بانوی بزرگوار، سیده مکرم نصرت امین(ره) معروف به بانوی ایرانی در سال 1274ه.ش. در خانواده متدین، اصیل و نجیب در اصفهان دیده به جهان گشود.

دوران اولیه زندگی وی همزمان با نفوذ غرب و تهاجم وسیع غرب زدگی، تجمل گرایی و دور شدن از هویت اصلی و حقیقت دینی بود در این موقعیت حساس پدر و مادر ایشان به تربیت این کودک می پردازند و از چهار سالگی وی را برای فراگیری قرآن، خواندن و نوشتن به مکتب می فرستند تا به مدد الهی او را از تهاجمات حفظ نمایند. دوره آموزش و فراگیری ایشان زمانی بود که تحصیل در علوم و معارف دینی هیچ جایی برای حضور زنان نداشت. خود ایشان می فرمایند: بعد از گذشتن زمان طفولیت و کودکی بلکه از اول دوران تمییز همواره قلبم را متعلق و متوجه به امر ناشناخته (خداوند متعال) می دیدم و نفسم را طالب ادارک و فهم آن یافتم، لکن نمی دانستم حقیقت آن چیست و راه وصول و رسیدن به آن چگونه می باشد تا اینکه عطای پروردگارم مرا و چشمم را به نور توحید روشن گردانید و بر قلبم درهای اشرافت الهی گشوده شد.

خداوند متعال برای صیقلی شدن و خالص گرداندن روح این بنده مقربش او را مورد ابتلائات و آزمایش هایی قرار دارد. چنان که هشت فرزندش به علل مختلف از قبیل بیماری و … از دست رفتند و تنها یک پسر برایش باقی ماند. اما او حاضر نبود حتی در این ایام درس را تعطیل کند. چنانکه بدین مناسبت استاد ایشان آیت الله نجف آبادی سه روز درس را تعطیل کردند و به خانه ایشان نرفتند روز چهارم بانو به دنبال استاد می فرستند. وقتی ایشان می آیند، علت تعطیلی درس را جویا شوند، آیت الله نجف آبادی می گویند که من شرمم می شود که بچه تان تازه از دنیا رفته برای درس بیایم و خانم امین پاسخ می دهند: من پیش خدا شرمم می شود که سه روز است چیزی نخوانده ام. خدا یک چیزی به من داد و خودش هم گرفت.

از جمله اساتید این بزرگوار: حضرت آیت الله میرزا علی شیرازی، حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ ابوالقاسم كمره ای، آیت الله میرسید علی نجف آبادی می باشند.

از فعالیت های اجتماعی و فرهنگی بانو می توان به تاسیس دبیرستان دخترانه اشاره کرد زیرا در آن زمان خیلی از خانوادهای مذهبی تمایل نداشتند که دختران خود را به مدارسی بفرستد که  در آن موازین مذهبی رعایت نمی شود از این رو ایشان دست به تاسیس دبیرستانی زدند تا خانواده های مذهبی با اطمینا خاطر فرزندان خود را به آن جا بفرستند.

نهادینه کردن فرهنگ دینی و قرار دادن آن در بین بانوان مسلمان و علاقمند به کسب علم و معرفت در حوزه علوم اسلامی از دیگر اهداف  این بانو بود که باعث شد اقدام به تامین مکتب فاطمیه نمایند.

در آموزشگاه بزرگ دینی که توسط یکی از شاگردان برجسته ایشان علویه همایونی و زیر نظر مستقیم بانو اداره می شد و کمترین شهریه ای از کسی دریافت نمی شد.

در چهل سالگی نور اجتهاد در وجودش آشکار شدو با انتشار اولین کتاب به نام اربعین هاشمیه به زبان عربی که در آن چهل حدیث را در زمینه های کلامی، فلسفی، فقهی، اصولی و اخلاقی به صورتی بسیار زیبا تجزیه و تحلیل و نظریه های بدیعی را مطرح نمود و نام ایشان در جوامع علمی زبنزد خواص گردید و این کتاب در نزد علمابسیار ارزشمند و عمیق جلوه گر شد.

از آن زمان مراجعات و پرسشها از ایشان از اطراف و اکناف آغاز شد و علما در صدد برآمدند تا از ایشان امتحان بگیرند و بدین ترتیب خانم امین در مقام اولین مجتهده عصر خود قرار گرفت و تعدادی از بزرگان به وی اجازه اجتهاد دادند.

از جمله آثار ایشان: جامع الشتات(عربی)، معاد یا آخرین سیر بشر، نفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه (عربی)، تفسیر مخزن العرفان(فارسی)، روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی، مخزن اللئالی در مناقب مولی الموالی علی علیه السلام.، سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء.

 از جمله عوامل موفقیت ایشان: پیشینه درخشان ایشان می باشد، ترک معصیت و اجتناب از محرمات، خودسازی و تهذیب نفس، محاسبه نفس، اشتیاق به تحصیل، استفاده از دقت و مطالعه مداوم، تهجد و سب زنده داری، تفکر و تعقل و توجه، شور و شوق آموختن، گمنامی و عزّت، جرأت و پشتکار، نظم، رعایت اعتدال و میانه روی در زندگی، داشتن قلب سلیم، و بریدن از غیر خدا، صبر در برابر ناملایمات، ولایت و اتصال به ائمه معصومین(علیه السلام)، خلوص و قوت تعقل در عرصه معاش و معاد.

ایشان در وصیت نامه خود می فرمایند: سفارش می نمایم به پرهیزگاری البته آن طور که شایسته پرهیزگاری است و توجه به خدای سبحان با تمام همت و توانایی و اینکه هرگز و در هیچ حال، چه در حال آسایش و تندرستی و چه در حال سختی و مرض و چه در نعمت یا تنگدستی از او لحظه ای غفلت ننمایند و با قلب و زبان همیشه به یاد او باشید و سپس شما را به تحصیل معرفت و شناسایی محبت و امیدواری ملاقات خدای سبحان سفارش می نمایم، زیرا هیچ کس به سعادت و رستگاری نائل نمی شود جز به شناسایی و محبت خدای تعالی. و بدانید که خدانشناس بی قدر است و اعتنایی به اعمالش نیست اگرچه اعمال ثقلین را انجام دهد.

بزرگترین اثر بانو امین

کتاب تفسیر مخزن العرفان می­ باشد این تفسیر از نوع عرفانی، فلسفی و اجتماعی است. این کتاب تفسیر جامعی است از قرآن کریم که در 15 جلد به چاپ رسیده است.

پژوهشگر: حميده علی نیا

منابع

1-  ریاحی، محمد حسین، مشاهیر زنان اصفهان، اصفهان: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1376.

2-  عبدالحمید، نرگس، مقاله روش شناسی تفسیری بانو امین بر گرفته از سایت اینترنتی بانو امین

3-  علویه همایونی، زینب السادات، زندگانی بانو امین، اصفهان: گلبهار، 1386.

4-  معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، بانوان عالمه و آثار آنها، قم: معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، 1379.

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (س) دومین نشست از سلسله نشستهای بررسی شاخص های عرفان حقیقی و عرفان های کاذب در تاریخ 96/11/24 در موسسه فرهنگی میرداماد برگزار گردید.
در این نشست دکتر مزرئی در تعریف عرفان و تصوف گفت: اصطلاح تصوف و عرفان قبل از دوران صفویه ممدوح بود، در آن زمان عرفان و تصوف معنای عامی داشت و در معنای عام هر دو به یک معنا به کار می رفت. عرفان همان تصوف بود، تصوف همان عرفان. اما در معنای خاص به کسانی صوفی می گفتند که در مرحله عرفان عملی و مشغول سیروسلوک بودند و عارف به کسی گفته می شد که به حقیقت رسیده و مباحث شهودی بیشتر برایشان اهمیت داشت. استاد حوزه در ادامه گفت: شواهد تاریخی نشان داده که سلسله های تصوف از سال 218 قمری در خراسان زمانی که گروهی برای مناظره نزد امام رضا (علیه السلام) آمدند شکل گرفت. نخستین کتابی که به لحاظ تاریخی می توان به آن استناد کرد کتاب البیان و التبیین الجاحظ است. ایشان در ادامه گفت: اصطلاح صوفیه زمانی که حکومت صفویان روی کار آمدند مذموم شد.”

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (س) اولین نشست از سلسله نشستهای بررسی شاخص های عرفان حقیقی و عرفان های کاذب در تاریخ 24/11/96 در موسسه فرهنگی میرداماد برگزار گردید.
در این نشست دکتر مزرئی به بیان پنج سوال حول محور عرفان پرداختند.
1. آیا دین چه ادیان ابراهیمی و چه ادیان غیر ابراهیمی نیاز به عرفان دارد؟
2. آیا عرفان حقیقی همان عرفان اهل بیت (ع) است؟ آیا عرفانی منسوب به این حضرات (ع) داریم؟
3. جریان عرفان اسلامی که بزرگانی هم چون مرحوم امام (ره) علامه طباطبایی، علامه حسن زاده و ملا علی نوی و … عهده دارش بودند. آیا این همان عرفان اهل بیت (ع)است؟ اگر هست شاخصه هایش چیست؟ 4. عرفان و تصوفی که دو مکتب مهم داشت که یکی در بغداد که با جریان حلاج از بین رفت و بعد به وسیله ابوحامد محمد غزالی احیاء شد و جریان مهم دیگری در خراسان بود که مشهور به فلافتیه بود، این جریان تصوف چه نسبتی با جریان تصوف اهل بیت (ع) دارد؟
پنج سلسله مشهور صوفیه در ایران، قادریان و نقش بندیه که سنی هستند، ذهبی، خاکساریه، نعمت اللهیه که ادعا می کنند که شیعه هستند.
جریان معنویت گرای دیگری نیز در این بین مطرح است بنام جریان مدعیان دروغین که چون بحث گسترده ای است در این جلسات به آن اشاره نمی کنیم.
5. عرفانهای نوظهور یا کاذب چه نوع عرفان هایی هستند؟
ایشان در ادامه گفت: اطلاق نام کاذب بر عرفان های نوظهور به دلیل این است که تشخیص کاذب بودن آن دشوار است و با شناخت ویژگی های عرفان حقیقی باز هم نیاز به شناخت شخاصه های عرفان های نوظهور می باشد به دو دلیل: 1. روایتی از امام علی (ع) در خطبه 147 نهج البلاغه آمده است: در کنار راه رشد و راه حق، راه انحراف را نیز بشناسیم چون کسی که بخواهد باطل را در حق جلوه بدهد، حق و باطل را باهم می آمیزد و همچنین به دلیل شباهت بسیار زیادی که بین عرفان حقیقی و عرفان های نوظهور وجود دارد باید شاخصه های عرفان های نوظهور را دانست. ایشان در ادامه گفت: به دو دلیل گرایش به سمت عرفان های نوظهور زیاد ست. یکی به دلیل زبان زیبا، که افکار خود را در قالب رمان بیان می کنند. مانند رمان کیمیاگر بائولو که رمان معروفی است. دلیل دوم این است که در عرفان های نوظهور ریاضت وجود ندارد.
ایشان در ادامه به جواب سوال اول که آیا دین باید عرفان داشته باشد پرداخت و گفت: هر دینی از سه عنصر تشکیل شده است. عنصر شریعت که همان پوسته ظاهری دین است و عهده دار آن فقها هستند. عنصر دیگر حقیقت دین که همان لب و مغز دین است و عنصر سوم طریقیت یعنی راه رسیدن به باطن دین می باشد.
هر دینی نیاز به عرفان دارد، ظاهرش شریعت است و باطنش در دست اولیای خداست و آن چیزی که دارای اهمیت و ارزش می باشد باطن دین می باشد.
ایشان در ادامه گفت: باطن باید همراه ظاهر باشد. باطن بدون ظاهر مانند مغز گردوی بدون پوست می باشد که زود فاسد می شود. بنابراین رابطه عرفان و دین، رابطه باطن و ظاهر است. اگر کسی به باطن دین دست نیافت نباید ظاهر دین را رها کند و باطن بدون ظاهر نیز کار آمد نیست.

“به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی الزهراء (س) اولین نشست از سلسله نشستهای بررسی شاخص های عرفان حقیقی و عرفان های کاذب در تاریخ 24/11/96 در موسسه فرهنگی میرداماد برگزار گردید.
در این نشست دکتر مزرئی به بیان پنج سوال حول محور عرفان پرداختند.
1. آیا دین چه ادیان ابراهیمی و چه ادیان غیر ابراهیمی نیاز به عرفان دارد؟
2. آیا عرفان حقیقی همان عرفان اهل بیت (ع) است؟ آیا عرفانی منسوب به این حضرات (ع) داریم؟
3. جریان عرفان اسلامی که بزرگانی هم چون مرحوم امام (ره) علامه طباطبایی، علامه حسن زاده و ملا علی نوی و … عهده دارش بودند. آیا این همان عرفان اهل بیت (ع)است؟ اگر هست شاخصه هایش چیست؟ 4. عرفان و تصوفی که دو مکتب مهم داشت که یکی در بغداد که با جریان حلاج از بین رفت و بعد به وسیله ابوحامد محمد غزالی احیاء شد و جریان مهم دیگری در خراسان بود که مشهور به فلافتیه بود، این جریان تصوف چه نسبتی با جریان تصوف اهل بیت (ع) دارد؟
پنج سلسله مشهور صوفیه در ایران، قادریان و نقش بندیه که سنی هستند، ذهبی، خاکساریه، نعمت اللهیه که ادعا می کنند که شیعه هستند.
جریان معنویت گرای دیگری نیز در این بین مطرح است بنام جریان مدعیان دروغین که چون بحث گسترده ای است در این جلسات به آن اشاره نمی کنیم.
5. عرفانهای نوظهور یا کاذب چه نوع عرفان هایی هستند؟
ایشان در ادامه گفت: اطلاق نام کاذب بر عرفان های نوظهور به دلیل این است که تشخیص کاذب بودن آن دشوار است و با شناخت ویژگی های عرفان حقیقی باز هم نیاز به شناخت شخاصه های عرفان های نوظهور می باشد به دو دلیل: 1. روایتی از امام علی (ع) در خطبه 147 نهج البلاغه آمده است: در کنار راه رشد و راه حق، راه انحراف را نیز بشناسیم چون کسی که بخواهد باطل را در حق جلوه بدهد، حق و باطل را باهم می آمیزد و همچنین به دلیل شباهت بسیار زیادی که بین عرفان حقیقی و عرفان های نوظهور وجود دارد باید شاخصه های عرفان های نوظهور را دانست. ایشان در ادامه گفت: به دو دلیل گرایش به سمت عرفان های نوظهور زیاد ست. یکی به دلیل زبان زیبا، که افکار خود را در قالب رمان بیان می کنند. مانند رمان کیمیاگر بائولو که رمان معروفی است. دلیل دوم این است که در عرفان های نوظهور ریاضت وجود ندارد.
ایشان در ادامه به جواب سوال اول که آیا دین باید عرفان داشته باشد پرداخت و گفت: هر دینی از سه عنصر تشکیل شده است. عنصر شریعت که همان پوسته ظاهری دین است و عهده دار آن فقها هستند. عنصر دیگر حقیقت دین که همان لب و مغز دین است و عنصر سوم طریقیت یعنی راه رسیدن به باطن دین می باشد.
هر دینی نیاز به عرفان دارد، ظاهرش شریعت است و باطنش در دست اولیای خداست و آن چیزی که دارای اهمیت و ارزش می باشد باطن دین می باشد.
ایشان در ادامه گفت: باطن باید همراه ظاهر باشد. باطن بدون ظاهر مانند مغز گردوی بدون پوست می باشد که زود فاسد می شود. بنابراین رابطه عرفان و دین، رابطه باطن و ظاهر است. اگر کسی به باطن دین دست نیافت نباید ظاهر دین را رها کند و باطن بدون ظاهر نیز کار آمد نیست.

”