به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان نشست علمی با عنوان روش پژوهش های فقهی در مسائل نو پدید در تاریخ 1402/3/14 در محل این موسسه برگزار گردید.

آیت الله ابوالقاسم علیدوست درابتدای بحث، پژوهش را به معنای تحقیقی که به کتابت در بیاید دانست و گفت:

 عنصر پژوهش چیزی است که در قرآن به آن قسم یاد شده است و رسول اکرم(ص) نیز در این زمینه فرموده است صدای اقلام و قلم عالمان به خدا میرسد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اهمیت پژوهش را یک اصل انسانی دانست و بیان کرد: پژوهش امری اسلامی و دینی نیست انسان به ماهو انسان برای پژوهش ارزش قائل است اما در اسلام به پژوهش و پژوهشگر اهمیت ویژه داده شده است.

وی در ادامه به بیان اقتضائات و هنجارهای عام پژوهش پرداخته و گفت: یک پژوهش نیاز به تتبع و تحقیق و مدیریت دارد. 

آیت الله علیدوست  در ادامه بیان کرد: مقدارِ تتبع باید کافی و معقول باشد، یعنی به مقدار کافی تتبع صورت گیرد و مبتلا به پرخوری و افراط نشود و مدیریت گردد.

رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم یکی دیگر از امور مهم در پژوهش را استفاده از تجربه صاحبان تجربه دانست و گفت: قدم به جلو بودن و متعهد بودن و جدید و نو بودن نیز از امور مهم دیگری است که باید در امر پژوهش به آن دقت کرد.

وی در ادامه به بیان هنجارهای ویژه در مسائل نوپدید پرداخته و بیان کرد: درست است که جنس پژوهش مسائل نوپدید جدید است اما نباید پژوهش ها دچار مدزدگی شود زیرا این نوع پژوهش ها دوام نمی آورد و ضررش این است که کتاب به چاپ دوم نمی رسد.

آیت الله علیدوست  در ادامه یکی دیگر از هنجارهای ویژه در مسائل نوپدید را رسیده و معلوم بودن موضوع تحقیق دانست وگفت: موضوع تحقیق در حال تولد نباشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه به بیان سومین هنجار ویژه در مسائل جدید پرداخت و بیان کرد: موضوع تحقیق باید بتواند ادبیات تولید کند که این ویژگیِ موضوعات کهن است. مسائل قدیم جای نوآوری دارد ولی مسائل جدید کمتر ادبیات دارد کسی که وارد مسائل جدید میشود باید بتواند در آن موضوع، خلق مطلب کند، والا اگر کسی نمیتواند ادبیات تولید کند به پژوهش مسائل نوپدید نپردازد.

وی در پایان گفت: چهارم از هنجار های خاص پژوهش در مسائل نوپدید این است که باید از بروزترین آثار استفاده شود و پژوهشگر نسبت به آثار جدید دچار حجاب معاصرت و به شرط لا نباشد. در پایان این نشست پرسش هایی از سوی طلاب مطرح گردیده و به آن پاسخ داده شد.

عنوان پایان نامه:ارتباط خاتمیت با امامت از دیدگاه شیعه و اهل سنت

استاد راهنما:حجت الاسلام والمسلمین حسین محمدی

 نگارنده:آمنه نصرتی

چکیده

در این تحقیق به مسأله ارتباط خاتمیت با امامت از دیدگاه شیعه و اهل سنت پرداحته می شود. مسأله اصلی تحقیق این است که با آخرین رسول و پیام آور الهی، حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) ـ ارسال رسل و انزال کتب به پایان رسید. بنابراین انسان ها از این پس، بایستی بر خوان گستردة آخرین پیام الهی، یعنی قرآن، بنشینند و از مائده های آسمانی آن، روح و جان و عقل خویش را سیراب سازند و راه هدایت و سعادت را شناسایی نموده و در آن ره بپیمایند. از نظر شیعه فلسفه تئوری امامت وجود همیشگی شارح و مفسری معصوم در کنار کتاب الهی است که به عنوان شاخص و معیار برای شناخت حق از باطل مطرح می­باشد. از دیدگاه امامیه، با رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، امام به عنوان مربی و معلم همواره در کنار قرآن و کتاب الهی بوده است که هم تفسیر و تبیینی معصومانه از آن ارائه کند و هم آن را از تحریف حفظ نماید. حال سوال این است که دیدگاه اهل تسنن در باب مسأله امامت چیست؟ اهل تسنن با شیعه در برخی جهات اشتراک دارند اما دیدگاهی متفاوت در خصوص شخص امام و نحوه انتخاب وی دارند. از مهمترین یافته­های تحقیق می­توان به این مسأله اشاره کرد که هم شیعه و هم اهل سنت هر دو اولاً، معتقد به خاتمیت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) هستند. ثانیاً، معتقد به وجود فردی به عنوان جانشین بعد از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می­باشند. اما وجه اختلاف دو گروه این است که شیعه دین اسلام را دینی    می­داند که از نظر وضع قوانین و تشریع احکام به همه خواسته­های انسان جامع عمل پوشانده و پاسخ گوی تمام نیازهای مادی و معنوی اوست. در واقع لازمه ختم نبوت وجود امامی معصوم بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که به اذن خداوند و به واسطه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) انتخاب و منصوب می شود. بنابراین با خاتمیت دوران نزول، تشریع قوانین جدید به پایان رسیده است ولی این گونه نیست که لازمه خاتمیت پایان یافتن تمام مناصب و شئونات پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشد. اما اهل سنت خاتمیت را در تمام شئون و مناصب پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‏دانند. از نظر آنان امامت خلافت بعد از نبی میباشد و از جنس ریاست است و ماهیتی حکومتی دارد و انتخاب چنین کسی را به دست افرادی غیر از خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) می­سپارند. در نتیجه در مصداق امام با شیعه اختلاف نظر دارند. شیعه امام بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) را حضرت علی  (علیه السلام) و یازده امام بعد از آن می­داند، اما اهل سنت ابتدا ابوبکر و بعد عمر و بعد از آن عثمان و حضرت علی را به عنوان خلیفه بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبول دارد.

کلید واژه: خاتمیت، امامت، شیعه، اهل سنت، ارتباط خاتمیت با امامت

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، حجت الاسلام و المسلمین عبدالله شاهینی در نشست علمی با عنوان شاخصه های تاثیرگذاری بین استاد و خانواده  که در تاریخ1402/2/13 در هفته معلم که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) و با حضور اساتید، کارکنان و خانواده های آنان در این موسسه برگزار شد، معلمان را چراغ هدایت و روشنی‌بخش معرفی کرده که وجودشان مصفا و موثر است.

وی با استناد به آیه«رب زدنی علما» گفت: مراد از«زدنی» در آیه فوق؛ افزایش ظرفیت وجودی است نه افزایش علم بلکه علم مظروفی است که ظرف را وسیع می‌کند، لذا دانش وقتی در وجود ما بنشیند ما را بالا می برد.

 استاد موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان با استناد به روایت «كُونُوا اُوعِيَهَ العِلمْ وَ مَصابيحَ الهُدي» از امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) به نقل از مرحوم کلینی اضافه کرد: جان خود را ظرف علوم الهي نمایید، بخش عقل عملي‌تان ظرفيت چراغ هدايت دارد، اين را سراج منير كنيد. با علم، راه خود را بیابید و با چراغ به ديگران راه بدهيد تا نه راه ديگران را ببنديد و نه بيراهه برويد.

آقای شاهینی با اشاره به روایتی در باب برتری عالم بر عابد خاطرنشان کرد: یک عالم فقط دغدغه خود را ندارد بلکه دغدغه جوان های مردم را هم دارد که خود را از حیث معرفت الله بالا بکشاند و هم اینکه این را به دیگران انتقال دهد اما عابد تنها به خود می پردازد بنابراین مقام شفاعت در قیامت شامل علماء خواهد شد که به آنان ندا می رسد«قف» بایست و شفاعت کن.

وی خطاب به خانواده های اساتید حاضر در جلسه افزود: این عشق و محبت است که فضا را آماده می کند، سبک زندگی طلبگی و سبک زندگی استادی در حوزه یک تضییقاتی ایجاد می کند لذا همکاری و همدلی خانواده ها می تواند قلب و دل استاد را گرم کرده و با تمرکز  و آرامش‌خاطر به تعلیم و تعلم بپردازد.

عنوان پایان نامه: بررسی دلالت حدیث رفع بر برائت از دیدگاه محقق نائینی و امام خمینی(ره)

 استاد راهنما:حجت الاسلام والمسلمین دکتر مجتبی ارشاد

نگارنده:فاطمه ناصری

چکیده

حدیث رفع از احادیث مشهور و حائز اهمیت در بعضی از مباحث اصول فقه می باشد که برای اثبات برائت شرعی به آن استدلال شده است. در این حدیث پیامبر می فرمایند نه چیز از امت من برداشته شده است، اشتباه، فراموشی، آنچه به آن اکراه می شوند، آنچه به آن علم ندارند،آنچه ازتوانشان بیرون است، آنچه به آن مضطر می شوند، فال بد زدن و اندیشه های وسوسه انگیز درباره خلقت آفرینش تا زمانی که بر زبان جاری نشود.بررسی سند و متن حدیث رفع:  صورت نه گانه حدیث مشهور میباشدو رجال سند آن همگی ثقه و امامی هستند و از نظر دلالی هم این حدیث موثق است.

معنی اصلی رفع، رفع در کلام بعضی از علمای علم اصول از جمله: شیخ انصاری، مرحوم نائینی، امام خمینی، کاربرد حدیث رفع در شبهات که در کدام شبهات به حدیث رفع استناد شده است، نحوه استدلال به حدیث رفع برای اصل برائت: که حدیث رفع می گوید یکی از اموری که انسانها به آن تکلیف ندارند عبارتست از تکلیف مجهول، ثابت  نخواهد بود  و فقها بر این امر اتفاق نظر  دارند ،آثار حکومت حدیث رفع بر ادله احکام: حدیث رفع بر ادله ای که احکام را روی عناوین اولیه قرار می دهد حکومت دارد

تفاوت حکومت حدیث رفع با قاعده لا ضرر و لا حرج

که بنابر نظر مرحوم نائینی  حکومت حدیث رفع بر ادله اولیه اعتبار عقد الوضع(موضوعات و متعلقات احکام) و در آن دو قاعده به اعتبار عقد حمل(حکم شارع) می باشد. بنابر نظر امام خمینی حکومت در لاضرر و لا حرج به اعتبار عقد الحمل نمی باشد.همه این مطالب از مباحث قابل طرح و بررسی می باشند که در این تحقیق تلاش شده است تا با طرح دیدگاه های بزرگان علم اصول شیخ انصاری آخوند خراسانی به خصوص مرحوم نائینی و امام خمینی به این(مباحث) پرداخته شود.

کلید واژه:رفع، اصل برائت، شک

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، نشست علمی با موضوع «سیره تبلیغی و مخاطب شناسی امام صادق(ع) در نشر و گسترش معارف اسلامی» در تاریخ 1402/2/24  با همکاری و مشارکت مدیریت حوزه علمیه خواهران استان گلستان برگزار شد.

در این نشست، که ۲۵۰ نفر از مدیران، معاونان و مبلغان مدارس علمیه خواهران استان حضور داشتند، خانم سیده طاهره موسوی با تسلیت فرارسیدن شهادت امام جعفر صادق(علیه‌السلام) بر لزوم الگوپذیری از حضرت تاکید کرد و به بیان نقش اثرگذار مبلغان حوزوی و وظایف آنان پرداخت.

وی به تشریح معنای «تبلیغ» پرداخت و گفت: تحقیق درباره این کلمه را منوط به فرهنگ لغات نکنید بلکه بیندیشید آیا تبلیغ با کاری که انجام می‌دهید، قابل تطبیق است؟

استاد حوزه تبلیغ را رساندن کلام حق به سوی مردم با هدف تاثیرگذاری و سوق دادن به سوی صعود الی الله برشمرد و گفت: فرد مبلغ باید به ویژگی و نیازمندی‌های خود بیندیشد تا در امری که به عهده گرفته موفق باشد.

خانم موسوی با بیان این‌که هر حرکتی به سمت بالا و صعود به فشار مضاعف نیازمند بوده و این حرکت تکاملی و صعودی است، خاطرنشان کرد: تمام حرکت‌های انبیاء دارای دو بخش است‌ که بخش اول، مبارزه با طاغوت و بخش دوم فرهنگ‌سازی است و البته بخش اول آسان‌تر است زیرا در فرهنگ سازی بدنبال جایگزینی چیز دیگری به جای طاغوت هستید که این امر عنوان انقلاب را ندارد.

وی در ادامه به ویژگی‌های وقوع یک انقلاب پرداخت و گفت: انقلاب باید دارای محتوا باشد، زیرا همواره انقلاب به این معناست که باید به مرحله بالاتری دست یافت؛ انقلاب اسلامی که الهام گرفته از حرکت انبیاء است، با همین ایده و شعار آغاز شد و با درد و رنج‌هایی همراه بود.

مسئول پاسخگویی به سؤالات شرعی بانوان در دفتر رهبری، با یادآوری سختی‌های وقوع انقلاب گفت: انقلاب ما بعد از مبارزات و شکنجه‌ها و سختی‌های فراوان شکل گرفت اما این مرحله نسبت به بخش دوم یعنی فرهنگ‌سازی آسان‌تر است، مردم بعد از مبارزات، منتظر رویارویی با مدینه فاضله‌ای بودند که هیچ مشکلی در جامعه وجود نداشته باشد.

خانم موسوی با اشاره به مشکلات و شبهات موجود در جامعه به‌ویژه نسل جوان که سرمایه انسانی آن محسوب می شوند، عنوان کرد: جامعه را می توان به دو قسمت و صف تقسیم کرد که گروه اول هادیان، مربیان و مبلغان و گروه دوم متربیان و مأمومین این جامعه هستند که باید بر گروه دوم سرمایه‌گذاری کرد.

وی با تاکید بر این‌که باید در جامعه دردشناسی کرده و ریشه‌های آن را پیدا نمود، اظهار کرد: اگر برای درمان درد حرکت نکنیم رسالت تبلیغی را انجام نداده‌ایم؛ به عنوان مثال در بحث جهاد تبیین و آمرین به معروف نیازمند شیوه‌های تبلیغی نوینی هستیم که شیوه‌های سال‌های گذشته در جامعه کنونی کارآمدی ندارد که امروز نسل جوان را باید درک کرد.

خانم موسوی با تاکید بر اینکه باید برای نسل امروز به دنبال شیوه‌های جدید تبلیغی بوده و آنها را جذب کرد، توضیح داد: به سیره و کلام معصومین و پیشوایان(علیهم‌السلام) در امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر توجه کنید که تمام انبیاء(صلی‌الله‌علیهم) به دنبال پروراندن، هدایت‌کردن و تربیت بودند.

مبلغ بعثه رهبری نقش مبلغین را نقش تربیتی معرفی کرد و بار دیگر بر استفاده از شیوه‌های نوین تربیتی برای جذب نسل جوان تاکید کرد.

 استاد حوزه اذعان کرد: گاهی به جای تبلیغ از شیوه‌های ضد تبلیغ استفاده می‌شود که اثرگذاری بدنبال ندارد؛ بلکه امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد و همیشه با کلام نیست، گاهی با شیوه‌های رفتاری محقق می‌شود، باید هر مسئولی با شیوه‌های صحیح به انجام تبلیغ بپردازد، فرد تا زمانی که مَهدی نباشد نمی‌تواند هادی دیگران باشد.

خانم موسوی در پایان گفت: باید حقیقت را با کلام و شیوه‌های زیبا بیان کرد که در ابتدا پذیرش افراد مهم بوده که این امر نیازمند ایثار و گذشت است؛ حضرت موسی(علیه‌السلام) نیز در راه انجام رسالت‌شان از خداوند درخواست کردند که: «اللهم رب اشرح لی صدری» دوره‌های انبیاء و معصومین(علیهم‌السلام) همواره متفاوت بوده و به مقتضیات زمان، مکان و فرهنگ آن جامعه نیازهای تبلیغی را تهیه می‌کردند.

در پایان این نشست خانم موسوی به سوالات حاضران پاس

عنوان پایان نامه: تأویل قرآن از دیدگاه سید حیدر آملی و علامه طباطبایی

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکترغلام رضا گلچین­راد

نگارنده:فاطمه صغری برقرار

چکیده

در طول تاریخ بشر، یکی از دغدغه­ی مهم، فهم و کشف اسرار و رموز متون مقدس بوده است. از این­رو محققان و پژوهشگران تلاش کردند، قوانین و ضوابطی را برای دستیابی به فهم متن ابداع نمایند که در غرب به آن هرمنوتیک گفته می­شود. واژه تأویل هر چند در متون دینی بکار رفته و در لغت سابقه ای طولانی دارد، اما به لحاظ اصطلاحی واژه­ای متأخر و نوظهور می­باشد. این واژه نزد اندیشمندان حوزه­های گوناگون علوم دینی، معانی متفاوتی دارد. برخی تأویل را همان تفسیر می­دانند و گروهی نیز معتقدند، تأویل فقط مربوط به چیزهایی است که پیچیدگی در آن وجود دارد. برخی نیز آن را به معنای مخالف ظاهر لفظ بیان می­کنند. پرسش اساسی در این تحقیق  این است که تأویل قرآن از دیدگاه سید حیدر آملی و علامه طباطبایی چیست؟

روش این تحقیق توصیفی– تحلیلی می­باشد که شامل مجموعه روش­هایی است که هدف آن­ها توصیف و تشریح شرایط یا پدیده­های مورد بررسی است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که سید حیدر آملی معتقد است، تأویل همان تطبیق بین دو کتاب تدوین (قرآن) و کتاب تکوین (کتاب آفاقی و کتاب انفسی) می­باشد. مبانی سید حیدر را نیز  می­توان به سه دسته: مبانی هستی­شناختی (کتاب آفاقی)، مبانی انسان­شناختی (کتاب انفسی) و مبانی متن­شناختی (کتاب قرآنی) تقسیم نمود. علامه طباطبایی نیز بر این باور است که تأویل قرآن از سنخ مفاهیم و الفاظ نیست، بلکه امری خارجی است که معانی قرآن به آن برمی­گردد. ایشان تأویل قرآن را دستیابی به معارف «ام الکتاب» یا «کتاب حکیم»  می­داند. علامه طباطبایی معانی باطنی طولی را از دایره تأویل خارج می­داند.

کلید واژه: تأویل، سید حیدر آملی، علامه طباطبایی، تفسیر، ظهر و بطن، محکم و متشابه

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، حضرت آیت الله سید کاظم نورمفیدی در نشست علمی با عنوان جایگاه علم در قرآن و حدیث که در تاریخ1402/2/13 به مناسبت روز معلم از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) و با مشارکت و همکاری مدرسه علمیه امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) و مرکز تخصصی حضرت ولی عصر(عجل‌الله‌) و با حضور کلیه اساتید، کارکنان و طلاب در این موسسه برگزار شد، مبنای رشد و توسعه ها را علم و دانش دانست.

وی با استناد به روایت نبی مکرم اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) که «هرکاری که براساس بنیان دانش نباشد، مضارّش بیش از مصالحش است»، بر اهمیت و جایگاه علم و دانش تاکید کرد و با اشاره به این مطلب که« منشا علم، خداست گفت: بشریت امروز هنوز به آنجا نرسیده که بفهمد توحید و معرفت الله چه نقشی در تعالی و رشد انسان دارد».

نماینده ولی فقیه در استان گلستان، در بیان ویژگی های علم بیان کرد: اگر علم و دانش حقیقی باشد، به مصداق آیه«لاریب فیه هدی للمتقین» هیچ‌گاه عوض نمی شود لذا هر چیزی که به صورت نظریات علمی در جامعه مطرح می شود مطابق با واقعیت و وجود نیست بلکه یک دورانی داشته و به تدریج از صحنه خارج می شود.

آیت الله نورمفیدی در بحث گستردگی علم افزود: علم؛ حد و مرز ندارد، منشأ علوم رازهای مخفی است، چون علم خدا بی نهایت است عالم و رازهای عالم نیز بینهایت است، چرا که همه را خداوند متعال آفریده، بنابراین علم یک دامنه بسیار گسترده ای دارد و در یک حد متوقف نمی شود.

وی، کشف رازهای عالَم را برعهده علما دانست و با استناد به آیه«فِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْيُنُ» یکی از لذات بهشتی را کشف مجهولات برشمرد که براساس سعه وجودی انسان متفاوت است.

امام جمعه شهرستان گرگان، ریشه و مبنای همه ی رشد و توسعه ها را علم و دانش برشمرد و با استناد به روایتی از امیرمومنان علی(علیه‌السلام) راه دست یابی به قدرت و غلبه بر دیگران را کسب علم و دانش برشمرد، «العلم سلطان من وجده صال به و من لم يجده صيل عليه».

آیت الله نورمفیدی، با استناد به کلام حضرت امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) فقه جواهری را «یک مبنا و اصل متقن و قطعی» دانست و خاطرنشان کرد: امروزه و با توجه به شرایط موجود و با حفظ مبنا و چارچوب فقه جواهری، نیازمند فقه جدید و پویا هستیم.

وی، استاد مطهری را انسان جامع الاطراف معرفی و تصریح کرد: اگر طلبه ها می خواهند دین شناس، اسلام شناس حتی فقه شناس شوند، باید با افکار و اندیشه های شهید مطهری آشنا شوند، چراکه استاد مطهری فیلسوف، ، فقیه و اصولی، تاریخ شناس بوده که افکار و اندیشه های ایشان بعد از سالها هنوز نو و جدید است.

 موسس موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان، در پایان ابراز کرد: یک استاد و معلم با اخلاق، برخورد، نگاه، رفتار، محبت خود بر محصلین اثر می گذارد، لذا با تمام وجود در کلاس درس حاضر می شود و با تمام وجود به پرورش شاگردان می پردازد، لذا چنین معلمی مصداق کلام حضرت امام(رحمة‌الله‌علیه) خواهد بود که «شغل معلم؛ شغل انبیاء است».