به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان در مدرسه پائیزه عقل در اندیشه اسلامی حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار به بحث پیرامون مباحث معرفت شناسی عقل در تاریخ 19 مهر 1402 پرداخت.
در ابتدای این نشست حجت الاسلام دکتر رضا برنجکار به بیان مشقات عقل در قرآن پرداخته و گفت: مشتقات “"عقل"” 49 بار در قرآن کريم با تعابير مختلفي چون تشويق به تعقّل يا مذمت تعقّل نکردن به کار رفته است. مشتقات “"لُبّ"” نیز 16 بار در قرآن آمده است، يعني مجموعا 65 بار، و اين به غير از واژه هاي مرتبطي چون تفکر يا تدبر مي‌باشد كه اگر آنها را نيز حساب کنيم، به بيش از 100 مورد دست پيدا خواهيم کرد.
رئیس انجمن اسلامی کلام حوزه در ادامه با اشاره به روایات وارده در باب عقل بیان کرد: در روايات نيز تعابير بسياري وارد شده که عقل را اصل و اساس انسان، انسانيت انسان، ملاک ارزش و کمال انسان و حجت باطني خداوند معرفي کرده است.
وی با بیان این مطلب که اختلاف نظر بسياري بين متفکران در تعريف و تفسير عقل وجود دارد اظهار داشت: هر متفکري، عقل را به گونه اي خاص تفسير مي کند. از نظر افلاطون عقل کاري به حس ندارد و در عالم مُثُل، شهود مي‌کند و محسوسات مانع هستند. در مقابل، ارسطو معتقد است عقل کليات را از جزئيات و محسوسات انتزاع مي کند يا فيلسوفي مثل کانت مي‌گويد که کار عقل عبور از ظواهر(فِنومِن ها) و رسيدن به وراي اين امور ظاهري (اشياء في نفسه «نُومِن ها») است. در مقابل، هيوم مي‌گويد عقل اصلا قدرت فهم ندارد. او بحث عقل ابزاري را مطرح کرد و امروزه اصل و اساس آنچه که به عنوان عقل در غرب مطرح است، به نظريه هيوم برمي‌گردد.
دکتر برنجکار در ادامه مباحث مربوط به عقل را به دو دسته اصلی تقسیم کرد و بیان کرد: مباحث وجود شناختي که به عقل به عنوان يک موجود نگاه مي کند و آن را مورد مداقّه قرار مي‌دهد. مانند: خلقت عقل، ماهيّت عقل، تجرّد عقل، نسبت عقل و نفس، عقول طولي و عرضي، درجات عقل، افزايش و کاهش عقل و …و مباحث معرفت شناختي که عقل را صاحب معرفت مي داند و در اعتبار داشتن يا نداشتن آن معرفت بحث مي کند، مانند: حجّيت عقل، مطابقت معرفت عقلي و واقعيت، ارتباط عقل و دين، ارتباط عقل و اخلاق، ارتباط عقل و علم و همين طور کارکردهاي عقل.
رئیس انجمن اسلامی کلام حوزه در ادامه پنج کارکرد برای عقل در کلام برشمرد و گفت: کارکرد نظری، عملی، ابزاری، استنباطی و دفاعی پنج کارکرد عقل در کلام هستند که از این پنج قسمت، سه تای آن به بحث استنباط مربوط است.
وی افزود: کارکرد نظری به هست‌ها و نیست‌ها ارتباط دارد، عقل عملی شناخت بایدها و نبایدها است که در علم کلام نقش ویژه‌ای دارد و گاهی نود درصد استدلال متکلمان به عقل عملی وابسته است؛ عقل ابزاری، عقلی است که برای تحقق اهداف دین برنامه‌ریزی می‌کند و عقل استنباطی نیز یعنی عقلی که به ما ابزار نمی‌دهد بلکه کمک می‌کند از منابع دیگر برای استدلال خود دلیل بیاوریم.
دکتر برنجکار در ادامه روايات راجع به عقل عملي را به چهار دسته تقسیم نمود و تصریح کرد: دسته ي اول احاديث، به طور کلي مي فرمايند که اعمال نيکو و فضائل اخلاقي از آثار عقل است، اما به چگونگي يا شکل آن اشاره اي ندارند. دسته‌ي دوم روايات، بيان مي کنند که خوبي ها و بدي ها توسط عقل فهميده مي‌شوند. دسته ي سوم، رواياتي است که مي فرمايند عقل دستور مي دهد. دسته‌ي چهارم رواياتي است که مي‌فرمايند اصلا عقل، خودِ عمل خوب است.
رئیس انجمن اسلامی کلام حوزه گفت: عقل ابزاری از قديم به آن عقل معاش در مقابل عقل معاد اطلاق مي کردند. اين عقل معاش، کاشف حقايق نظري و عملي نيست. نمي خواهد خدا را از نظم آسمان ها و زمين استنباط يا اجتهاد و اثبات نمايد.
وی مبناي عقل ابزاري از نگاه غرب را بر خلاف نظريه‌اي دانست که در روايات وارد شده است و بیان کرد: از ديدگاه هيوم عقل، نوکر شهوت است و بايد راهي براي رسيدن به خواسته هاي شهوت و هواي نفس پيدا کند. اما طبق احاديث، عقلِ ابزاري عقلي است که در خدمت عقل عملي و نظري باشد. يعني عقل نظري، خدا، پيامبر و دين را اثبات مي کند. عقل عملي هم ارزش ها را اثبات مي کند. عقل ابزاري راه رسيدن به آنچه را که عقل عملي و نظري گفته‌اند را پيدا مي‌کند.
دکتر برنجکار ادامه داد: لذا اگر عقل ابزاري، به تعبير فلسفي در طول آن دو عقل – البته با تعريف ديني - قرار بگيرد، عقل است، امّا اگر در مقابل آنها قرار بگيرد، شيطنت، نکري و شبيه عقل است.
رئیس انجمن اسلامی کلام حوزه با توجه به این اعتقاد که عقل و وحي، هيچ گاه در مقابل هم قرار نمي گيرند و عقل بما هو عقل هيچ گاه به خطا نمي رود گفت: اگر به فرض، عقل در مقابل وحي قرار گرفت، بايد دانست که آن عقل نيست. بلکه شبيه عقل است. وقتي ما از نور عقل استفاده کرديم امّا به جايي رسيديم که بر خلاف نصوص است، مطمئن باشيد که عقل با هواي نفس آميخته شده است.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، آقای دکتر محمد حکیمی در مراسم هفته وحدت که با حضور اساتید،کارکنان، کلیه طلاب این مجموعه و طلاب جامعه المصطفی واحد خواهران در تاریخ1402/7/12  برگزار شد، در بحث از «نقش پیامبر اسلام(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) در وحدت اسلامی» مشترکات دینی را عامل وحدت بین شیعه و سنی برشمرد.

وی، با استناد به آیه 64 و 103 از سوره مبارکه آل عمران یکی از مهمترین دستورات خداوند را دستور به وحدت و نزدیک ترین مذهب و گروه به شیعیان را اهل سنت برشمرد و با استناد به کلام حضرت امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) بر «حفظ وحدت» تاکید کرد و گفت: با حفظ وحدت و یکپارچگی می‌توان بین شیعه و سنی همبستگی ایجاد کرد.

 استاد موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان، در بحث از ضرورت وحدت افزود: به حکم عقل و شرع؛ وحدت عامل قدرتمندی مسلمانان و یکی از معیارهای وحدت، وجود پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) است.

 آقای دکتر حکیمی، با استناد به کلام امیرمومنان علی(علیه‌السلام) «وجود پیامبر(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) را سراسر خیر و باکرامت، بزرگواری و ارزشمندی» خواند و میلاد پیامبر اسلام(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) و امام صادق(علیه‌السلام) را خیر برای بشریت دانست «میلادَه خَیرُ…»

وی اضافه کرد: عامل اصلی وحدت قلوب در قرآن «حبل‌الله» است، حبل الله عبارت از؛ توحید، اسلام، قرآن، اعتقادات مشترک و وجود مقدس پیامبر اکرم(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) است.

استاد حوزه با استناد به روایتی از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌و‌علیه‌و‌آله) پیرامون وحدت اضافه کرد: «یَدالله‌ فوقَ جماعه» دست(قدرت) خداوند در وحدت مسلمانان است، همچنین وحدت رحمت و تفرقه عذاب و گرفتاری است «الجَماعَةُ رَحمَةٌ و الفُرقَةُ عَذابٌ».       

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان نشست علمی با عنوان گفتمان سازی جریان مقاومت در تاریخ1402/7/8 برگزار گردید.

در این نشست خانم ساوری طلبه سطح 4 رشته کلام اسلامی، ویژگی اصلی فراگفتمان انقلاب اسلامی را اسلام دانست و بیان کرد: فراگفتمان انقلاب اسلامی بدنبال اهدافی چون برقراری حکومت‌های عادل در جهان، مبارزه با استکبار، حمایت از آزادی‌خواهان و ملل تحت ستم، نفی سلطه و سلطه پذیری و فراهم سازی زمینه برای ظهور حکومت جهانی عدالت گستر حضرت مهدی عجل الله همواره می باشد.

پژوهشگر فعال این موسسه گفت: مقاومت، ذیل ابرگفتمانِ انقلاب اسلامی، مجموعه عناصر و مولفه‌هایی است که هویت و تعالی آن عزت است که مهم‌ترین نتیجه عزت اسلامی سلطه ستیزی و ایستادگی است.

 وی با توجه به آیه 145 سوره انفال و آیات دیگری از قرآن کریم ایستادگی در مقابل عناصر متخاصم را از مهم‌ترین مبانی فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی دانست.

خانم ساوری در ادامه بیان کرد: این گفتمان علاوه بر تجربه‌های تاریخی چون تحریم مسلمانان در شعب ابی طالب، در حقیقت ریشه در تجربه گام اول انقلاب اسلامی دارد.

پژوهشگر فعال این موسسه به نقش جنگ تحمیلی بعد از پیروزی انقلاب در شکل‌گیری اندیشه مقاومت اشاره نموده و بیان کرد: رژیم صدام حسین از طرف بسیاری از کشورهای منطقه و دو ابر قدرت شرق و غرب حمایت می‌شد و با نقض صریح حقوق بشردوستانه فشارهای اقتصادی سیاسی و نظامی گسترده‌ای علیه جمهوری اسلامی وارد کرد. در چنین شرایطی اندیشه مقاومت شکل گرفت.

وی داشتن روحیه بالا و پشتوانه تلاش‌های جنگی ایران را، در مفاهیم جهاد و شهادت نهفته دانست.

خانم ساوری در ادامه بیان کرد: با طرح موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌های بین‌المللی یک جانبه به تدریج گسترده‌تر شد به طوری که با ارجاع پرونده هسته‌ای ایران از سوی حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت، پنج قطعنامه پیاپی برای تحریم ایران تصویب شد و سپس اتحادیه اروپا نیز به تحریم ایران پرداخت که این فشارها باعث تقویت گفتمان مقاومت گردید. که این مقاومت برگرفته از متن قرآن و سنت رسول الله است.

پژوهشگر این موسسه با توجه به این مطلب که گفتمان مقاومت دارای سطوح مختلفی است و نباید آن را به یک راهبرد و سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی تقلیل داد گفت: فهم سطوح گفتمان مقاومت مستلزم فهم نظام بین‌المللی سلطه است. درواقع نظام سلطه جهانی همواره کوشیده که انقلاب اسلامی را مهار و در صورت لزوم نابود بکند.

وی نظام بین المللی سلطه را مجموعه ترتیبات نظامی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیکی دانست که پس از قرون وسطا طی چند قرن شکل گرفت.

خانم ساوری بیان کرد: نظام بین المللی سلطه با پشتوانه قدرت سخت خود به ویژه توان نظامی برای تثبیت و نهادینه کردن خود در عرصه‌های بین‌المللی نظامی و اقتصادی و فرهنگی رژیم‌هایی را ایجاد کرده است. که با توجه به بیانات رهبر انقلاب راه برون رفت از آن گفتمان مقاومت می باشد.

پژوهشگر این موسسه بر اساس آموزه‌های اصیل قرآن لا تُظلمون ولا تَظلمون گفت: ماهیت اسلام به عنوان دین توحیدی سلطه‌گری و سلطه پذیری را بر نمی‌تابد. گفتمان سازی مقاومت موجب برانگیختگی اذهان، اثرگذاری در افکار و بسیج آنها برای کنشگری در امر مقاومت می شود.

 وی عامل مهمی که در نشر فرهنگ مقاومت و ارزش‌های برآمده از آن در جامعه تاثیرگذار است و موجب تغییراتی در زندگی فرهنگی اجتماعی مردم به خصوص در بحبوحه جنگ تحمیلی می شود را گفتمان سازی مقاومت دانست و بیان کرد: بدون گفتمان سازی ارزش مقاومت در سطح باورها باقی می‌ماند و کمتر در سطح رفتار نمایان می‌شود.

خانم ساوری در ادامه گفت: این گفتمان اندیشه و معرفت دینی را در مردم، رشد می دهد. با رشد اندیشه دینی که همراه با احساس مسئولیت و تعهد است، عمل به وجود می‌آید و همان چیزی می‌شود که پیغمبران الهی دنبال آن بودند.

پژوهشگر فعال این موسسه در تعریف گفتمان سازی مقاومت گفت: مجموعه‌ای از باورهایی که با توجه به شرایط اجتماعی و در تعاملات انسانی در قالب مفاهیم و معانی نشانگر پایداری، عرضه و فراگیر شود و با تغییر در نگرش‌ها زمینه اجتماعی حضور، ایستادگی و بن‌بست شکنی و پیشتازی را فراهم ‌آورد و به عنوان یک ارزش گسترش پیدا کند.

وی ریشه های گفتمان مقاومت را ریشه‌های دینی یعنی بستر دینی که انقلاب اسلامی بر مبنای آن شکل گرفت و بستر و تجربه تاریخی دور و نزدیک؛ یعنی سنت و سیره و تاریخ اسلام و حتی تاریخ ایران دانست که این عوامل را علت موفقیت نظام اسلامی در برابر سلطه گران به شمار آورد.

خانم ساوری در ادامه بیان کرد: با توجه به دست نشاندگی و غربزدگی ایران در دو دوره پهلوی اول و دوم،  انقلاب اسلامی در اعتراض به این نظام بین‌المللی سلطه با رهبری حضرت امام خمینی ره ایجاد شد. که جامعه ایران به جامعه‌ای با هویت و دارای حرف نو تبدیل شد.

پژوهشگر این موسسه ادامه داد: پس از پایان جنگ تحمیلی نظام بین‌المللی سلطه برای اعمال مجدد سلطه بر ایران اقدام کرد، که رهبر انقلاب ذیل عناوینی چون تهاجم فرهنگی، شبیه خون فرهنگی، ناتوی فرهنگی، جنگ نرم و رخنه فرهنگی از آن تعبیر نمود و تاکید نمود.

وی یکی از عینی‌ترین وجوه گفتمان را عرصه اقتصادی دانست و گفت: در عرصه اقتصادی دشمن از ابزار تحریم و ابزار اجبار علیه ایران استفاده کرده است که ما را با چالش‌های درونی و بیرونی مواجه نموده است.

خانم ساوری گفت: در سطوح خارجی هم گفتمان مقاومت ابتدا در داخل کشور سپس در غرب آسیا بروز پیدا کرد، که بازتاب انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی ره و رهبر معظم انقلاب مدظله العالی با آن اهداف و آرمان‌ها و ایدئولوژی‌هایی که داشت صادر گشت.

پژوهشگر این موسسه وجود گروه‌های مقاومت انصارالله یمن، جهاد اسلامی در نوار غزه و حشد الشعبی عراق و گروه‌های مشابه در پاکستان و افغانستان را از واقعیت‌های اساسی در حساس‌ترین منطقه راهبردی دنیا دانستند که معادلات قدرت را متحول کرده‌اند.

وی در پایان گفت: طبق فرمایش رهبر انقلاب ما باید برای ایفای نقش در پدید آوردن نظم جدید، کشور را آماده کنیم برای اینکه نقش آفرینی کند، توجه به ظرفیت‌ها و توانایی‌ها بشود، نه فقط در داخل کشور در خارج هم ظرفیت و طرفدارانی داریم و باید از این‌ها استفاده کنیم.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س)، خانم لادن یونسی در نشست علمی با عنوان «مبانی قرآنی توحید در زیارت جامعه کبیره» که به مناسبت سالروز ولادت امام هادی(علیه‌السلام)، از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(سلام ­الله­ علیها) گرگان و با حضور کارکنان و طلاب برگزار شد، زیارت جامعه کبیره را مهم‌ترین اثر معرفتی رسیده از معصومین(علیهم‌السلام) دانست که به اعتقاد بسیاری از عالمان و حدیث شناسان از سند صحیح برخوردار است .

 وی پرداختن به توحید را مهم‌ترین ویژگی زیارت جامعه کبیره برشمرد و با استناد به فراز «والمخلصین فی توحید الله» از زیارت جامعه کبیره ادامه داد: ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در توحید به درجه اخلاص دست یافته‌اند که در آن هیچ گونه ناخالصی وجود ندارد البته این خلوص در توحید، عام بوده و همه مراتب توحید از ذاتی تا صفاتی و افعالی و غیره را شامل می‌شود.

موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(سلام­الله­علیها) گرگان، مهم‌ترین اصل در دین داری را پذیرش کامل توحید باری تعالی برشمرد و ادامه داد: زیارت جامعه کبیره در توحید ذاتی و افعالی و مراتب آنها انطباق و هماهنگی کامل با قرآن کریم داشته که روح توحید بر همه عبارت‌های این زیارت حاکم است.

خانم یونسی اضافه کرد: در یک تقسیم بندی؛ توحید باری تعالی را می‌توان به دو بخش ذاتی و افعالی تقسیم نمود که توحید افعالی خود مراتبی را مانند توحید در خالقیت، ربوبیت، اطاعت و توحید در عبادت در برمی‌گیرد که به همه این مراتب در قرآن کریم و زیارت جامعه توجه شده است.

وی اضافه کرد: نخستین معنای توحید ذاتی؛ یگانگی و بی‌همتایی باری تعالی است که در آیات متعددی از قرآن کریم و نیز در زیارت جامعه بدان توجه شده، به گونه‌ای که برای خواندن این زیارت نخست باید به یگانگی و بی‌همتایی خداوند شهادت داد.

استاد حوزه با اشاره به عبارت «و من وحّده قبل عنکم» از زیارت جامعه کبیره خاطرنشان کرد: «هرکس خداوند را به یگانگی ستود، اعتقادش را از شما ستانده» بی شک آنان که در درک توحیدی به مقام مخلصین رسیده‌اند، بیشتر از هرکس دیگری شایستگی تبعیت و پیروی را در بیان معنای توحید دارند به همین دلیل است که از ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در این زیارت با عنوان ارکان توحید یاد شده است «و ارکانا لتوحیده».

خانم یونسی توضیح داد: توحید افعالی نمود آشکاری در زیارت جامعه کبیره دارد به گونه ای که در تمام عبارات آن، خداوند اصل و محور همه امور معرفی شده است.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س)، خانم ربابه کابوسی در نشست علمی با موضوع « اخلاق ومعنویت در نهضت عاشورا» که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان و در جمع عموم بانوان در موسسه قرآنی این موسسه به مناسبت  عزاداری سید و سالار شهیدان برگزار شد، واقعه عاشورا را بزرگترین و سازنده ترین درس‌ برای بشریت دانست.

وی افزود: عاشورا دارای دو روی سکه‌ی حماسه و اخلاق حسینی است که موجب ماندگاری این حماسه و باعث بهره بردن همه انسان‌ها از این واقعه شد.

 استاد موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(سلام‌الله‌علیها) گرگان گفت: انحراف در همه ابعاد به ویژه انحطاط اخلاقی بعد از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) موجب بازگشت امت به گذشته تاریک خویش و رقم زدن واقعه تلخ عاشورا گردید و امام حسین(علیه‌السلام) برای احیای دین جدش( مکارم اخلاق ) قیام کرد.

وی اشاره کرد«انحطاط اخلاقی و اعتقادی مردم باعث شد حکومت بنی امیه مرتکب آن همه فجایع و ستم‌ها شود» ودر ادامه گفت : امام حسین(علیه‌السلام) در زمان خود با دو مشکل روبرو بود، مشکل اول با حکومتی که اساس آن بر ظلم، گناه و معصیت استوار بود و مشکل دوم با مردمی بود که گرفتاری‌ها و مشکلات اخلاقی داشتند.

خانم کابوسی در بحث از اخلاق و معنویت به مسئله «کرامت» پرداخت و خاطرنشان کرد: در بین اصول تربیتی و اخلاقی قیام امام حسین(علیه‌السلام) محوری‌ترین و مهم‌ترین اصل، اصل کرامت است، از میان ائمه معصومین(علیهم‌السلام) امام علی(علیه‌السلام) و امام حسین(علیه‌السلام) مصداق عینی کرامت بودند که شاید این تاکیدها مربوط به شرایط خاصی بوده که این دو بزرگوار در آن زمان زندگی می‌کردند و مردم در عصر آن دو امام(علیهم‌السلام) دنائت را به اوج رساندند.

مبلغ فعال این موسسه به نشانه‌های کرامت از دیدگاه امیرالمومنین(علیه‌السلام) پرداخت و اضافه کرد: اولین نشانه شخص کریم؛ بخشش و گذشت است، امام علی(علیه‌السلام) دراین باره می فرمایند: «المبادره الی العفو من اخلاق الکرام»« سبقت در عفو و گذشت از اخلاق بزرگواران است» و در جای دیگر فرمودند: «الکریم اذا قدرصفح»  «کریم هرگاه قدرت پیدا کند، گذشت می‌کند».

وی؛ احسان بدون منت، قدردانی در برابر کار اندک، عدم توقع پاداش، اجابت درخواست دیگران، عدم توقع در وقت نیاز و استقامت و پایداری را از دیگر نشانه های کرامت برشمرد و توضیح داد: براساس روایات متعدد از ائمه معصومین(علیهم‌السلام) «سختی‌ها و مصائب در نفس کریم تاثیر نمی‌کند» و انسان کریم دارای روح مستحکمی است که در برابر حوادث ناگوار قامت خم نمی‌کند و در راه رسیدن به هدف متزلزل نمی‌شود.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا سلام الله علیها گرگان نشست علمی با عنوان تجلی آیات قرآن کریم درسیره امام جواد علیه السلام در تاریخ1402/03/29 در این مجموعه برگزار گردید.

 در این نشست علمی مریم علیجانی به بیان توضیحاتی در این موضوع پرداخت و گفت: اهمیت و ضرورت بحث در این موضوع به خاطر این است که آسیب های اخلاقی زیادی در جامعه کنونی مشاهده می شود که با توجه به حدیث ثقلین با تمسک به قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام می توان به درمان این آسیب‌ها و مشکلات روحی و روانی در جامعه پرداخت.

 با توجه به اینکه قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام همراه همیشگی همدیگر تا روز قیامت می باشند می توان دریافت که از سیره اهل بیت علیهم السلام برای یاری گرفتن و درس گرفتن در زندگی می توان استفاده کرد.

باید توجه داشت که اهل بیت علیهم السلام خود نیز به قرآن کریم و تمسک به آن نیاز دارند چون آنها نیز در این جهان مکلف هستند و باید تحت هدایت قرآن کریم واقع شوند و لازم است که آیات قرآن کریم را در وجودشان با به عمل به آن، تجلی دهند.

مشخصه اصلی امام نهم علیه السلام که نشان دهنده این موضوع است و قرآن کریم در زندگی و شخصیت ایشان تجلی کرده است همین القاب ایشان می باشد که ایشان به لقب تقی ملقب داده شده اند. تقی صفت مشبهه و به معنی شدت تقوا و پرهیزگاری می باشد. این کلمه در مورد حضرت یحیی در قرآن کریم به کار برده شده است آیه ۱۳ سوره مریم .

وی گفت: در تعریف حقیقت تقوا می توان گفت: تقوا درجات و مراتبی دارد که مرتبه عالی آن عبارت هست از خویشتن داری در برابر آنچه قلب آدمی را به خود مشغول می سازد و از حق منصرف می‌کند و از طرف دیگر تقوا در هر کاری مناسب با خود آن کار است. مثلاً تقوی در زراعت حفظ آن زراعت از آفات زراعتی است. تقوا در علم این است که با عجب علم را خراب نکنیم. تقوا در انفاق این است که با منت آن را بی ارزش نکنیم. تقوا در دین هم اجتناب از اموری است که موجب زیان دین و سبب عقوبت دنیا و آخرت و محروم شدن از فیوضات و درجات دنیوی و آخری می گردد.

 باید توجه داشت که چه چیزی باعث شد که امام جواد علیه السلام به تقی به عنوان یک فرد متقی و دارای تقوای شدید معروف گردد و اینکه چه آسیبی می توانست در آن زمان وارد شود که امام جواد علیه السلام با امامت خود و تقوی خود از آن آسیب جلوگیری کرد .در بررسی دوران امامت امام جواد جواد علیه السلام متوجه می‌شویم که امام در کودکی به امامت رسیده بود و وجود فرقه ها و نحله های کلامی مختلف و تشتت آرا و مکاتب مختلف، نیاز به برخورد معقولانه و به دور از برخورد و حساسیت داشت. چون بسیاری از کتب یونانی و ایرانی به عربی ترجمه شده بود و علوم زیادی از قبل آن بین مردم منتشر شده بود و اگر امام تقوا پیشه نمی کرد حفظ تشیع و پیشبرد اهداف شیعه و امامان معصوم علیه السلام که بر سر آن جان داده بودند از بین می رفت.

تعریف امام از تقوا در سخنی از ایشان این است که می فرماید: با هواهای نفسانی مخالفت کن و بدان که هیچگاه از دیدگاه خداوند پنهان و مخفی نخواهی ماند. پس مواظب باش که در چه حالتی خواهی بود. این توصیف امام از تقوا بیانگر حقیقت تقوا است چون صفتی است که با تمامی مراتب ایمان جمع می شود و در پرتو آن مقامات ایمانی همچون احسان و بخشندگی، رفق و مدارا، صبر و حلم و عزت نفس و دیگر فضایل انسانی حاصل می شود.

در بررسی سیره امام جواد علیه السلام در تمسک ایشان به قرآن کریم، تقوی ای که ایشان پیش گرفتند تا حدی که به تقی معروف شدند، مدارا و رفق و صبر و بردباری بود که در مواجهه با مسائل مختلف جامعه آن روز بود. در تعریف مدارا می توانیم آسان گیری و بردباری برخاسته از رحمت و بصیرتی نورانی را بیان کنیم و از لوازم اصلی و مهم و اساسی مدارا نفی نفرت و تاکید بر تعریف و الفت گرفتن است . در روابط اجتماعی اگر رفق و مدارا حکومت نکند نفرت ظهور می کند تبدیل کینه ها و دشمنی ها به محبت و دوستی، محبوبیت، و جذب افراد به دین از آثار اجتماعی مدارا است.

رفتار امام در دوران مامون و معتصم اینگونه بود. با توجه به این که تقوا در هر کاری مناسب با خود آن کار است، امام مدارا را پیش گرفته بودند. امام علیه السلام در تعریف دیگری در مورد تقوا می فرمایند: هر کسی بی نیازی خویش را از خداوند بخواهد مردم محتاج او خواهند شد و هر که تقوای الهی داشته باشد محبوب مردم گردد هرچند آنان نخواهند. با توجه به این تعریف که تقوا در هر کاری مناسب با خود آن است شیوه مدیریتی امام جواد علیه السلام در دوران امامت مبتنی بر رفق و مدارا با خلفای عباسی جهت پیشبرد و حفظ تشیع بود. ما در زندگی امام جواد علیه السلام یکی از صفات بارز ای که شاهد آن هستیم مدارا در زندگی با ام الفضل بود در صورتی‌که ام الفضل دختر مامون بود و مامون هم قاتل امام رضا علیه السلام بود اما امام جواد علیه السلام به خاطر حفظ شیعه و آرمان های تشیع  مخالفت با این امر نکرد و در این قضیه مدارا را پیش گرفت در صورتی که به طور حتم مورد سوال مردم آن زمان قرار می گرفت. ولی از آنجایی که امام می فرماید هر که تقوای الهی داشته باشد محبوب مردم می گردد هرچند آنان نخواهند ایشان با مدارا ای که پیش گرفت با حفظ تشیع توانست این امر را به سلامت به مقصد برساند و تشیع واقعی را از آسیب مصون بدارد.

در تعریف دیگری که امام علیه السلام از تقوی دارند که می فرمایند: خداوند متعال انسان را به واسطه تقوا از حوادثی که عقلش نجات از آن را بعید می داند حفظ می کند و به سبب تقوا آنچه را که نمی بیند و نسبت به آن ناآگاه است آگاه می‌کند. با توجه به این تعریف از تقوا که امام جواد علیه السلام بیان می فرمایند، ما باز هم در زندگی ایشان در مواجهه ایشان با علما و دانشمندان عصر خصوصاً علمای عامه و اهل سنت متوجه می شویم که ایشان حتی در مناظرات به گونه‌ای عمل می‌کرد که دستگاه خلافت و دانشمندان اهل سنت تحریک نشوند و با تکیه بر قرآن و علم و دانش خویش به سوالات آنان پاسخ می دادند و از این طریق با در نظرگرفتن هجمه زیادی که به تشیع در آن زمان وارد می شد و تصور بر این بود که شاید از راه صحیح اهل بیت و شیعه واقعی اثری باقی نماند توانستند اسلام حقیقی و شیعه را از خطر حفظ نمایند.

بنابراین تجلی آیات در زندگی حضرت امام جواد علیه السلام در القاب ایشان کاملاً مشخص است و ایشان با توجه به به همراه بودن همیشگی شان با قرآن کریم و تمسک به قرآن کریم درس های بسیار زیاد را برای ما ما به ارمغان آوردند.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س)، خانم زهرا نجفی در نشست علمی که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان و در جمع عموم بانوان در موسسه قرآنی این موسسه به مناسبت  عزاداری سید و سالار شهیدان برگزار شد، به بحث پیرامون ویژگی خانواده عاشورایی پرداخت و گفت: فلسفه ازدواج کسب سکون و آرامش است.

وی، متعالی بودن و روابط گرم و صمیمی و محبت و گذشت را از ویژگی‌های خانواده از منظر اسلام دانست و یکی از مهمترین جلوه‌های محبت و تکریم در زندگی را؛ جلوه‌های زبانی و گفتاری برشمرد.

مشاور  موسسه آموزش عالی الزهراء‌(سلام‌الله‌علیها) گرگان با استناد به آیه شریفه «جعل بینکم موده و رحمه» محبت را لازمه زندگی خانوادگی برشمرد و گفت: زندگی با نشاط و توام با آرامش در پرتو محبت و مهربانی اعضای خانواده به ویژه همسران نسبت به همدیگر بوجود می‌آید و کمبود محبت سبب فرو پاشی نظام خانواده می شود.

خانم نجفی نژاد اظهار کرد: اگر همه مردم در گرفتن حقوق خویش دقیق و جدی باشند و از کوچکترین لغزش دیگران چشم نپوشند، زندگی بسیار تلخ خواهد شد.

وی تصریح کرد: زوجین بطور طبیعی در روحیات یکدیگر دقیق می‌شوند و به عیوب هم پی می‌برند اما نباید این مسئله به بازگو کردن عیوب هم و سرزنش یکدیگر منجر شود، مدارا و گذشت ما را ملزم می‌کندکه در مورد همسرمان به جای عیبجویی، عیب پوشی را برگزینیم، در سنت دینی نیز معمولاً از اصطلاحاتی نظیر عفو، رفق، صفح ومدارا استفاده می‌شود.

استاد حوزه، احترام گذاشتن را یکی از مهم‌ترین راه‌های ابراز محبت به همسر دانست و گفت: شوهرتان را همانگونه که هست بپذیرید و هرگز شوهرتان را با مرد دیگری مقایسه نکنید، چراکه این کار به او احساس ناشایستگی  می دهد و اعتماد به نفس را از او می‌گیرد.

خانم نجفی نژاد گفت: شوهرتان را تحسین کنید، همانطور که شما آرزو دارید که مورد عشق و علاقه همسرتان باشید در مقابل شوهر هم به‌عنوان یک مرد آرزو دارد که شما وی را تحسین کنید، او به حمایت وتحسین شما نیاز دارد.

وی  بیان کرد: وظیفه زن آن است که خود را برای شوهر خود با خوش بوترین عطر معطر سازد، بهترین لباسها را بپوشد و خوش اخلاق باشد، بهترین راه جذب شوهر به خانه؛ راضی نگه داشتن اوست.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س)، خانم فرحناز رجب زاده در نشست علمی با موضوع « رضایتمندی در سیره حسینی علیه السلام» که از سوی موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(سلام‌الله‌علیها) گرگان و در جمع عموم بانوان در موسسه قرآنی این موسسه به مناسبت  عزاداری سید و سالار شهیدان برگزار شد، مهمترین وظیفه مسلمانان در ماه‌های محرم و صفر را تأسی‌ از الگوهای این ایام یعنی امام حسین(علیه‌السلام)، حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) و یاران آن حضرت دانست.

وی افزود: این الگوها در فرد و ویژگی واحد محصور نیست بلکه وجود الگو در همه شرایط، مکا‌ن‌ها، زمان‌ها، موقعیت‌ها و سنین مختلف در واقعه عاشورا وجود داشته، منتهی آنچه مهم است اینکه بر روی شخصیت  الگوها فکر کرده و فاصله‌های فکری، اخلاقی و عبادی را کم کنیم.

مشاور موسسه آموزش عالی حوزوی الزهر(سلام‌الله‌علیها) گرگان با بیان این مطلب که «محرم اولین ماه حرام است و گناهان و کارهای خیر محاسبه ویژه می‌شوند» اضافه کرد: از اوایل محرم تصمیم جدی بر پرهیز از گناهان کوچک و بزرگ گرفته و حضور بزرگان و واقعه کربلا را در زندگی پررنگ‌تر و جدی‌تر بگیریم.، چراکه به مصداق روایات و آیات؛ «ما در محضر اولیاء هستیم و اعمال ما بر اولیای الهی عرضه می شود».

خانم رجب زاده، یکی از فاصله‌های بزرگ ما از ائمه اطهار(علیهم‌السلام) را فضیلت رضایت مندی برشمرد و با استناد به کلام اولیاءالله گفت: رضایت مندی به معنی بی مشکلی نیست، موفق‌ترین انسانها بیشترین سختی‌ها را تحمل کردند، هر فرد رضایت را باید در درون خود بیابد، چراکه رضایت یک احساس است و به داشته‌ها مربوط نمی‌شود، گاهی انسان در عین رفاه و سلامتی و نعمت ها، ناراضی و گاه در عین تمام بلاها راضی و خشنود است.

وی در بحث از رضامندی به اولین خطبه امام حسین(علیه‌السلام) استناد کرد و تصریح کرد: «حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) بعد از آن مصائب، ظلمها و بی‌عدالتی‌ها فرمودند: «ما رایت الا جمیلا» زیرا تمام اینها را در حضور خدا و مقدرات الهی می‌دانست.  

استاد حوزه به شروط رضایت مندی اشاره کرد و گفت: شرط رضایتمندی این است که از کوچکترین نعمتها، بیشترین لذت‌ها را ببریم، چنانچه قطره ای آب،  نعمتی بسیار ناچیز است ولی بزرگترین الطاف الهی و ضروری ترین ها برای ما انسان‌هاست.  

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان نشست علمی با عنوان روش پژوهش های فقهی در مسائل نو پدید در تاریخ1402/03/14  در محل این موسسه برگزار گردید.

آیت الله ابوالقاسم علیدوست درابتدای بحث، پژوهش را به معنای تحقیقی که به کتابت در بیاید دانست و گفت:

 عنصر پژوهش چیزی است که در قرآن به آن قسم یاد شده است و رسول اکرم(ص) نیز در این زمینه فرموده است صدای اقلام و قلم عالمان به خدا میرسد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اهمیت پژوهش را یک اصل انسانی دانست و بیان کرد: پژوهش امری اسلامی و دینی نیست انسان به ماهو انسان برای پژوهش ارزش قائل است اما در اسلام به پژوهش و پژوهشگر اهمیت ویژه داده شده است.

وی در ادامه به بیان اقتضائات و هنجارهای عام پژوهش پرداخته و گفت: یک پژوهش نیاز به تتبع و تحقیق و مدیریت دارد. 

آیت الله علیدوست  در ادامه بیان کرد: مقدارِ تتبع باید کافی و معقول باشد، یعنی به مقدار کافی تتبع صورت گیرد و مبتلا به پرخوری و افراط نشود و مدیریت گردد.

رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم یکی دیگر از امور مهم در پژوهش را استفاده از تجربه صاحبان تجربه دانست و گفت: قدم به جلو بودن و متعهد بودن و جدید و نو بودن نیز از امور مهم دیگری است که باید در امر پژوهش به آن دقت کرد.

وی در ادامه به بیان هنجارهای ویژه در مسائل نوپدید پرداخته و بیان کرد: درست است که جنس پژوهش مسائل نوپدید جدید است اما نباید پژوهش ها دچار مدزدگی شود زیرا این نوع پژوهش ها دوام نمی آورد و ضررش این است که کتاب به چاپ دوم نمی رسد.

آیت الله علیدوست  در ادامه یکی دیگر از هنجارهای ویژه در مسائل نوپدید را رسیده و معلوم بودن موضوع تحقیق دانست وگفت: موضوع تحقیق در حال تولد نباشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه به بیان سومین هنجار ویژه در مسائل جدید پرداخت و بیان کرد: موضوع تحقیق باید بتواند ادبیات تولید کند که این ویژگیِ موضوعات کهن است. مسائل قدیم جای نوآوری دارد ولی مسائل جدید کمتر ادبیات دارد کسی که وارد مسائل جدید میشود باید بتواند در آن موضوع، خلق مطلب کند، والا اگر کسی نمیتواند ادبیات تولید کند به پژوهش مسائل نوپدید نپردازد.

وی در پایان گفت: چهارم از هنجار های خاص پژوهش در مسائل نوپدید این است که باید از بروزترین آثار استفاده شود و پژوهشگر نسبت به آثار جدید دچار حجاب معاصرت و به شرط لا نباشد. در پایان این نشست پرسش هایی از سوی طلاب مطرح گردیده و به آن پاسخ داده شد.

به گزارش معاونت پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء(س) گرگان، نشست علمی با موضوع «سیره تبلیغی و مخاطب شناسی امام صادق(ع) در نشر و گسترش معارف اسلامی» در تاریخ1402/02/24  با همکاری و مشارکت مدیریت حوزه علمیه خواهران استان گلستان برگزار شد.

در این نشست، که ۲۵۰ نفر از مدیران، معاونان و مبلغان مدارس علمیه خواهران استان حضور داشتند، خانم سیده طاهره موسوی با تسلیت فرارسیدن شهادت امام جعفر صادق(علیه‌السلام) بر لزوم الگوپذیری از حضرت تاکید کرد و به بیان نقش اثرگذار مبلغان حوزوی و وظایف آنان پرداخت.

وی به تشریح معنای «تبلیغ» پرداخت و گفت: تحقیق درباره این کلمه را منوط به فرهنگ لغات نکنید بلکه بیندیشید آیا تبلیغ با کاری که انجام می‌دهید، قابل تطبیق است؟

استاد حوزه تبلیغ را رساندن کلام حق به سوی مردم با هدف تاثیرگذاری و سوق دادن به سوی صعود الی الله برشمرد و گفت: فرد مبلغ باید به ویژگی و نیازمندی‌های خود بیندیشد تا در امری که به عهده گرفته موفق باشد.

خانم موسوی با بیان این‌که هر حرکتی به سمت بالا و صعود به فشار مضاعف نیازمند بوده و این حرکت تکاملی و صعودی است، خاطرنشان کرد: تمام حرکت‌های انبیاء دارای دو بخش است‌ که بخش اول، مبارزه با طاغوت و بخش دوم فرهنگ‌سازی است و البته بخش اول آسان‌تر است زیرا در فرهنگ سازی بدنبال جایگزینی چیز دیگری به جای طاغوت هستید که این امر عنوان انقلاب را ندارد.

وی در ادامه به ویژگی‌های وقوع یک انقلاب پرداخت و گفت: انقلاب باید دارای محتوا باشد، زیرا همواره انقلاب به این معناست که باید به مرحله بالاتری دست یافت؛ انقلاب اسلامی که الهام گرفته از حرکت انبیاء است، با همین ایده و شعار آغاز شد و با درد و رنج‌هایی همراه بود.

مسئول پاسخگویی به سؤالات شرعی بانوان در دفتر رهبری، با یادآوری سختی‌های وقوع انقلاب گفت: انقلاب ما بعد از مبارزات و شکنجه‌ها و سختی‌های فراوان شکل گرفت اما این مرحله نسبت به بخش دوم یعنی فرهنگ‌سازی آسان‌تر است، مردم بعد از مبارزات، منتظر رویارویی با مدینه فاضله‌ای بودند که هیچ مشکلی در جامعه وجود نداشته باشد.

خانم موسوی با اشاره به مشکلات و شبهات موجود در جامعه به‌ویژه نسل جوان که سرمایه انسانی آن محسوب می شوند، عنوان کرد: جامعه را می توان به دو قسمت و صف تقسیم کرد که گروه اول هادیان، مربیان و مبلغان و گروه دوم متربیان و مأمومین این جامعه هستند که باید بر گروه دوم سرمایه‌گذاری کرد.

وی با تاکید بر این‌که باید در جامعه دردشناسی کرده و ریشه‌های آن را پیدا نمود، اظهار کرد: اگر برای درمان درد حرکت نکنیم رسالت تبلیغی را انجام نداده‌ایم؛ به عنوان مثال در بحث جهاد تبیین و آمرین به معروف نیازمند شیوه‌های تبلیغی نوینی هستیم که شیوه‌های سال‌های گذشته در جامعه کنونی کارآمدی ندارد که امروز نسل جوان را باید درک کرد.

خانم موسوی با تاکید بر اینکه باید برای نسل امروز به دنبال شیوه‌های جدید تبلیغی بوده و آنها را جذب کرد، توضیح داد: به سیره و کلام معصومین و پیشوایان(علیهم‌السلام) در امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر توجه کنید که تمام انبیاء(صلی‌الله‌علیهم) به دنبال پروراندن، هدایت‌کردن و تربیت بودند.

مبلغ بعثه رهبری نقش مبلغین را نقش تربیتی معرفی کرد و بار دیگر بر استفاده از شیوه‌های نوین تربیتی برای جذب نسل جوان تاکید کرد.

 استاد حوزه اذعان کرد: گاهی به جای تبلیغ از شیوه‌های ضد تبلیغ استفاده می‌شود که اثرگذاری بدنبال ندارد؛ بلکه امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد و همیشه با کلام نیست، گاهی با شیوه‌های رفتاری محقق می‌شود، باید هر مسئولی با شیوه‌های صحیح به انجام تبلیغ بپردازد، فرد تا زمانی که مَهدی نباشد نمی‌تواند هادی دیگران باشد.

خانم موسوی در پایان گفت: باید حقیقت را با کلام و شیوه‌های زیبا بیان کرد که در ابتدا پذیرش افراد مهم بوده که این امر نیازمند ایثار و گذشت است؛ حضرت موسی(علیه‌السلام) نیز در راه انجام رسالت‌شان از خداوند درخواست کردند که: «اللهم رب اشرح لی صدری» دوره‌های انبیاء و معصومین(علیهم‌السلام) همواره متفاوت بوده و به مقتضیات زمان، مکان و فرهنگ آن جامعه نیازهای تبلیغی را تهیه می‌کردند.

در پایان این نشست خانم موسوی به سوالات حاضران پاسخ داد.