اختلاف بین مذاهب) و بخش آسیب های شکلی به (استفاده از موسیقی مبتذل و آهنگهای لهوی، قمه زنی) اشاره شد. در بیان عوامل بروز آسیب ها عوامل داخلی همچون عامل روان شناختی، تمایل بشر به اسطوره سازی و افسانه پردازی، تفکرات نادرست و عوام گرایی دینی و عوامل خارجی بیان گردید. برای مقابله با این آسیب ها، باید راهکارهای مناسبی اتّخاذ گردد. به طور عمومی همة عزاداران نسبت به انجام عزاداری صحیح و دور از تحریفات مسؤول هستند، اما بطور ویژه و خصوصی افرادی از جمله واعظان و علما، مدّاحان و مردم، هریک مسؤولیت خاص و ویژه ای دارند.

کلید واژه: عزاداری، آسیب های فقهی، امام حسین علیه السلام، وهن مذهب.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، حضرت آیت الله سید کاظم نورمفیدی در نشست علمی با عنوان جایگاه علم در قرآن و حدیث که در تاریخ1402/02/13  به مناسبت روز معلم از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) و با مشارکت و همکاری مدرسه علمیه امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) و مرکز تخصصی حضرت ولی عصر(عجل‌الله‌) و با حضور کلیه اساتید، کارکنان و طلاب در این موسسه برگزار شد، مبنای رشد و توسعه ها را علم و دانش دانست.

وی جایگاه علم و دانش با استناد به روایت نبی مکرم اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) که «هرکاری که براساس بنیان دانش نباشد، مضارّش بیش از مصالحش است»، بر اهمیت و جایگاه علم و دانش تاکید کرد و با اشاره به این مطلب که« منشا علم، خداست گفت: بشریت امروز هنوز به آنجا نرسیده که بفهمد توحید و معرفت الله چه نقشی در تعالی و رشد انسان دارد».

نماینده ولی فقیه در استان گلستان، در بیان ویژگی های علم بیان کرد: اگر علم و دانش حقیقی باشد، به مصداق آیه«لاریب فیه هدی للمتقین» هیچ‌گاه عوض نمی شود لذا هر چیزی که به صورت نظریات علمی در جامعه مطرح می شود مطابق با واقعیت و وجود نیست بلکه یک دورانی داشته و به تدریج از صحنه خارج می شود.

آیت الله نورمفیدی در بحث گستردگی علم افزود: علم؛ حد و مرز ندارد، منشأ علوم رازهای مخفی است، چون علم خدا بی نهایت است عالم و رازهای عالم نیز بینهایت است، چرا که همه را خداوند متعال آفریده، بنابراین علم یک دامنه بسیار گسترده ای دارد و در یک حد متوقف نمی شود.

وی، کشف رازهای عالَم را برعهده علما دانست و با استناد به آیه«فِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْيُنُ» یکی از لذات بهشتی را کشف مجهولات برشمرد که براساس سعه وجودی انسان متفاوت است.

امام جمعه شهرستان گرگان، ریشه و مبنای همه ی رشد و توسعه ها را علم و دانش برشمرد و با استناد به روایتی از امیرمومنان علی(علیه‌السلام) راه دست یابی به قدرت و غلبه بر دیگران را کسب علم و دانش برشمرد، «العلم سلطان من وجده صال به و من لم يجده صيل عليه».

آیت الله نورمفیدی، با استناد به کلام حضرت امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) فقه جواهری را «یک مبنا و اصل متقن و قطعی» دانست و خاطرنشان کرد: امروزه و با توجه به شرایط موجود و با حفظ مبنا و چارچوب فقه جواهری، نیازمند فقه جدید و پویا هستیم.

وی، استاد مطهری را انسان جامع الاطراف معرفی و تصریح کرد: اگر طلبه ها می خواهند دین شناس، اسلام شناس حتی فقه شناس شوند، باید با افکار و اندیشه های شهید مطهری آشنا شوند، چراکه استاد مطهری فیلسوف، ، فقیه و اصولی، تاریخ شناس بوده که افکار و اندیشه های ایشان بعد از سالها هنوز نو و جدید است.

 موسس موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان، در پایان ابراز کرد: یک استاد و معلم با اخلاق، برخورد، نگاه، رفتار، محبت خود بر محصلین اثر می گذارد، لذا با تمام وجود در کلاس درس حاضر می شود و با تمام وجود به پرورش شاگردان می پردازد، لذا چنین معلمی مصداق کلام حضرت امام(رحمة‌الله‌علیه) خواهد بود که «شغل معلم؛ شغل انبیاء است».

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، حجت الاسلام و المسلمین عبدالله شاهینی در نشست علمی با عنوان شاخصه های تاثیرگذاری بین استاد و خانواده  که در تاریخ 1402/02/13 در هفته معلم که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) و با حضور اساتید، کارکنان و خانواده های آنان در این موسسه برگزار شد، معلمان را چراغ هدایت و روشنی‌بخش معرفی کرده که وجودشان مصفا و موثر است.

وی با استناد به آیه«رب زدنی علما» گفت: مراد از«زدنی» در آیه فوق؛ افزایش ظرفیت وجودی است نه افزایش علم بلکه علم مظروفی است که ظرف را وسیع می‌کند، لذا دانش وقتی در وجود ما بنشیند ما را بالا می برد.

 استاد موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان با استناد به روایت «كُونُوا اُوعِيَهَ العِلمْ وَ مَصابيحَ الهُدي» از امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) به نقل از مرحوم کلینی اضافه کرد: جان خود را ظرف علوم الهي نمایید، بخش عقل عملي‌تان ظرفيت چراغ هدايت دارد، اين را سراج منير كنيد. با علم، راه خود را بیابید و با چراغ به ديگران راه بدهيد تا نه راه ديگران را ببنديد و نه بيراهه برويد.

آقای شاهینی با اشاره به روایتی در باب برتری عالم بر عابد خاطرنشان کرد: یک عالم فقط دغدغه خود را ندارد بلکه دغدغه جوان های مردم را هم دارد که خود را از حیث معرفت الله بالا بکشاند و هم اینکه این را به دیگران انتقال دهد اما عابد تنها به خود می پردازد بنابراین مقام شفاعت در قیامت شامل علماء خواهد شد که به آنان ندا می رسد«قف» بایست و شفاعت کن.

وی خطاب به خانواده های اساتید حاضر در جلسه افزود: این عشق و محبت است که فضا را آماده می کند، سبک زندگی طلبگی و سبک زندگی استادی در حوزه یک تضییقاتی ایجاد می کند لذا همکاری و همدلی خانواده ها می تواند قلب و دل استاد را گرم کرده و با تمرکز  و آرامش‌خاطر به تعلیم و تعلم بپردازد.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س)، نفیسه سادات حسینی در نشست علمی با موضوع « چیستی  عفاف و حجاب» و بمناسبت روز عفاف و حجاب که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان برگزار شد، خانواده را رزمنده حجاب و عفاف در جامعه اسلامی برشمرد و گفت: مسئله حجاب و حریم عفاف موضوعی است که از دیرباز در بین ملت‌ها مطرح بوده و در اسلام نیز مورد توجه و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی افزود: حجاب و عفاف در قاموس بشری از واژه‌های آشنایی هستند که در گذر زمان از سنت به سوی مدرنیته فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده و از جمله مفاهیمی هستند که امروزه در جوامع مختلف اعم از مجامع علمی، دانشگاهی، فرهنگی، مذهبی و برخی دستگاه‌های اجرایی بررسی می‌شوند، در این میان مردان و زنان به خصوص زنان با گذر زمان از هویت و شخصیت  و ماهیت خود بیشتر دور شدند.

 مبلغ کانون زن و خانواده موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان ادامه داد: حجاب و عفاف از نظر وجود و تحقق بيروني، الزاماً دو امر پيوسته نيستند؛ به اين معنا که اگر حجاب بود، بتوان باور قطعي پيدا کرد که فرد محجوب- به ويژه در حجاب پوششي- داراي فضيلت عفاف نيز هست و يا از نبود حجاب بتوان نبود عفاف را به طور قطع نتيجه گرفت.

خانم حسینی اذعان داشت: باید به حجاب و عفاف همچون دو بال پاکدامنی اهمیت دهیم، چنانکه اگر فقط بر حجاب تمرکز کنیم، زمینه عفاف و حیا از بین می رود و اگر بر عفاف و حیا تأکید شود، زمینه حجاب دچار آسیب می شود و جامعه نمی تواند از آثار خوب حجاب یا عفاف بهره ببرد، در یک جمله؛ نگاه به حجاب و عفاف باید یکسان باشد تا پرداختن به یکی، دیگری را تحت الشعاع قرار ندهد و آسیب به وجود نیاورد.

وی در بحث از مفهوم شناسی؛ حجاب را به معنای حائل و مانع و عفاف را حالتی نفسانی برشمرد که انسان را از غلبه شهوت باز می دارد.

طلبه سطح چهار این موسسه، با استناد به آیات قرآن کریم عفاف را اعم از عفاف فردی، خانوادگی و اجتماعی دانست و خاطرنشان کرد: در آیاتی از سوره اعراف، نور و احزاب به تفکیک به حوزه عفاف فردی، خانوادگی و اجتماعی اشاره شده و مهمترین نکات کلیدی این آیات؛ رعایت عفت در خانه، شروع یادگیری رعایت عفاف از دوران کودکی و درون خانه، وظیفه آموزش عفاف فرزندان از سوی والدین، نحوه پوشش والدین در سایر بخش‌های خانه و نیز رعایت عفت در خردسالی است.

  خانم حسینی در بحث از اهمیت حجاب اضافه کرد: حجاب اسلامی یکی از ارزشهای نظام اسلامی و به عبارتی ارزشی نمادین است، حجاب، که دارای دو بُعد ایجابی و سلبی و اولین چیزی است که در ارزیابی میزان حاکمیت احکام اسلامی در کشورهای اسلامی مورد قضاوت قرار می گیرد، همچنین وجوب حجاب بانوان در برابر نامحرم، مورد توافق فقهای همه مذاهب اسلامی است.

کارشناس فرهنگی این موسسه به بیان دلایل قرآنی و روایی لزوم حجاب پرداخت و اظهار داشت: آياتى كه به طور صريح بر اصل وجوب حجاب زنان اشاره داشته عبارتند از: آيه 30 سوره نور، آيات 59،53،33،32 سوره احزاب و از جمله روایات در این باب؛ روایتی از پیامبر مکرم اسلام(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) در بحارالانوار است که می فرماید: «بهترین زنان شما، زنی است که برای شوهرش آرایش و خودنمایی کند، اما خود را از نامحرمان بپوشاند».

وی در پایان، آرامش روانی، حفظ ارزش و بالا بردن احترام زن، استحکام پیوند خانوادگی و استواری اجتماع را از آثار حجاب و فروپاشی نظام خانواده، افزایش طلاق، ناراحتی اعصاب و روان و تجاوز و قتل را از مفاسد اجتماعی عدم رعایت حجاب برشمرد.