1. کتاب و کتاب­خوانی در آیینه رهنمودهای مقام معظم رهبری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377، 364 ص.

 این کتاب، مشتمل بر رهنمودهای مقام معظم رهبری، اعم از بیانات، پیام­ها و احکام، نامه­ها و مصاحبه­هاست که درباره کتاب و کتاب­خوانی ایراد شده است. کتاب حاضر، دستمایه بسیار خوبی برای اندیشیدن و برانگیختن درباره این موضوع است. این کتاب در هشت محور به ترتیب زیر تهیه و تدوین شده است که عبارتند از: کتاب و کتاب­خوانی؛ کتاب و فرهنگ اسلامی؛ تولید و نشر کتاب؛ نظارت و ممیزی کتاب؛ کتاب و نویسندگان؛ ترجمه کتاب؛ کتاب، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؛ قصه و رمان نویسی در ایران و جهان؛ نمایشگاه کتاب.

2. گارثون، آلوارو، سیاست ملی کتاب: راهنمای توسعه کتاب و کتاب­خوانی، ترجمه: محمدجعفر پوینده، تهران، نشر کارنامه، 1377، 93 ص.

 موضوع بحث این کتاب، حوزه نشر، کتاب و کتاب­خوانی است. این کتاب، راه کاربرد عملی سیاست توسعه کتاب را نشان می­دهد. نویسنده، «انقلاب کتاب» را پیشنهاد می­کند. به توصیه او تمام کشورها باید یک «قانون کتاب» تدوین و تصویب کنند تا به پیشرفت و تفاهم­های بین­المللی کمک­ کند.

3.  قاسمی، سیدفرید، جُنگ کتاب: مقاله­ها، گزارش­ها و نکته­هایی درباره کتاب به انضمام کتاب­شناسی کتاب، تهران، خانه کتاب، 1382، 1008 ص.

 این مجموعه، دربردارنده شماری از مقاله­ها، گزارش­ها، نکته­ها، شعرها، حکایت­ها و روایت­های مرتبط با کتاب است که طی چهار دهه پیش به طور پراکنده، در نشریات فارسی­زبان کشور به چاپ رسیده است.

گویند: داروفروشی وارد دکان کتاب­فروشی همسایه خود شد و کتابی را که تازه از چاپ بیرون آمده بود برداشت و نگاهی کرد و پرسید: آیا این کتاب خوبی است؟ کتاب فروش گفت: نمی­دانم! من آن را نخوانده­ام، داروفروش گفت: من تعجب می­کنم که شما چطور کتاب­هایی را می­فروشید که خودتان آنها را نخوانده­اید؟ کتاب­فروش در پاسخ او گفت: همان­طور که شما داروهایی را به فروش می­رسانید، که خودتان نخورده­اید!

(شعبان­علی لامعی، حکایت­ها و لطیفه­های فرهنگی، تهران، بلاغت، 1372، ص31)

گویند: در یکی از شهرهای دور از مرکز، کتاب­فروشی بود، که کمتر مشتری برای خریدن کتاب به وی مراجعه می­کرد! به ناچار نیمی از مغازه خود را به فروش شلغم و چغندر اختصاص داد! روزی مردی شیک­پوش داخل مغازه شد و مقدار زیادی کتاب از او خرید و هفت روز متوالی به این کار خود ادامه داد، روز هشتم وقتی مراجعه کرد به کتاب­فروش گفت: آقا شما یک کتاب چهل سانتی ندارید؟ کتاب­فروش با تعجب پرسید: چرا چهل سانتی، مرد شیک­پوش گفت: چون جای چهل سانت از کتاب­خانه­ام خالی است!

(شعبان­علی لامعی، حکایت­ها و لطیفه­ های فرهنگی، تهران، بلاغت، 1372، ص44)

برای استمرار و دوام کتاب­خوانی به عنوان یک ارزش، نخست باید فرهنگ آن را آموخت. این کار نیز مستلزم رعایت آداب و اصولی است که اگر رعایت شود، به نتیجه مطلوب خواهد رسید. اولین موضوع مهم در کتاب­خوانی، داشتن هدف­های روشن و مشخص و برنامه از پیش تعیین شده است. منظور از داشتن برنامه این است که بدانیم کدام کتاب پایه و اصلی را اول بخوانیم و کدام کتاب فرعی را بعد مطالعه کنیم.

یکی دیگر از آیین های خواندن کتاب، مطالعه منظم، مستمر و پی گیر است؛ یعنی هر روز وقت معینی را به این کار اختصاص دهیم. از نکات مهم دیگر، یادداشتبرداری است که باعث تمرکز حواس و یادگیری و اثربخشی بیشتر می­شود. برای این منظور باید محیط اطراف، کاملاً آرام و بدون سروصدا باشد که مطالعه در یک محل خاص، به ایجاد آمادگی ذهنی کمک می­کند.

نکته درخور توجه دیگر این است که ابتدا پیش­گفتار، مقدمه و فهرست کتاب موردنظر را مطالعه کنیم که می­تواند شناختی همه­جانبه و برداشتی کلی نسبت به کل کتاب را به ما بدهد. مطالعه و تفکر، لازم و ملزوم یکدیگر هستند. مطالعه، وسیله یادگیری معرفت و تفکر، عامل ملکه ساختن آن در ذهن است و مطالعه اگر همراه با تفکر نباشد ثمری ندارد. به قول نظامی گنجوی

می کوش به هر ورق که خوانی      تا معنی آن تمام دانی

بنابراین بهتر است دقایقی به طرح سؤال­های گوناگون و اندیشیدن درباره موضوع مورد مطالعه اختصاص دهیم و سپس سعی کنیم جواب آن را از کتاب پیدا کنیم. خط کشیدن زیر مطالب مهم، و بازگو کردن مطالب مطالعه شده برای دیگران است که به بهتر در حافظه ماندن کمک می­کند. همچنین برای انتخاب یک کتاب می­توان از راهنمایی و کمک افراد متعهد و کتاب­شناس بهره برد.

(احمد به­پژوه، خانواده، کتاب و فرهنگ کتاب خوانی، پیوند، ش72، ص61)

نحوه برخورد با کتاب­ها به تناسب عمق و محتوا و موضوعش فرق می­کند. برخی از نویسندگان، کتاب­ها را به سه نوع تقسیم کرده­اند: 1) چشیدنی 2) بلعیدنی 3) هضم­کردنی. کتاب­های چشیدنی را باید نگاهی اجمالی و گذرا کرد و در همین حد فهمید که چیست و درباره چیست؟ کتاب­های بلعیدنی نکات مفید دارد و باید خوانده شود ولی چندان نیازی به تعقل و تأمل ندارد و به صرفِ خواندن سریع هم مقصود حاصل می­شود مانند کتاب­های تاریخی، قصّه، رمان، فکاهیات و مجلات و روزنامه­ها. کتاب­های هضم­کردنی، نیاز به دقت و تأمل دارد تا مطالبش فهمیده شود و به خاطر سپرده شود مانند کتاب­های علمی و تحقیقی و فنّی.

(جواد محدثی، روش­ها، نشر معروف، 1373، چ 2، فصل «سروش مطالعه».)