بررسی ها نشان می دهد مطالعه و کتابخوانی وضعیت مطلوبی در ایران ندارد و عمدتاً مردم ایران از خرید یا مطالعه کتاب گریزان هستند و اقدامات لازم و جدی جهت ترویج و اشاعه فرهنگ مطالعه صورت نگرفته  است.

                                                                                                                                                                                                                                     در موقعیت کنونی جامعه، افت شمارگان کتاب ورکود زیاد بازار کتاب وکاهش تعداد کتابخوانها وپدید آمدن شکاف بین کتاب ومخاطینش به شدت رشد فرهنگی جامعه را تهدید می کند.

  اگر افراد یک جامعه اهل مطالعه و تفکر و تدبر نباشند در مقابل هجوم فرهنگ جوامع دیگر، قادر به بروز عکس العمل نخواهند بود و در این برخورد فرهنگی نمی توانند فرهنگ بومی خود را با فرهنگ غیر بومی سازگار کنند و مانند موجی خواهند بود که طوفان آن را به هر سمت و سویی می برد، لذا روی آوردن به کتاب و گرایش به مطالعه می تواند نقش مهمی در مواجهه با این معضل ایفا کند.   

                                                                                                                          مقام معظم رهبری می فرمایند: «من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می افتم قلباً غمگین می شوم»1

لذا باید برای رفع موانع و ایجاد زمینه و بستر لازم جهت ترویج و توسعه فرهنگ مطالعه، نهادهای مختلف در پنج بخش، شامل خانواده، مدارس و نظام آموزشی، کتابداران و کتابخانه ها، دولت و رسانه های گروهی ناشران و کتابفروشی ها باید با رفع مشکلات موجود همسو، هم هدف، به سمت مشخصی حرکت کنند2

پي نوشت:

1- بیانات معظم له در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب (3/7/1375)

 2-سایت سازمان تبلیغات اسلامیwww.ido.ir

کتاب یک رسانه گروهی است که مطالبی در آن ضبط شده که قابل انتقال بوده و بازیابی آن از نظر زمان و مکان محدود نباشد، بنابراین هر رسانه ای که بتواند مطلبی را انتقال دهد واز نظر زمانی زودگذر نباشد واز نظر مکانی نیز قابل استفاده وانتقال باشد کتاب به حساب می آید.1

کتاب، میراثی ماندگار، پدیده ای با شکوه و با ارزش و عنصری رشد دهنده و روشنگر در عرصه زندگانی بشر است. نقش برجسته، والا، حساس و سازنده ی کتاب در پویشهای تکامل آفرین فردی و اجتماعی، ناشی از گستردگی روح، بینش و ابهت اهمیت فرهنگ مکتوب بوده است. پیام مقام معظم رهبری ناظر بر همین آموزه هاست: «حقیقت آن است که کتاب یکی از ارزشمندترین فرآورده های بشری و گنجینه بزرگترین ثروت های بشر، یعنی دانش و تحقیق است. دین و دنیای بشر و جسم و جان انسان، به برکت کتاب تامین و تغذیه می شود و فرآیند کمال بشری به وسیله کتاب تحقق می یابد. کتاب، مادر تمدن ها و نیز عصاره آنهاست و بشر با پدید آوردن کتاب، درسهای بی شماری را که در کتاب تکوین بدو آموخته شده، گرد می آورد و در محیط بشری منتشر می سازد و بدین گونه روز به روز گنجینه ی ثروت بشری، غنای بیشتری می یابد»2

 با وجود گسترش شبکه های ماهواره ای و اینترنتی که دسترسی انسان را به اطلاعات آسان کرده، هنوز کتاب در همه مقاطع و زوایای زندگی نقش اساسی دارد و ثمره تلاش انسان و عامل تکامل جامعه به شمار می آید. به نظر می رسد کتاب همچنان برتری خود را به عنوان یک ارزش فرهنگی در جامعه و عاملی در راه توسعه ملی و غنای زندگی، حفظ خواهد کرد3.

پي نوشت:

1- حسن اشرفی یزدی، چگونه فرزندم را به مطالعه علاقمند کنم؟، نشریه ماه کلیات، مرداد 1378، ش128،ص6358

 2-بخشی از پیام مقام معظم رهبری به مناسبت گردهمایی کتاب و کتابخانه، 21/6/1374، سیاست ملی کتاب، راهنمای توسعه کتاب و کتابخوانی، ترجمه محمد جعفر پوینده، ص85

3- لیلا تفقدی، آغاز هفته اهدای کتاب، گلبرگ، دی1383، ش58،ص59

امام حسن مجتبی (ع) خوشبخت کسی است که به یکی از این دو چیز دسترسی داشته باشد: کتابهای خوب یا دوستانی که اهل کتاب باشند.1

مطالعه از جمله شیوه های یادگیر ی کلامی است که در کنار شکل گفتاری ( دیگر شیوه یادگیری کلامی) قرار دارد2. مطالعه به معنیبررسی و پرسشگری است و تمدن بشری، حاصل پاسخ دادن به این پرسشهای کنجکاوانه انسانهاست3. در عصر حاضر ذکر این نکته که تا چه حد کتاب و کتابخوانی موجب رشد دینی و اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی و عقلانی آدمی است ضرورتی ندارد، زیرا اغلب بر این نکته واقفند که کتاب های مفید، و سودمند یکی از بهترین ابزار رساندن پیام و انتقال فرهنگ و تمدن بشری از نسلی به نسل دیگر است و گسترش فرهنگ مکتوب و ترویج کتاب و کتابخوانی یکی از اساسی ترین و مناسب ترین اقدامها در جهت توسعه، رشد و تعمیق فرهنگ خودی و مقابله با تهاجم فرهنگی بیگانه است. بدین لحاظ امروزه یکی از معیارهای سنجش رشد فرهنگی ملتها، میزان رغبت هر ملت به مطالعه است. چراکه توسعه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه ای میزان انس و الفت افراد آن جامعه با ابزارها و اهرم های فرهنگی را نشان می دهد. در واقع رشد آگاهیهای  همه جانبه افراد، پیش نیاز توسعه جامعه به شمار می آید و اهرم اصلی افزایش آگاهی،گسترش فرهنگ مطالعه کتابخوانی است.

امام حسن مجتبی(ع) می فرمایند: «در شگفتم کسی که در غذای جسمی خویش می اندیشد، اما درباره غذای روحی خود تفکر نمی کند»4.

بی گمان، کسانی که در وادی پیشرفت گام های بلندی برداشته اند، هرگز با کتاب و کتابخوانی بیگانه نبوده اند، بلکه مطالعه را عنصری اصلی و ضروری دانسته اند. کتابخوانی و مطالعه، سیر در اندیشه های دیگران و گشودن پنجره ای به دنیای ناشناخته هاست. امروزه مطالعه روشمند، مطالعه کتابهای مناسب و شناخت آفات و بازدارنده های مطالعه و بکارگیری روشهای مناسب مطالعه بحثی جدی است.5

پی نوشت

 1- شعبان علی لامعی، حکایتهای فرهنگ کتاب، نویسندگی، نمونه های شعر معاصر، ص166.

 2-فتح الله شجری، یادگیری خلاق، تهران، نشر انجمن قلم ایران

 3- ابراهیم عمرانی، پرسشگری آغاز دانستن و دانش سرچشمه صلح، در پایگاه اینترنتی مجله عطف  www.atfmag.info/1390/9/20/book

 4-محمدمحمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج 8، ح13877

 5-  هوشنگ ابرامی، شناختی از دانش شناسی، تهران، نشر کتابدار، 1379

کدام یک از منابع برای استفاده در هنگام نگارش علمی معتبرتر است؟

می‌دانیم که مرحلۀ مهم پیش از نگارش، انتخاب منابع خوب و معتبر برای مطالعه، سپس استفاده و استناد به آن‌ها است. پس اگر شخصی از منابع بی‌کیفیت در تولید اثری استفاده کند، قطعاً بر جوانب مختلف اثر پژوهشی وی تأثیرگذار است و باعث ورود اطلاعات بی‌کیفیت به چرخۀ تولید علم ‌می‌شود.

برای غربال منابع و مقالات سه راه وجود دارد

1-اعتبارسنجی منابع پژوهش بر اساس منبع انتشار آن‌ها

برای مطالعه و نگارش ممکن است از منابع مختلفی مانند کتاب، مقاله، پایان‌نامه، طرح پژوهشی، وب‌سایت، جزوه و بروشور و دیگر منابع استفاده کنیم. هنگام استفاده از هرکدام از این منابع می‌توانیم به مواردی که در ادامه می‌آید توجه کنیم.

کتاب‌ها. هنگامی که قصد استفاده از کتابی را دارید به نام ناشر و اعتبار آن توجه کنید و تا جایی که می‌توانید در مورد آن ناشر، از طریق اشخاص آگاه یا با جستجو در اینترنت اطلاعات کسب کنید. درست است که زمانی که کتابی چاپ می‌شود احتمالاً از فیلترهای مختلف گذشته و سپس چاپ شده اما به هرحال وجود ناشران نامعتبر و سودجویانی را که تنها با انگیزۀ کسب درآمد اقدام به انتشار می‌کنند، نباید فراموش کرد.مخصوصاً اگر هنگام مطالعه و استفاده از اثر به موارد مشکوکی برخورد کنیم، این بررسی بسیار کمک‌کننده است. اگر کتاب فاقد اطلاعات لازم است و به عنوان مثال نام و لوگوی ناشر مشخص نیست، بهتر است با احتیاط و دقت بیشتری از کتاب استفاده کنیم.

وب‌سایت. این دسته از منابع در کنار اهمیتی که در پژوهش دارند، نیازمند دقت و بررسی دقیق‌تری هستند. از آن‌جا که انتشار محتوا در محیط وب آسان است و هر اطلاعاتی می‌تواند با هر کیفیتی و توسط هر شخصی، منتشر شود، پس لازم است به نکاتی از جمله نشانی و دامنه سایت، صاحب و سازمان تولیدکنندۀ آن توجه داشته باشیم.  سایت‌های دانشگاهی در سراسر دنیا با دامنه‌های مشخصی از جمله .org، .ac.ir، .ac.uk و مشابه این‌ها مشخص هستند و معمولاً دارای اطلاعات مناسب و موثقی هستند. از سوی دیگر وبسایت کتابخانه‌ها، وزارتخانه‌ها، سازمان‌های علمی بین‌المللی و … منابع پژوهشی معتبری به شمار می‌روند.

پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی. این نوع منابع معمولاً از معتبرترین انواع منابع به شمار می‌روند. اگر برای استفاده از این منابع، به محلی غیر از دانشکده‌ها و کتابخانه‌های تخصصی، مثلاً وبسایت‌ها مراجعه می‌کنیم، به ویژه در مورد پایان‌نامه‌های داخلی، باید دقت بیشتری به‌ خرج داد چرا که متاسفانه معمولاً سودجویان از علاقه و اعتماد پژوهشگران به این نوع منابع برای کسب منافع شخصی استفاده می‌کنند؛ پس باید در چنین مواردی، نام دانشگاه، نام اساتید، نام دانشجو، عنوان و چکیده پایان‌نامه را در وبسایت‌های دانشگاهی جستجو کنیم تا مطمئن شویم این منبع واقعاً وجود دارد و اسیر اطلاعات ساختگی و جعلی نشویم. در صورت لزوم می‌توانیم با دانشجو یا اساتید راهنما به صورت ایمیلی ارتباط برقرار کنیم.

 مقالات. در بسیاری از حوزه‌های علمی، مقالات از منابع معتبر و پراستناد و حتی مهم‌ترین منبع به شمار می‌روند.       - آسان‌ترین راه برای شناسایی اعتبار یک مقاله، پرس‌و‌جو از افراد آگاه مانند اساتید و پژوهشگران در مورد مجله‌ای  است که مقالۀ مورد نظر ما در آن منتشر شده است. برای دانشجویان که در ارتباط مستقیم با اساتید هستند، پرسش از اساتید راه بسیار خوبی است. گاهی با یک سؤال از اساتید، راجع به مجلات می‌توان به اطلاعات خوبی در مورد اعتبار آن مجله رسید که نتیجۀ سال‌ها کار پژوهشی است.

- به این اطلاعات در مجلۀ مورد نظر توجه کنیم: آرشیو یا قدمت مجله، منابع نمایه‌کننده مجله و ضریب تأثیر آن. با مراجعه به وب‌سایت مجلات، معمولاً فهرستی از پایگاه‌هایی که به نمایۀ آن مجله می‌پردازند، در دسترس است. این اطلاعات یا در توضیحات صفحۀ اول مجله وجود دارد یا در بخش دربارۀ ما (about)، یا در بخشی جداگانه با عنوان (abstractingandindexing) مثلاً همانطور که می‌دانید مهمترین نمایه‌های بین‌المللی ISIwebofscience    و Scopus هستند.

- همچنین می‌توانیم برای بررسی بیشترِ مجلۀ مقالۀ مورد نظرمان، فهرست مجلات معتبر را از وب‌سایت وزارتخانه‌های مربوطه مرور کنیم

- در نهایت، برای بررسی اعتبار علمی مجلۀ مقالاتی که می‌خواهیم استفاده کنیم بهتر است به شاخص‌هایی که برای هر مجله تعریف شده است، توجه کنیم. با این کار هم از اعتبار مجلات مورد نظر آگاه می‌شویم و هم برای انتخاب مجله برای انتشار مقالات خودمان، در آینده مفید است.

بنابراین به طور خلاصه سه گام اصلی، برای بررسی اعتبار مجلات پیش روست:

1- نشریه و بررسی اطلاعات موجود در وب‌سایت  نشریه؛

2 - مراجعه به فهرست نشریات نامعتبر و جعلی در سایت وزارتخانه‌های مربوطه و مشاهدۀ نام مجلات مورد در آن‌ها

3 - مراجعه به وب‌سایت‌هایی که اطلاعات کتابشناختی و علم‌سنجی لازم از یک نشریه را در اختیار قرار می‌دهند

شایان ذکر این که اطمینان از کیفیت مجلاتی که مقالات را منتشر کرده‌اند، تضمین‌کنندۀ صددرصد کیفیت مقالات منتشرشده در آن نیست. متأسفانه گاهی روابط شخصی و سازمانی منجر به انتشار مقالات فاقد کیفیت لازم حتی در  نشریات معتبر می‌شود. پس لازم است محتوای اثر  را هم با دقت بررسی کنید. انشاءالله در برشور بعدی به بررسی محتوای اثر خواهیم پرداخت.

تلخیص مقاله زهره عباسیان، (1396)  اعتبارسنجی منابع پژوهش بر اساس منبع و محمل انتشار آن‌ها.

علاوه بر ارزیابی منابع پژوهش با استفاده از بررسی منابع و بررسی محتوا، پژوهشگران بسیاری در سراسر جهان، منابع پژوهشی را به اعتبار پدیدآور آن آثار مطالعه می‌کنند و در اثر پژوهشی خودشان به نویسندگان معتبر استناد می‌کنند. اما مواقع زیادی هم هست که ما با نویسندۀ اثر آشنا نیستیم. در این هنگام باید چه‌کار کنیم؟

از آن‌جا که پدیدآور هر اثر پژوهشی می‌تواند انگیزه‌های متفاوتی از نگارش آن اثر داشته باشد (از یک دغدغۀ ذهنی در موضوعی خاص گرفته تا هدف کسب درآمد، شهرت، فراغت از تحصیل و ارتقاء تحصیلی و غیره) و شاید هرگز مخاطبان از انگیزۀ پدیدآور آگاه نشوند، باید سعی کنیم تا حد امکان در مورد آن پدیدآور اطلاعات کسب کنیم تا بتوانیم در مورد استفاده کردن از آن اثر در اثر پژوهشی خودمان تصمیم‌گیری کنیم. برای این کار، هنگام بررسی اعتبار آثار، از دیدگاه شناخت نویسندگان و اعتبار آن‌ها، می‌توانیم موارد زیر را در نظر داشته باشیم:

-  اثر، نویسندگان واقعی داشته باشد. منظور نویسندگانی است که وجود خارجی دارند. متاسفانه گاهی اسامی نویسنده‌ها ساختگی است.

-  وابستگی سازمانی یا نشانی ایمیلی نویسندگان مشخص (و ترجیحاً معتبر) باشد.

-  در مواردی که به نوشته‌های نویسنده‌ای اطمینان نداریم، خوب است که دربارۀ زمینه‌های مطالعاتی‌اش تحقیق کنیم. این روزها با وجود شبکه‌های اجتماعی مختلف مانند لینکداین، ریسرچ‌گیت، فیس‌بوک، توئیتر، و غیره کسب اطلاعات دربارۀ نویسندگان حقیقی و حقوقی، چندان دشوار نیست؛ به‌ویژه در مورد نویسندگان خارجی این جستجو بسیار کاربردی و رایج است.

-  تخصص نویسنده را در آن حوزه بررسی کنیم. برای این کار علاوه بر اینکه می‌توانیم رشتۀ تحصیلی نویسنده را با موضوع و محتوای اثر مطابقت دهیم، با جستجوی نام نویسنده در پایگاه‌های اطلاعاتی و پژوهشی، پیشینۀ حوزۀ نگارشی او را بررسی کنیم.

-  به زبان اصلی نویسنده و زبان مقاله توجه داشته باشیم و متن را با دقت و وسواس بیشتری بررسی کنیم تا از اطلاعاتی که به‌درستی معادل‌گذاری نشده و به‌خوبی بیان نشده غافل نشویم.

-  عنوان مقاله را در موتورهای جستجو وارد کنیم. هرچقدر مقاله و نشریه معتبرتر باشد، احتمال بیشتری دارد که در نمایه‌های ملی و بین‌المللی بیشتری هم یافت شود. در مواردی ممکن است به مقالاتی با یک عنوان، اما نویسندگان متفاوت برسیم. اینجاست که باید محتوای هر دو مقاله را با یکدیگر مقایسه کنیم تا مبادا یکسان باشند و اگر یکسان بودند، تخلف بارز پژوهشی رخ داده و باید تحقیق بیشتری کنیم و حتی‌الامکان با دفتر مجله تماس بگیریم.

این معیارها از مواردی هستند که می‌تواند راهنمای پژوهشگران در حوزه‌های مختلف باشند. البته، همانطور که پیش‌تر هم ذکر کردیم، ممکن است استثناءهایی هم وجود داشته باشد و با این معیارها قابل بررسی نباشد یا از آن‌ها تبعیت نکند.

تلخیص مقاله زهره عباسیان، (1396)  اعتبارسنجی منابع پژوهش بر اساس اطلاعات مربوط به نویسندگان آن‌ها

همانطور که در برشور قبل به مواردی در اعتبارسنجی منابع پژوهش بر اساس منبع انتشار اثراشاره کردیم، اکنون به بیان توضیحاتی دربارۀ اطلاعات محتوایی اثر می‌‌پردازیم.برای تصمیم‌گیری در مورد این‌که آیا منبعی که درحال مطالعۀ آن هستیم و احتمالاً به عنوان مأخذ، قصد استفاده از آن در اثر پژوهشی خود را داریم، مناسب و متناسب با اهداف مطالعه و پژوهش است یا خیر، باید نکاتی را در نظر داشته باشیم. این نکات قابل بررسی برای آثار مختلف از جمله مقاله، کتاب، وب‌سایت و غیره است.

در ابتدا بهتر است محتوای مورد نظر را با اهداف مد نظرمان بررسی و به نکات زیر توجه کنیم:

- آیا محتوا و اطلاعات ارائه‌شده در منبع، معتبر، روزآمد و موثق هستند؟

- آیا محتوای اثر، پاسخ‌گوی سؤال‌های ذهنی ما هست؟

- آیا عنوان اثر با محتوا ارتباط و تناسب لازم را دارد؟

- هدف نویسنده از نگارش آن اثر چیست؟ آثار پژوهشی باید به دور از تعصب و جانبداری نوشته شوند. مقالاتی که با اهداف تجاری یا معرفی یک برند یا محصول خاص نوشته شده‌اند، باید با حساسیت بیشتری بررسی شوند.

- آیا محتوای اثر حرفی مضاف بر دانش موجود و در دسترس دارد؟ به‌عنوان مثال، ممکن است پژوهشی بدیهیات یک حوزه را با بیان متفاوتی گفته باشد. به ژرف‌نگری و اندیشۀ نهفته در آثار توجه کنیم.

- زبان نگارش و ساختار مقاله، گنگ و نامفهوم نباشد و به برداشت اطلاعات غلط منجر نشود.

- به ساختار نگارشی متن هم توجه کنیم. آیا محتوای اثر از نظم و سازماندهی منطقی برخوردار است یا از قطعه‌های به هم چسبیده  تشکیل شده است؟

در کنار نکات بالا، منابع و مآخذی که در هر پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار مهم است. منابع زمینۀ فکری نویسنده را نشان می‌دهد و خواننده هم باید بداند که اطلاعاتی که در آن پژوهش مورد استناد واقع شده‌اند، چقدر معتبر و صحیح هستند. پس لازم است فردی که از اثری قصد استفاده دارد، با هوشمندی لازم منابع و مراجع مورد استفاده را هم در نظر داشته باشد. مثلاً توجه به نکات زیر در این زمینه ثمربخش است:

-  در مقاله از منابع مهم، معتبر و روزآمد استفاده شده باشد. مقاله‌ای که بیشتر منابعش از مقالات به‌روز مجلات معتبر آی.اس.آی است با مقاله‌ای که منابعش وب‌سایت‌های ساده‌ای هستند قطعاً متفاوت هستند.

-  توجه شود که آیا استفاده از این مقاله به افزایش اعتبار و کیفیت اثر در حال نگارش، منجر می‌شود یا خیر. استناد به آثار و مطالب متخصصان یک حوزه، نشان‌دهندۀ اشراف نسبی نویسنده به موضوع است. به‌علاوه، به خواننده هم این اطمینان داده می‌شود که مطالب، معتبر و دقیق است. البته، باید به استناداتی که به صورت جعلی به متخصصان و صاحب‌نظران مشهور یک حوزه نسبت داده می‌شود، هم توجه کرد. در مواردی که شک و تردید داریم، مشورت با متخصصان یا استادان راه حل خوبی است.

-  توجه شود که منابع استفاده‌شده با محتوای اثر هم‌خوانی لازم را داشته باشد. به تعداد استنادهای بیش از حد، استنادهای مکرر به یک اثر و استنادهای نامرتبط دقت شود.

-  مقاله، ارجاعات کور و نامفهوم و به طور کلی، ارجاعاتی که ما را به منبع اصلی نمی‌رساند، نداشته باشد. مثلاً اطلاعات کتابشناختی ناقص یا اشتباه نداشته باشد.

-  استنادهای نویسنده از این دیدگاه هم بررسی شود که آیا محققان دیگر هم از آن‌ها استفاده کرده‌اند یا خیر. گاهی پی‌بردن به این موضوع، با جستجویی ساده در یک موتور کاوش، راهگشاست.

-  ادعا، نظریه و فرضیه‌هایی که اثر از منابع دیگر اقتباس کرده، باید ارجاع درست داشته باشند.

- دیگر پژوهشگران چقدر از آن مقاله استفاده کرده و به آن استناد داده‌اند؟

در کنار همۀ این موارد توجه به رعایت صحت و سلامت پژوهش و عاری بودن از انواع تخلفات پژوهشی بسیار مهم است که شاید تشخیص آن ساده هم نیست اما   راه حل‌هایی دارد.

-  پس از ارزیابی دستی مقاله بهتر است برای اطمینان بیشتر و بررسی موارد مربوط به تقلب‌های پژوهشی (مثل سرقت علمی) از نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی استفاده کنیم.

-  گاهی لازم است به یادداشت‌هایی که دربارۀ یک اثر منتشر شده توجه کنیم. از جملۀ این موارد، یادداشت‌هایی دربارۀ سلب اعتبار مقاله یا  Retraction است. برخی از پایگاه‌های اطلاعاتی مانند Webofscience(WOS)  در قسمت اعمال محدودیت بر نتایج جستجو (limitation)، مقالات سلب اعتبارشده را نشان می‌دهند.

بنابراین بررسی محتوای اثر را به سه مرحلۀ کلی می‌توان، تقسیم کرد:

یک. تطبیق محتوای اثر با اهداف موردنظرمان؛

دو. بررسی منابع و مآخذ اثر؛

سه. بررسی محتوای اثر در مورد صحت محتوا و توجه به دوری از موارد سوءرفتارهای پژوهشی.

باید توجه کرد که بیشتر مواردی که مطرح شد، نسبی هستند؛ به عنوان مثال اگر اثری استنادی دریافت نکرده، به این معنی نیست که حتماً آن مقاله نامعتبر و بی‌کیفیت است؛ ممکن است دانشی نو باشد و هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفته باشند. اما مواردی که مربوط به بحث اخلاق در پژوهش و سوءرفتارهای پژوهشی است بسیار قابل تأمل و توجه است. 

علاوه بر موارد ذکر شده، گاهی می‌شود اعتبار یک اثر پژوهشی را با بررسی نویسندۀ آن اثر ارزیابی کردکه در برشور آینده به آن می پردازیم.

تلخیص مقاله زهره عباسیان، (1396)  اعتبارسنجی منابع پژوهش بر اساس محتوای آنها

انــواع مــجلاتـــــــ

مجلات به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که در اینجا به چهار گروه اصلی آن‌ها اشاره می شود:
1.مجلات بدون رتبه علمی: این مجلات اگر چه مجلات علمی محسوب می‌شوند، اما به چند دلیل  از جمله نداشتن هیئت تحریریه قوی، ضعیف بودن سطح علمی مقالات، تازه تاسیس بودن و … ممکن است رتبه‌ای دریافت نکرده باشند.
2.مجلات علمی–ترویجی: مجله‌هایی هستند که مقاله‌های آن‌ها به زبان ساده‌تر، دانش و راه‌های بهره‌وری از آن را بین گروه کثیری که به حرفه‌ای مشخص اشتغال دارند، رواج می‌دهد.
3.مجلات علمی–پژوهشی: این گروه از مجلات معمولاً نتایج پژوهش‌های اصیل و نیز مقالات مروری و تحلیلی را چاپ و منتشر می‌کنند.
4.مجلات ISI: پایگاه موسسه ISI شامل مجلاتی است که به طور منظم منتشر می‌شوند و دارای هیئت تحریریه بین‌المللی هستند. از آنجا که گزینش این مجلات در سطح بین‌المللی صورت می‌گیرد، رقابت زیادی میان مجلات برای قرار گرفتن در این پایگاه صورت می‌گیرد. این دسته از مجلات عمدتاً به زبان انگلیسی هستند و از سطح علمی و کیفیت نسبتاً بالایی برخوردارند. همچنین مقالات ارسالی برای این مجلات از استانداردهای خاصی برخوردار است.

انـــواع مــقـالاتــــــ

مقاله‌ها بر حسب نوع داده‌ها و چگونگی تدوین به چهار گروه تقسیم می‌شوند:
۱.پژوهشی (تحقیقی، پژوهش اصیل، گزارش تحقیق): مقاله‌ای که برخاسته از پژوهش نوینی باشد که پژوهشگر خود انجام داده و متکی بر یافته‌های دیگران نیست.
۲.مقاله تحلیلی (مقاله نظری): مقاله‌ای است که مؤلف با استفاده از منابع تحقیقی پیشین نظریه خاصی را در حوزه کار خود مطرح می‌کند. این مقاله با دو هدف ایجاد نظریه جدید و نگرش انتقادی به نظریه‌های پیشین تدوین می‌شود.
۳.مقاله مروری: در مقالات مروری، نتایج ارائه شده در نوشتارهای علمی درباره موضوعی خاص جمع‌بندی شده و ارزیابی می‌شود. مؤلف مقالهٔ مروری از طریق مقوله‌بندی، یکپارچه‌سازی، و ارزشیابی متون منتشر شده پیشین سیر پیشرفت پژوهش‌های جاری در جهت روشن کردن مسئله‌ای خاص دنبال می‌کند.
۴.مقاله گردآوری: این نوع مقاله صرفاً به گردآوری و انعکاس دیدگاه‌های مختلف در نوشته‌های مرتبط با موضوعی خاص می‌پردازد و در واقع کار نویی را ارائه نمی‌کند.
هر مقاله با هدفی خاص و برای مجله‌ای خاص تدوین می‌شود.
منبع :برگرفته از نرم افزار پژوهیار

مقام معظم رهبری مدظله العالی

1. بايد اهل علم در محيط دانشگاه به توليد علم با نگاه مبتكرانه و سازنده بپردازند.

2. علم، پيشرفت علمي و فراگيري نياز اول كشور است.

3. پيشرفت علمي بدون تحقيق امكان ندارد.

4. علم و تحقيق كليد قطعي پيشرفت كشور است.

5. تحقيق علمي فقط به معناي فراگيري و تقليد نيست، تحقيق ضد تقليد است.

6. توليد علم و تحقيقات، حيات آينده كشور است.

7. برای خدمت رسانی بهتر به مردم، کارهای دقیق پژوهشی لازم است.

8. عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا به صورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد توجه قرار گیرد.

9. اگر ژرف یابی و پژوهش نباشد؛ نتیجه اش یک جا ایستادن، در جا زدن و با دنیای پیرامون خود به تدریج بیگانه تر شدن است.

(نمايشگاه پژوهش و فناوري خراسان رضوي 29 آذر تا اول ديماه 89 - نمايشگاه بين المللي مشهد)

ادامه »

به نام خدا
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«کلّ کتابٍ لا یبدأ فیه بذکر اللّه فهو أقطع.»
«هر نگاشته که یاد کردی از کردگار در آغازش نباشد، ناتمام است.»
مستدرک الوسائل، ج 8، ص 434

بزرگی نام و نشان با «بسم الله …»
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«من کتب “بسم اللّه الرّحمن الرّحیم” فجوّده تعظیماً [للّه] فقد غفر [اللّه] له.»
«هر که “بسم الله …” را با خط خوش نگارد تا بزرگی خدا را پاس دارد، خدا نیز وی را ببخشاید.»
مستدرک الوسائل، ج 8، ص 433

جدّیت در تحقیق
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«لا ینفع اجتهاد بغیر تحقیقٍ.»
«هر تلاشی که در آن تحقیق(1) و حقیقت جویی نیست، بهره ای ندارد.»
معجم الفاظ غرر الحکم، ص 249

برترین راه
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«لا سنّة أفضل من التّحقیق.»
«هیچ راهی برتر از تحقیق و حقیقت جویی نیست.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 249

عمل برتر
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«لا عمل کالتّحقیق.»
«هیچ کاری چون تحقیق و حقیقت جویی نیست.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 249

قلم، نخستین آفریده خدا
امام صادق ـ علیه السلام ـ :
«أوّل ما خلق اللّه القلم فقال له: اکتب فکتب ما کان و ما هو کائن الی یوم القیامة.»
«قلم نخستین آفریده کردگار است. به او فرمود: بنگار، و قلم آنچه را بود و تا روز رستخیز خواهد بود، همه را در نوشتار آورد.»
تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 398

نخستین قلمزن
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«یا أباذرّ أربعة من الأنبیاء سریانیّون: آدم و شیت و أخنوخ (و هو ادریس و هو أوّل من خطّ بالقلم) و نوح … .»
«ای ابوذر! چهار تن از پیامبران سریانی اند: آدم و شَیت و اُخنوخ و نوح، و اُخنوخ همان ادریس است که نخستین بار با قلم نوشت.»
بحارالانوار، ج 11، ص 32

پژواک قلم
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«تلاث تخرق الحجب و تنتهی الی ما بین یدی اللّه: صریر أقلام العلماء و وطی أقدام المجاهدین و صوت مغازل المحصنات.»
«سه بانگِ طنین انداز است که پرده ها را می درد و پژواک آن در نهایت به خدا می رسد: بانگ قلمهای دانشمندان؛ بانگ قدمهای مجاهدان؛ و بانگ چرخ بافندگی زنان پاکدامن.»
تفسیر نمونه، ج 24، ص 377

ادامه »