پژوهشگر: نفیسه حسینی اتراچالی

چکیده

یکی از مهمترین مسائل و موضوعات زندگی جمعی و متمدن بشر، مساله مجسمه سازی و نقاشی است. از آن جایی که این مسأله از امور مورد ابتلا در زمان های مختلف از جمله عصر حاضر است. رسیدگی به آن از اهمیت خاصی برخوردار است.

باتوجه به این که در جامعه اسلامی زندگی می کنیم و باید براساس آموزه های دینی رفتارکنیم وجود شبهه در حکم فقهی هنرهای تجسمی مشکلی اساسی بر سر راه مردم جامعه و دوست داران و هنرمندان متعهد این عـــرصه می باشد.بحث هنرهای تجسمی، یکی از مسائل مهم زندگی مردم به شمار می آید وعلاوه برآن  با توجه به گرایش عظیم قشر جوان به این هنر، حرمت در این مساله کسب و در آمد های مردم را با مشکل شرعی مواجه می کند. 

در این مجال سعی شده است به بیان حکم شرعی مجسمه سازی و نقاشی پرداخته شود.آنچه که با بررسی و دقت نظر در آیات و روایات و مطالعه در کتب فقهی فقیهان پیشین و معاصر به دست آمد این است که نقاشی و مجسمه ی چیزهایی فاقد روح مانند درختان، میوه ها، کوه ها، رودخانه، باغ و نظایر آن اشکال ندارد. محل بحث، تصویر برجسته و غیر برجسته جانداران است. نکته ای که حائز اهمیت است این است  که نقاشی و مجسمه سازی که مورد نهی واقع شده است در خصوص هیاکل عبادت و بت پرستی در دوران جاهلیت و هم چنین اظهار همانندی و خود را شریک خدا دانستن است.

کلید واژه: مجسمه سازی،حكم فقهي، هنرهاي تصویري و تجسمي، تمثال.

 متن مقاله

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س)گرگان کرسی آزاداندیشی« تفسیر علمی قرآن» در تاریخ 99/12/13 به صورت حضوری و از سامانه سیما برگزار گردید. گزارش کرسی به شرح ذیل است:

ارائه دهنده:خانم جمالی زاده

مقصود از تفسیر، فهم معانی و مقاصد آیات قرآن است. در بحث از تفسیر علمی قرآن باید گفت در مورد تعریف تفسیر علمی و نوع علم، دیدگاه های مختلفی وجود دارد.  علامه طباطبایی منظور از علم را در اینجا علوم تجربی می داند که به دو شاخه تقسیم می شود. ۱ - علوم طبیعی همچون فیزیک شیمی پزشکی کیمیا و.. ۲ -علوم انسانی همچون جامعه شناسی روانشناسی و..

 در مورد تعریف تفسیر علمی دکتر ذهبی می نویسد: مقصود از تفسیر علمی آن تفسیری است که اصطلاحات علمی را بر  عبارات قرآن حاکم می کند و تلاش می نمایند علوم مختلف و نظریات فلسفی را از قرآن استخراج سازد.

 طرفداران قدیمی تفسیر علمی مانند ابوالفضل مرسی، غزالی، سیوطی، زرکشی کوشیدند همه علوم را از قرآن استخراج کنند.

آقای امین خولی در مورد تفسیر علمی قرآن می نویسد: آن تفسیری که طرفداران آن اقدام به استخراج همه علوم قدیم و جدید از قرآن می کنند و قرآن را  میدان وسیعی از علوم فلسفی انسانی در زمینه پزشکی کیهان شناسی و فنون مختلف می دانند.

 دیدگاه های مختلف راجع به تفسیر علمی  قرآن وجود دارد.

دیدگاه مورد پذیرش بنده استخراج همه ی علوم از قرآن می باشد نه تحمیل نظریه ها بر قرآن.

ادله این دیدگاه:

 ۱. آیه ۹۷ سوره نحل «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ»

 آیه ۳۸ سوره انعام«مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ۚ »

 2. روایات:روایات هم در منابع شیعه و اهل سنت به طور صریح و غیر صریح به این ادعا اشاره دارند. روایت نبوی از آمدن فتنه ها خبر داده است که راه نجات از آن هم مراجعه به کتاب خدا دانسته شده است.

برای نمونه امام صادق «علیه السلام» درخصوص تبیان بودن قرآن فرمودند: «ان الله انزل فی القران “تبیانا لکل شیء” حتى واللّه ما ترک شیئا یحتاج الیه العبد، حتى واللّه ما یستطیع عبد أن یقول«لوکان فى القرآن هذا» الاّ و قد أنزله الله فیه ». خداوند در قرآن بیان هر چیز را نازل کرده است به خدا قسم هیچ چیزی را که بندگان به آن نیازمندند فروگذار نکرده است و و به خدا قسم هیچ کس قادر نیست بگوید«اى کاش فلان مطلب در قرآن وجود داشت»؛ زیرا هر آنچه انسان نیاز داشته باشد، خداوند در مورد آن، آیه اى نازل کرده است.

منتقد:خانم پاک منش

 پیشرفت‌های خیره‌کننده علوم و فنون در چند قرن اخیر خصوصا قرن معاصر و موفقیتهای پی در پی بشر و حل مجهولات و کشف افقهای جدید در دانش و معرفت که منجر به تسلط هرچه بیشتر او بر زمین و فراسوی آن و بروز تغییرات مشهود در چهره زندگی فردی و اجتماعی او شده است و وجود آیات متعددی در قرآن کریم که در آن‌ها به عالم آفرینش اشارت رفته است؛ قائلین به تفسیر علمی و شماری از دانشمندان علوم تجربی و طبیعی را بر آن داشت تا آنان نیز همچون سایر گروه‌های مردم به تدبیر و تحقیق در قرآن پرداخته و با استفاده از تخصص های مختلف  نظیر طب نجوم، هیئت، زمین شناسی و غیره آیات را تبیین و هر کدام به نوبه خود وجهی از وجوه لایتناهی اعجاز قرآن را به جویندگان معارف عالیه عرضه دارند.

 سوال این است با پیشرفت های علوم جدید آیا تئوری‌ها و فرضیه‌های علمی در تفسیر قرآن به مفسران مدد می‌رساند یا این که تفسیر علمی از مصادیق تفسیر به رای  «من فسر القرآن برأیه فقد کفر» است؟ پاسخ دقیق و عالمانه به این پرسش متوقف بر چیستی تفسر علمی و درک ضوابط و رعایت شرایط آن است.

 در مورد تفسیر علمی دیدگاه ها و رهیافتهای متفاوتی وجود دارد.

1- گاهی منظور از تفسیر علمی این است که ما برای فهم بهتر آیات قرآن از علوم استفاده کنیم یعنی علوم را برای کشف معانی و مقصود خداوند، استخراج کنیم به عبارت دیگر هرچه علم بشر پیشرفت کند موجب فهم بهتر برخی از آیات قرآن می شود بدون اینکه قصد استخراج علوم را از قرآن داشته باشیم مثل آیه الله الذی رفع السماوات بغیر عمد ترونها. روایت امام رضا علیه السلام….

2- برخی خواستند علوم را از قرآن استخراج کنند استناد به آیه تبیانا لکل شی کردند که همه مطالب باید در ظواهر قرآن باشد این روش صحیح نیست زیرا همه علوم و ریزه‌کاری‌های علوم، ظرافت‌ها، فرمول های فیزیک و شیمی و غیره در ظواهر قرآن وجود ندارد و استخراج آنها از قرآن کاری بی ثمر است.

3- برخی تفسیر علمی را تحلیل و تطبیق نظریه های علمی بر قران دانستند و سعی کردند نظریه های اثبات شده علوم را به آیات قرآن تحمیل کنند این روش هم صحیح نیست و موجب بدبینی برخی دانشمندان مسلمان نسبت به مطلق تفسیر علمی گردید.

بنابراین با توجه به دیدگاههای موجود، استخراج همه علوم از قران و تحمیل و تطبیق بر قرآن صحیح نیست. استفاده از علوم در فهم قرآن صحیح است.

 ایشان در ادامه به نقد دلیلی که باید همه مطالب در ظواهر قرآن باشد پرداخته و گفت:

 قرآن قانون اساسی مسلمانان است و هدف اصلی از نزول قرآن و به طور کلی هدف از ارسال رسل هدایت مردم به سوی خداوند و نجات آنان از گمراهی بوده است درست است که قرآن به عنوان معجزه جاویدان خاتم الانبیا است ولی لازم نیست که در بردارنده همه علوم بشری باشد چرا که هدف اصلی هدایت است چنانکه آیات الهی هم بر این مسئله دلالت دارد«هوالذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه ……..»

 اما در جواب آیه «ما فرطنا فی الکتاب من شی.»که می گویید همه علوم در قرآن وجود دارد باید گفت که به راستی کسی که به قرآن می نگرد آیا فرمول های شیمی فیزیک و دیگر علوم را می بیند؟

 و اگر همه علوم در قرآن باشد به ناچار برای رسیدن به آنها باید تفسیر به رای نمود تا به نتیجه دلخواه رسید؛ نتیجه آن این می شود که متخصصان علوم مختلف با ورود به حوزه تفسیر، آیات قرآن را با مسائل علمی تطبیق می کنند و به علت نداشتن تخصص کافی در علوم قرآنی و تفسیری و عدم تشخیص تفاوت نص و ظاهر، یافته‌های تجربی را به قرآن تحمیل می‌کنند در حالی که سر از تفسیر به رای ممنوع درمی آورد.

 همچنین اگر قرآن بر همه نظریات علمی تطبیق داشته باشد آیات و الفاظ در معرض خطر ابطال قرار می گیرند؛ زیرا دانش بشری نسبی و درمعرض تغییر است، چه بسا یک نظریه علمی که به ظاهر درست است بعد از گذشت مدتی ابطال می گردد، مثل تفسیر قرآن بر اساس هیئت بطلمیوس که ساکن بودن زمین و گردش سیارات به دور آن را از آیه «الذی جعل لکم الارض فراشا» استفاده کردند، اما این نظریه با هیئت جدید و نظریه کوپرنیک و کپلر «مرکزیت خورشیدوحرکت سیارات به دور آن» نمی سازد. این موجب راه یافتن بطلان در قرآن است. پس نمی توان نتیجه گرفت که الزاماً همه علوم بشری در قرآن وجود دارد.

استاد داور

 نقطه اشتراک نظرات ارائه دهنده و منتقد: تفسیر علمی اگر تحمیل  نظریه  و دیدگاه  ‏ برقرآن باشد  این تفسیر به رای و باطل است به این معنا که یک نظریه ای در علم اثبات شده باشد و ما بخواهیم با تاویل و توجیه آیات و تفسیر به رای آیات متشابه را به سمت نظریه خودمان سوق بدهیم و دلیلی از قرآن بر دیدگاه خود پیدا کنیم که به آن تطبیق در قرآن می گویند، به این معنا که قرآن در خدمت اثبات نظریات علمی باشد نه اینکه علوم در خدمت فهم قرآن باشد.

 نقطه افتراق نظرات ارائه دهنده و منتقد: ارائه‌دهنده گفت همه علوم با توجه به آیه «تبیانا لکل شیء» در قرآن است اما هر کسی  نمی تواند این علوم را از قرآن استخراج کند ولی اگر کسی اهلش باشد مانند ائمه علیهم السلام که به تمام زوایای قرآن و تاویل و تفسیر قرآن آشنا هستند همه علوم یعنی معادلات شیمی، فیزیک، مطالب علم طب را می توانند از قرآن استخراج کنند. کلیات این علوم در قرآن است می توان فروع و جزئیات را با این کلیات اثبات کرد یعنی رهیافتی که انتخاب کردند استخراج علوم از قرآن است ولی نه به معنای تحمیل بر قرآن.

 منتقد نظرش این است که «تبیانا لکل شیئ» یعنی اینکه اینجا تبیان به معنای وضوح و روشنی و شییء به معنای همه علوم حتی علوم تجربی نیست، بلکه منظور از علوم هم علوم فطری است و علومی که در خدمت هدایت بشر است و سایر علوم را  نیازی نیست قرآن به آن بپردازد چون قرآن کتاب هدایت است. این دو دیدگاه در بین اندیشمندان بزرگ علوم قرآنی و مفسران وجود دارد و کدام یک از این دیدگاه‌ها صحیح است باید به کتاب‌ها و مقالاتی که در این زمینه نگاشته شده رجوع کرد.

 فقط در این زمینه می‌توان گفت تحمیل بر قرآن را کسی از مفسران شیعه و سنی نپذیرفته است و اگر کسی در تفسیر علمی این کار را انجام داده کما اینکه در دوران متقدم هم بوده و در دوران معاصر هم برخی درصدد این بودند که نظریات و یافته های علمی خود را بر قرآن تطبیق کنند صحیح نیست. البته در سایر روشهای تفسیری هم بوده مثلاً در تفسیر عرفانی که نظریات خودشان را به قرآن تحمیل کردند و خواستند که یک دلیلی از قرآن بر نظریات خود بیاورند و این تحمیل برقران است و تطبیق است و به خدمت گرفتن قرآن در اثبات نظریات فلسفی علمی و عرفانی است و مورد پذیرش کسی نیست.

 اما آیا همه علوم را می توان از قرآن استنباط و استخراج کرد یا فقط علومی که مربوط به هدایت بشر است را می توان از آن استخراج کرد؟ اختلاف نظر وجود دارد و دلایل هم از قرآن و روایات را مورد نقد و بررسی قرار دادند. بعضی از بزرگان مانند علامه طباطبایی نظرشان این است که فقط علوم معرفتی را می توان از قرآن استخراج کرد برخی مانند غزالی معتقد است استخراج همه علوم از قرآن جایز است.

 به نظر می‌آید ابتدا باید به سه سوال پاسخ دهیم. یک منظور از علوم چیست؟ آیا علم، علوم تجربی را نیز شامل می‌شود؟ آیا با توجه به بعضی آیات در این زمینه مانند «العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء» «العلم ضیاء» می‌توان تعریفی برای علم داشت که علومی مانند علوم تجربی و علوم فیزیک، شیمی، هیئت و … را از محدوده علم مدنظر ما خارج کند؟

  یعنی ابتدا باید تعریف صحیحی از علم داشته باشیم بعد بحث کنیم که مراد از «تبیانا لکل شی» کدام دسته از علوم است ؟

۲. اگر معنای علم را عام  بگیریم «لکل شی»  آیا دلالت بر همه علوم دارد یا فقط علوم فطری را شامل می شود؟ چون یکی از روشهای تفسیر، تفسیر علمی است. دو رهیافتی که در این زمینه وجود دارد بر این مبنا استوار شده است که آیا همه علوم قابل استخراج از قرآن است یا نه؟ این مبنای اصلی است. کسانی که این مبنا را قبول کنند به رهیافت اول متمایل شدند و کسانی که قبول نکنند به رهیافت دوم که استخدام‌ علوم در فهم قرآن باشد تمایل پیدا کرده‌اند ضمن اینکه هر دو گروه تایید دارند بر اینکه بر قرآن تحمیل نمی توان کرد با توجه به روایاتی که در این زمینه وجود دارد.

  بنابراین در روش تفسیر علمی قرآن به این نتیجه رسیدیم که نباید نظریات و دیدگاه های علمی را بر قرآن تحمیل کرد که سر از تفسیر به رای در می آورد. و اینکه کسانی متمایل به این باشند که همه علوم را می‌شود از قرآن استخراج کرد ولی این کار فقط ازاهل بیت علیه السلام که مخاطب حقیقی قرآن هستند برمی آید؛ یا اندیشمندانی معتقد باشند که نمی‌شود همه علوم را از قرآن استخراج کرد بلکه فقط علوم معرفتی را می توان از قرآن استخراج کرد منعی در این دو قول دیده نمی‌شود بعضی مواقع می‌توان این ها را به هم برگرداند. پس روش تفسیر علمی در واقع یکی از روش‌های تفسیری صحیح است.

محققین: فرشته جوادی منش و سمیه اربابی زاد

تاثیر گذشت بر روابط عاطفی زوجین

با توجه به اینکه انسانها دارای روحیات و رفتارهای متفاوتی هستند طبیعتاً در تعامل با یکدیگر نیز اختلاف نظر خواهند داشت. با درنظرگرفتن این نکته اینکه زن و مرد علاوه بر تفاوت های جسمی و فیزیولوژی دارای تفاوتهای روحی و عاطفی هستند، طبیعتاً در زندگی مشترک به اختلافات برخورد می کنند.

همسر عاقل «کسی است که گذشت و بردباری دارد و با بهانه های کوچک و جزئی زندگی  را متلاشی نمی سازد» (امینی، 1387: 102). از دیدگاه قرآن کریم عفو و گذشت زن و مرد زمان موجب از بین رفتن اختلافات و آکنده شدن فضای خانواده از مهر و محبت می گردد که ناشی از دو راهبرد مودت و رحمت باشد. «و من آياته ان خلق … » (روم : 21) . و از نشانه های او اینکه از (فوغ) خودتان همسران برای شما آفرید تا بدان ها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد، آری در این ]نعمت[ برای مردمی که می اندیشند قطعاً‌ نشانه هایی است. مودت مدنظر قرآن که موجب تحکیم خانواده می شود با محبت و احساس عاطفی، اندکی تفاوت دارد. به این معنی که مودت شامل احساس و محبت آمیزی است که جنبه بروز فرصت عملی نشان دادن عشق و علاقه به همسر را فراهم می کند. ( طباطبائی، 1374 : 250 ). و از خودگذشتگی و عفو در رحمت نسبت به مودت از جنبه تکامل و درجه و جوی بیشتری برخوردار است. به نظر می رسد زمانی که زوجین به هم علاقه بیشتری دارند و درگیر تعامل و روابط عاشقانه بسیار قوی و محکمی هستند اختلاف کمتری پیش آید زیرا بنابر روایت پیامبر اکرم(ص) این مودت مانند حبل المتین است که رشته های آن به صورت محکم در هم پیچیده و تنیده شده اند.  طبیعتاً در این دوران گذشت، جزء لاینفک این علاقه و محبت عملی است.

متن مقاله

 پژوهشگر: فاطمه صغری برقرار

  چکیده 

هر کس بتواند در این دنیا نفس خویش را بشناسد و خالصانه خداوند را عبادت و اطاعت کند، به دریای بی­کران رضوان الهی متصل می شود و در خیر جاویدان باقی خواهد ماند. یکی از بهترین عبادت­ها برای رسیدن به قرب الهی و آرامش درونی، تهجد شبانه و راز و ­نیاز در دل شب با خداوند می­باشد. لذا برای رسیدن به این مقام آشنایی با مفهوم تهجد، جایگاه ویژه­ای در تعالیم اسلامی و قرآن دارد. پرسش اساسی در این تحقیق  این است که مراد خداوند از تهجد در آیات قرآن چیست؟و چگونه می­توان توفیق انجام آن ­را کسب نمود؟ در این مقاله تلاش شده است با بهره­ گیری از روش توصیفی و با مطالعه اسنادی و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و روش مفهوم شناسی که از طریق رابطة تضاد، همنشینی و جانشینی تشکیل شده است به بررسی مفهوم تهجد در قرآن پرداخته شود تا با فهم آن بتوانیم به کمال نهایی که قرب الهی است برسیم. بررسی­ها نشان می­دهد؛ برای رسیدن به تهجد باید از حب دنیا که مانع اصلی مسیر می­باشد دوری کرد و عواملی مانند: انفاق، صبر، زکات و امر به معروف و نهی از منکر در کنار تهجد ما را به درجه قرب الهی می رساند.

 کلید واژه: مفهوم شناسی، تهجد، قرآن.

متن مقاله

پژوهشگر: منصوره علیمحمدی

 چکیده

یکی از مهمترین مسائل در زندگی جمعی و متمدّن بشر، مسألۀ ارتباط بین دولتها است. دولت اسلامی نیز با توجه به اهداف متعالی اسلام، و همچنین نیازها و ضرورتهای زندگی در عصر کنونی، باید در ابعاد مختلفِ فرهنگی، اقتصادی و به ویژه سیاسی با سایر ملّتها و دولتها بر اساس معیارهای اسلام در ارتباط باشد. از جملۀ ارتباطاتی که چگونگی آن در فقه اسلامی، قابل تبیین بوده و از سوی فقهای اسلامی نیز به آن پرداخته شده است، روابط با دولتهای غیراسلامی است. چگونگی روابط مذکور از مواردی است که با نظرات مختلف در میان فقها روبروست، برخی از فقها «اصل صلح»، را اصل نخستین در این روابط دانسته اند.

 این پژوهش استدلالاتی که در مورد «اصل صلح» موجود است، همانند دلایلی از آیات قرآن کریم، سنّت معصومین علیهم السلام و عقل را بررسی نموده و به نقد آنها می پردازد؛ و این نکتۀ اساسی مطرح می گردد که اکثر فقها در اجرای «اصل صلح» در روابط سیاسی بین الملل دولت اسلامی رعایت مصلحت را شرط می دانند.

واژگان کلیدی: فقه، سیاست، دولت اسلامی، دولت غیراسلامی، اصل، صلح.

اصل مقاله

از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده «شِعارُ المؤمنينَ على الصِّراطِ ، رَبِّ ، سَلِّمْ سَلِّمْ »

از نشانه ها و ویژگی های مومنین بر صراط این است که می گویند: پرورد گارا ما را سالم بدار.

از جمله مواردی که در این مقاله درباره «صراط» به آن اشاره شده  عبارتند از:

صراط به چه معناست؟  ویژگیهای صراط و فرق آن با سبیل و طریق چیست؟ جایگاه صراط کجاست؟ حقیقت صراط چیست؟ چه فرقی میان صراط معنوی با صراط های مادی است؟ آیا همه مردم باید از صراط عبور کنند؟  آیا همه می توانند عبور کنند؟

شرح حدیث

پژوهشگران: محمدجواد نجفی، حمید رهبر

چكيده
در اين اثر، به طور خلاصه چهار نظريه ي تحليلي (تعبد، انقلاب، دفاع، اصلاح) درباره قيام عاشورا ارائه ميشود و از پرداختن به جزئيات واقعه پرهيز مي شود.
در تحليل كليت حركت آن امام، موضوعاتي چون امكان پيدايي، زمينه هاي اجتماعي و فرهنگي به طور عام، عقلانيت پنهان در واقعه كربلا مورد بررسي قرار مي گيرد.
اهميت بحث حاضر در اين است كه از يك جهت با توجه به گستردگي اي كه در مباحث كلامي و اعتقادي حال حاضر پديد آمده، به واقعه عاشورا نيز از جنبه استدلالي توجه نموده است و از سوي ديگر، از ميان انگيزه هاي مختلفي كه در آثار پيشروان و متأخرين وجود داشته، مهم ترين آنها استخراج شده، طبق شيوه كلامي، مورد بررسي قرار مي گيرد.
كليد واژه ها: عاشورا، امام حسين (عليه السلام)، قيام، علم امام، تعبد، انقلاب، دفاع، اصلاح.

ادامه »

صفحات: 1 · 2

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و مرکز تخصصی الزهرا سلام الله علیها گرگان، نشست علمی پژوهشی با عنوان «مولفه های تربیت اسلامی از منظر امام علی(ع)» در تاریخ 99/12/6 در این مدرسه برگزار گردید.

 در این نشست‌ آقای دکتر محمد حکیمی از اساتید حوزه و دانشگاه گفت: تربیت به معنی تشکیل عادت‌های نیکو و ایجاد و فراهم ساختن شرایط و زمینه های رشد استعدادها در انسان است.

 امام علی (ع) در نامه 31 نهج البلاغه که به امام حسن (ع)نوشته است مولفه ها و اجزای تربیت اسلامی را بیان کرده است.

وی گفت: مهمترین استعدادی که از دیدگاه امام علی علیه السلام باید پدر و مادر در فرزندان خویش رشد دهند، تعقل و اندیشیدن در یکتایی خدای متعال است و امام علی با این  بیان که اگر خداوند شریکی داشته باشد آن  خدایان نیز باید از طرف خود پیامبرانی فرستاده باشند در این نامه؛ مطرح نموده است

استاد  مدرسه علمیه عالی الزهرا(س) از قول دانشمند بزرگ ابن سینا گفت: هر کسی سخن را بدون دلیل قبول کند از فطرت انسانیت خارج شده است. بنابراین اولین مولفه برای تربیت فرزند این است که عقلش رشد داده شود. برای اینکه عقل رشد کند باید به دنبال علم و دانایی رفت و امام علی علیه السلام در خطبه ۱۰۸ نهج البلاغه می فرمایند: کسی که با نور حکمت و دانش و فهم حقیقت ،جان خودش را روشن نکند مثل چهارپایان بیابان می ماند.

استاد حکیمی با استناد به حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله که به امام علی توصیه می‌کند هنگامی که می بینی مردم با انواع نیکی ها به خداوند نزدیک می شوند تو با انواع تعقل ها به خدا نزدیک شو به اهمیت تعقل و تفکر در زندگی تاکید نمود.

وی ادامه داد: از دیگر مولفه‌های تربیتی از نگاه امام علی علیه السلام، زنده کردن قلب انسان با موعظه ونورانی کردن آن  با حکمت است؛ زیرا در روانشناسی قرآن، کانون و مرکز وجود آدمی دل است که می تواند سخت و خراب شود یا سلیم گردد و در روند تربیت صحیح  قلب باید سالم بماند و رشد کند. لذاست که امام تاکید می کند قلبت را با یقین حکمت ببخش و با زهد و یاد مرگ آن را متواضع گردان.  زیرا علم سه جزء است. سنت قائمه، فریضه عادله، حکمت بالغه

وی حکمت را دانش حق و مفیدی دانست که به آدمی توانایی حل مشکلات زندگی را می دهد. مانند لقمان حکیم که در تربیت فرزند موفق بوده و در مشکلات زندگی توانایی حل آنها را داشته است.

حکیمی در ادامه بیان مولفه های تربیت اسلامی به حدیثی از امام علی علیه السلام در تربیت فرزندان اشاره کرد که ایشان فرموده: فرزندان خویش را مطابق زمان خودشان تربیت کنید. یعنی باید آنها را با علوم روز آشنا کرد به طور مثال بچه‌ها باید با تفسیر قرآن به روز آشنا باشند ونیز در عقاید و مسائل اعتقادی هم باید اجتهاد داشته باشیم و مطابق زمان بچه ها را با این علوم آشنا کنیم.

وی معرفت نفس را یکی دیگر از مولفه های تربیتی دانست که امام علی علیه السلام به آن تاکید کرده و فرموده: معرفت نفس انفع المعارف است؛ زیرا از نظر اعتقادی ، من حقیقی ما همان روح ما است و امام علی علیه السلام می فرماید: هلاک شد، آن انسانی که قدر خود را نشناخت.

حکیمی، کرامت نفس را از مولفه‌های دیگر تربیتی از دیدگاه امام علی علیه السلام برشمرد و گفت: دانستن تاریخ و علم فلسفه، دانش ما را عمیق می کند و در تربیت صحیح می توان یادگیری این علوم را نیز مد نظر قرارداد.

استاد سطح سه مدرسه علمیه الزهرا(س)  تقوا محوری، مکارم پروری، قرآن محوری، رعایت ادب و در رفتار، در نظر گرفتن الگوی مثبت در زندگی از مولفه‌های دیگر تربیت فرزند از دیدگاه امام علی(ع) برشمرد که باید هر پدر و مادری در تربیت فرزند خویش آنها را لحاظ کند.

پژوهشگر: فرزانه احمدی پور

چکیده

این مطالعه با هدف بیان نقش اعتقاد به منجی در زمینه سازی ظهور انجام و در آن تلاش گردیده تا به این سؤال پاسخ داده شود که اعتقاد به منجی چه نقشی در زمینه سازی ظهور دارد؟

تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی بوده و روش به کار رفته در این مطالعه اسنادی بوده است.

داده ها با استفاده از ابزار فیش نویسی جمع آوری و در تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. از جمله مهم ترین نتایج این مطالعه می توان به نقش خودسازی در زمینه سازی ظهور اشاره کرد که هیچ کس نمی تواند زمینه را برای ظهور فراهم کند مگر این که از گناهان و بدی ها دوری نماید همان طور که امام غایب، حضرت مهدی (علیه السلام) از هر گونه بدی و گناه به دور است. علاوه بر این که خود، از گناه دوری می کند، دست دیگران را هم می گیرد تا غفلت نورزند.

واژگان کلیدی: انتظار، صبر، موعود، ظهور، تقوا

محقق :رقیه حسین زاده
چکیده:

          هدف از انجام این مطالعه مشخص نمودن نقش حجاب در دینداری فرد و جامعه بوده که در آن تلاش گردید تا به این سؤال پاسخ داده شود که نقش حیا و عفاف در دینداری فرد و جامعه چیست؟

تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی  ، و روش به کار رفته در این مطالعه اسنادی می باشد . داده های مورد نیاز با استفاده از فیش جمع آوری و در تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است .

 از مهمترین نتایج این مطالعه می توان به عواملی همچون نوع پوشش انتخابی وجایگاه آراستگی از دیدگاه آیات و روایات وتأثیر آن در دینداری فرد و جامعه ، تأثیر کنترل انواع نگاه ها و عواقب نگاههای بد ، کنترل رفتارهای بیرونی وشرایط حضور زن در اجتماع ،کنترل حیاء و  عفاف در گفتار و همه اعضای بدن و  ارائه راهکارهای پیشنهادی براي حفظ و کنترل نگاه و رعایت حیا اشاره نمود.                                                                                  
کلیدواژه‌ها:  حیا ، عفاف  ، دینداری

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهرا(س) گرگان نشست علمی با عنوان ” معرفی کتاب اربعین موسوی” شرح و تفسیر چهل حدیث قدسی از طریق سامانه سیما در تاریخ99/10/8  و با حضور جمعی از طلاب و اساتید این مدرسه برگزار گردید.

در این نشست که با سخنرانی نویسنده این کتاب سرکار خانم سیده طاهره موسوی در روز شهادت حضرت صدیقه طاهره  برگزار گردید ابتدا  ایشان  به بیان سخنانی در زمینه شخصیت حضرت زهرا (س) پرداخت و گفت:

از صفات ثبوتیه یا از صفات سلبیه حضرت زهرا (سلام الله علیها) صحبت کردن در حقیقت تعریف از بخشی از خصوصیات ایشان خواهد بود نه تعریف حقیقی، زیرا از طرفی الفاظ توانایی رساندن  عظمت شخصیت ایشان را ندارند و از طرف دیگر هر کس در سطح فهم خودش سخن می گوید در حالی که معرِّف باید أجلی از معرف و محیط به او باشد که بتواند معرَّف را بشناساند و حق تعریف را ادا کند

ایشان در ادامه گفتند:  این تعریف‌ها مثل تعریف در مورد خصوصیات فرزندداری ، همسرداری یا دفاع از ولایت یا بیان مظلومیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها بیان بخشی از اوصاف ظاهری حضرت می باشد اما هیچکدام از این تعریفات نمی تواند حقیقت وجودی ایشان را تبیین نماید.

استاد حوزه با بیان اینکه انسان کامل، عِدل قرآن است ودرجات بهشت با درجات انسان تعیین می شود، ادامه داد: قرآن کریم در مورد مراتب بالای نعمات بهشتی می‌فرماید: فلا تعلم نفس ما اُخفِیَ لهم مِن قره أعین ، در آنجا چیزهایی است نه چشمی دیده ونه گوشی شنیده است وحتی به قلب انسانی خطور نکرده است، لذا تعریف انسان کامل هم  به سبب بی نهایت بودن تطورات وجودی انسان، امکان پذیر نیست. لذا آنچه در تبیین مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) می توان اذعان کرد اینکه حضرت به لحاظ مقام و جایگاه ، از همه انبیای الهی برتر است، پیامبر اکرم(ص) وارث همه انبیای الهی است و اوصیای پیغمبر(ص)، وارث پیغمبر(ص) هستند و تمام مقاماتی که برای آنان متصور است، برای حضرت زهرا(س) نیز مفروض است.

وی حضرت زهرا(س) را سیده نساء، پیشوا و اسوه همگان معرفی کرد و بر اقتدا کردن به حضرت زهرا(س) به عنوان اسوه و الگوی جامع، در مسیر تکاملی انسان توصیه کرد و با استناد به زیارت نامه حضرت(س)، یکی از درخواست های این زیارت را تطهیر نفس دانست و وسیله تطهیر نفس را ولایت ائمه اطهار(علیهم السلام) برشمرد.

خانم موسوی در ادامه با استناد به حدیث معروف از پیامبر(ص)به توضیح و تشریح اهداف نگارش کتاب اربعین موسویه پرداخت و گفت: در بیان هدف از تدوین و تالیف این کتاب همین بس که پیامبر(صلوات الله علیه) می فرمایند: من حفظ علی امتی اربعین حدیثا یطلب بذلک وجه الله عز و جل و الدار الآخره حشره الله یوم القیامه مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا

وی، مراد از حفظ احادیث را، عمل براساس آن دانست و ضمن بیان این نکته که اربعین گیری با اربعین نویسی متفاوت است افزود: این دست احادیث مبنای نگارش اربعین حدیث توسط علماء شده است و بیان دیگری از پیامبر(صلوات الله علیه) رسیده که مبنای اربعین گیری شده است. من اخلص لله اربعین صباحا جرت ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه با توجه به این موضوع من خواستم بین این دو کلام پیامبر(صلوات الله علیه) پیوند بزنم به گونه ای که این احادیث مبنای عمل قرار گیرد و در نتیجه حکمتی که توسط پیامبر(ص) وعده داده شده نصیب انسان گردد.

استاد حوزه و دانشگاه  با بیان اینکه اربعین نویسی شیوه های متفاوتی دارد ادامه داد: مدتها بود که در این آرزو به سر می‌بردم که اربعین نویسی داشته باشم ولی نمی دانستم شیوه کار را چگونه برگزینم آیا احادیث از یک معصوم باشد یا از همه معصومین؟ اخلاقی باشد یا معرفتی یا فقهی؟ احادیث با شرح وتوضیح باشد یا صرفاً چهل حدیث جمع‌آوری شود؟ با توجه به اینکه احادیث قدسی را کنز عظیمی می دانم که مورد استفاده و بهره مندی معنوی قرار نگرفته است، مبنای کار را جمع آوری این احادیث قرار دادم.

وی با اشاره به مشکلات تدوین این کتاب بیان داشت : کمبود احادیث  و در دسترس نبودن آنها و نبودن منابعی که محتوای این احادیث را مورد بحث قرار داده باشد  انجام کار را سنگین می نمود ولی عاملی از درون، به صوت اعلا به من نوید می داد که این کار شدنی است و همین ادامه کار را سهل می کرد.

مسئول پاسخگویی به سوالات شرعی دفتر مقام معظم رهبری احادیث این کتاب را معرفتی و اعتقادی و بخشی از آن را اخلاقی برشمرد و براساس روایت پیامبر(ص) که علم را شامل حکمت بالغه، فریضه عادله و سنت قائمه خوانده است دانست و گفت: این تقسیم بندی مربوط به نشئات وجودی انسان است و این نشئات محیط و محاط به هم هستند یعنی مرتبه پایین تر وجود انسان، وامدار مرتبه بالاتر وجودی انسان است تا زمانی که مرتبه اعتقادات و معارف تقویت نشود، نمی توان در بخش اخلاقیات موفق شد. و تا وقتی که در بخش اخلاقیات خودسازی نباشد نمی‌توان در مرتبه عمل موفق بود.

وی گفت:به لحاظ سندی در این روایات استناد به بزرگانی کردم که آ نها به سند این احادیث  اتکا کردند و به مباحث رجالی نپرداختم  زیرا بخش عظیمی از کتاب را در برمی گرفت.

ایشان انگیزه دیگر خود از نگارش این کتاب را عدم شرح و تبیین درست احادیث دانسته و چنین بیان کرد: وقتی احادیث درست تشریح نمی‌شود مبنای برداشت نادرست قرار می‌گیرد که در مسیر حرکت و سیر انسان کندی یا انحراف ایجاد می‌کند، مثلاً عدم تبیین حدیث جهادالمرأة حسن التبعل باعث پدیده مردسالاری در جامعه شده است در حالی که اگر این کلام پیامبر دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و زن جایگاهش را درخانواده پیدا ‌کند، می تواند استحکام نظام خانواده را به دنبال داشته باشد و در پی آن در سازندگی اجتماع موثر واقع گردد. یا نتیجه برداشت نادرست از حدیث حب علی حسنه لا یضر معها سیئه و….  آزادی در عمل شده است که کافی است انسان حب علی (ع) را داشته باشد تا بتواند هر گناهی را انجام دهد در حالی که این فکر کاملا اشتباه است. لذا هدف اربعین نویسی تحلیل معرفتی احادیث است به گونه ای که راهگشا باشد و منجر به عمل شود و برخی احادیث چالشی و بحث برانگیز را متعمدا را انتخاب کرده ام که به معرفت بیانجامد.

ایشان در پایان نوید نگارش اربعینیات دیگری را دادند و گفتند: در حال حاضر مشغول نگارش جلد دوم  اربعین حدیث نبوی  هستم و انشاءلله بعد از آن، قصد نگارش اربعین علوی و اربعین فاطمی را دارم. ایشان در ادامه گفتند : شرح و توضیح “حدیث جنود عقل وجهل” از امام صادق(ع) را نیز در دست دارند در این حدیث  75 جُند عقل وجهل نام برده شده و امام خمینی(ره) در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل 25 جُند را شرح کردند و من مدتی است که مشغول نگارش و شرح باقی جنود عقل و جهل هستم .

  زینب کبری (س) از جمله شخصیت های نمونه و منحصر به فردی است که مادر گیتی از آوردن امثال آن چهره فروزنده ناتوان است. در همه تاریخ بشریت ، زنی با سیره و صفات حضرت زینب (س) کم نظیر است . چه کسی همانند او این همه مصیبت را تحمل کرده ودر نهایت از خداوند سپاسگزار بوده ؟ چه عاملی او را بر آن داشته تا نعمت خانه همسر را رها کرده و با دو فرزندش با کاروان برادر در سرزمین شهادت و بلا  فرو آید ؟ آن نیروی پنهانی که چنین روحیه و قوت قلبی به او بخشیده بود چه بوده ؟  آیا مهر و علاقه برادری برای چنین امری کافی بود ؟یا دلبستگی شدید به امام عصرش سبب شد تا مرحله فدا کردن جان در این راه پیش رود؟ یا اینکه زینب (س) به عظمت تکلیف پیش رو واقف بوده و نیک می‌دانسته حماسه کربلا بدون ایثار و فداکاری کم نطیرش، شهامت بی نظیر، صبر بی بدیل و فرمانپذیری مطلقش  بدین درجه در تاریخ بشریت انعکاس نمی یابد؟!

ادامه »

صفحات: 1 · 2

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء (س) گرگان خانم فرحناز رجب زاده در نشست علمی پژوهشی با عنوان «نقش امام و انقلاب در ایجاد ارزشها در تاریخ»99/11/112 که به مناسبت سالروز ورود حضرت امام خمینی(ره) به وطن، از سوی مدرسه علمیه عالی الزهراء(س) گرگان و با حضور کارکنان و شماری از اساتید برگزار شد، حضرت امام(رحمه الله علیه) را شخصیتی بی بدیل، جامع، کامل و متشکل از بُعد عقلانیت و معنویت دانست.

 وی با استناد به کلام مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بیان کرد: “در میان چهره های معروف عالَم، بعد از انبیاء(صلی الله علیه) و اولیاء(علیهم السلام) شخصیتی با این عظمت و خصوصیات مثبت، جامع الابعاد و جامع الاطراف سراغ نداریم “.

مشاوره حوزه، اخلاص؛ ارتباط با خدا، رضایت خداوند و تجنب از هوای نفس را از خصوصیات و ویژگی های بارز حضرت امام(رحمه الله علیه) برشمرد که موجب کسب توفیقات ایشان شد.

رجب زاده، “حضرت امام(ره) را نیایش گر ،گریان نیمه شب ها و روح بزرگ زمان “معرفی کرد و گفت: “یقیناً خصوصیات حضرت امام(رحمه الله علیه)، استثنایی، ممتاز و بی نظیر است، هر چه بیشتر در ابعاد شخصیت ایشان تأمل کنیم، این استثناء و امتیاز را بیشتر و بهتر درک می کنیم “.

رجب زاده خاطر نشان کرد: “امام خمینی(رحمه الله علیه) را امیر هوا و خواهش های نفسانی خود معرفی کرد که الگو، رهبر، پدر، معلم و محبوب ملت ایران و امید روشن همه مستضعفین جهان بود “.

وی، با استناد به کلام حضرت امام(رحمه الله علیه) “انقلاب را انفجار نور” نامید و ضمن تاکید بر حفظ و بقای انقلاب گفت: ” اگر بار دیگر اسلام، زمین بخورد، بلند شدن آن سخت و دشوار است “.

استاد حوزه، انقلاب را خروج از تاریکی و جهالت به نور و روشنایی دانست و در بحث از جاهلیت مدرن و جاهلیت اولی از دیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) گفت: “جاهلیت صرفاً به معنای فقدان علم نیست، بلکه جاهلیت به معنای وسیع، غلبه نیروی شهوت و غضب در محیط زندگی است” معظم له “جاهلیت مدرن را سخت تر و اسفناک تر از جاهلیت اول “می دانند.

رجب زاده، در بیان فَرق جاهلیت مدرن با جاهلیت اولی از دیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) ادامه داد: “امروز دنیا با تکیه بر فرآوردهای دانش و ابزارهای اطلاعاتی، امنیتی و تبلیغاتی، همه چیز را در خدمت شهوت و غضب می دهد “.

وی در پایان بر مطالعه و بررسی وضعیت کشور در قبل و بعد از انقلاب، جهت شناخت و ادای حق امام راحل، شهدا و انقلاب تاکید و توصیه کرد.

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) گرگان، خانم مریم دوست محمدیان در نشست علمی پژوهشی با عنوان” مدبرانه و عقلایی بودن دفاع مقدس” که با حضور کارکنان و شماری از اساتید و طلاب مرکز تخصصی و مدرسه علمیه عالی الزهرا(س) گرگان در تاریخ99/11/16 برگزار شد، با اشاره به دهه فجر، انقلاب اسلامی ایران را در پیدایش، کیفیت و انگیزه با دیگر انقلاب ها متمایز دانست.

وی، در بیان علت تمایز انقلاب ایران گفت: انقلاب اسلامی ایران در اصل پیدایش، گرایشی به شرق و غرب نداشته و یک انقلاب مستقلی بود، حضرت امام(ره) در کیفیت پیدایش با تسخیر قلوب و دادن بینش به مردم و به لحاظ انگیزه با انگیزه الهی، این انقلاب را ایجاد کرد.

معاون آموزش مدرسه علمیه عالی الزهرا(س) گرگان، محور اصلی حرکت حضرت امام(ره) را قرب به خداوند عنوان کرد و ادامه داد: انقلاب اسلامی ایران بر پایه عقلانیت استوار بود، حضرت امام(ره) نظام را مدبرانه و براساس عقلانیت رهبری کرده و امر ایشان بر رفراندوم جمهوری اسلامی با اینکه می دانست مردم طالب جمهوری اسلامی هستند، دلالت بر تدبیر و عقلانیت داشت.

دوست محمدیان، در بحث از مدبرانه و عقلانی بودن دفاع مقدس، با استناد به کلام مقام معظم رهبری(مدظله) “دفاع مقدس را یکی از عقلانی ترین حوادث ملت ایران دانست که از ابتدا تا آخر، مدبرانه و عقلایی بود “.

وی، با اشاره به علت تاکید رهبر معظم انقلاب بر عقلانیت هشت سال دفاع مقدس افزود: خطاب فرمایش مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به آن دسته از افرادی است که حماسه رزمندگان ما را صرفاً یک حرکت احساسی تلقی می کردند.

استاد حوزه، از دیگر دلایل بر تاکید فرمایش رهبر معظم انقلاب نسبت به عقلانی بودن حماسه دفاع مقدس را عدم تحریف این حماسه برشمرد و خاطرنشان کرد: باید ذخایر علمی دفاع مقدس را حفظ کرده و نگذاریم مورد تحریف قرار گیرد، لذا پژوهش های علمی در موضوعات متنوع جنگ، مانع از از این تحریف خواهد شد.

دوست محمدیان توضیح داد: غالباً در مجالس و سخنرانی ها، به جنبه های احساسی رزمندگان پرداخته و به برنامه ریزی های اتاق جنگ برای طراحی عملیات و تدبیر فرماندهان کمتر اشاره شده لذا تبیین این حماسه مانع از طرح بسیاری از شبهات و انحرافات خواهد شد.

وی در پایان خطاب به حاضرین، بر طرح مباحث دفاع مقدس و آمادگی جهت پاسخگویی به شبهات توصیه و تاکید کرد.

به گزارش معاونت پژوهشی مدرسه علمیه و عالی و تخصصی الزهرا(س) کرسی آزاد اندیشی «اذن ولی در نکاح دوشیزه رشیده» در تاریخ99/11/18 از طریق سامانه سیما و به صورت حضوری برگزار گردید در این کرسی خانم مهدیه محمدی به عنوان ارائه کننده بحث گفت:

زن به عنوان انسان وخلیفه الله آزاد آفریده شده و مختار است و این اختیار و آزادی در بخشی از تبیین احکام شرعی دچار محدودیت و منع شرعی می‌شود. از جمله مباحثی که در فقه شیعه بسیار مورد اختلاف است مسئله اذن ولی در نکاح دوشیزه است که آیا این ولایت به نحو استقلالی است یا به نحو تشریک؟

البته باید به چند نکته دقت داشت:

1_محل بحث حکم وضعی و ترتب اثر‌ یا‌ عـدم تـرتب اثر بـر ایـن نـکاح،بدون اذن یا اجازه‌یولی است نه حکم تکلیفی حرمت و عدم آن.

2_مورد‌ بحث‌ صرفا ازدواج دوشیزه‌ی بـالغ و رشـید است.

3_منظور از«ولی»در عـنوان بحث بنابر مذهب برخی از فقیهان فقط پدر‌ و بنابر‌ نظر جمع کثیری پدر و جدّ پدری دختری است که قصد ازدواج داردو توسعه‌ی آن به غیر این دو، مانندولی‌ قهری و حاکم شرع،نـیازمند بـحثی جـداگانه است. 

در مسئله‌ی مورد بـحث اقـوالی از فـقیهان متقدّم، متأخّر و معاصر موجود است. عمده‌ی اقوال از این قرار است:

ادامه »

صفحات: 1 · 2

پژوهشگر: امه حبیبه فغانی

 چکیده

 این مقاله با هدف چگونگی تاثیر آیات قرآن و مخاطبین مورد مطالعه قرار گرفته است تحقیق از نوع تحقیق توصیفی و روش به کار رفته در آن اسنادی است در این روش محقق با مراجعه به منابع مکتوب و آیات و روایات متناسب با اهداف و سوالات مطالب را جمع آوری و مورد نقد و بررسی قرار داده است. و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل گرفته از مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق نشان می دهد که قرآن کریم جایگاه ویژه ای نسبت به مخاطبین خود قائل است، قرآن برنامه تربیتی کارآمد و مفید که تمام جوانب زندگی انسان ها را ارائه می دهد.

 از آنجا که قرآن از منبع عالی معرفت سرچشمه گرفته است دارای انواع تاثیرات عاطفی، عقیدتی، رفتاری و دارای مراحل ازجمله برانگیختن توجه، انزار، تبشیر، ایمان و اخلاص است. که در فرایند تاثیرگذاری به بیان آیات توحیدی و معاد اشاره دارد و سعی در ایجاد فضایل اخلاقی و سلب رذایل اخلاقی دارد. قرآن نه تنها غذای عقل و اندیشه معرفی می باشد در غذای روح انسان هم می باشد که با فطرت الهی انسان سخن می گوید و سبب تحریک و هیجانات روحی می گردد.

 کلید واژه: قرآن، آیات قرآن، تاثیرگذاری، مخاطب.

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) نشست «عوامل پایداری و مانایی انقلاب اسلامی» در تاریخ 99/11/20 از طریق سامانه سیما در مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) گرگان برگزار گردید.

در این نشست خانم لیلا کابوسی معاون فرهنگی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان گلستان، شکل گیری انقلاب اسلامی را بر اساس اهداف بلند اسلامی و انگیزه الهی و وحدت کلمه دانسته و گفت: انقلاب اسلامی علیرغم تمام توطئه ها همچنان به راه خودبا صلابت ادامه داده و آینده روشنی را خواهد داشت.

 ایشان علت پابرجائی این انقلاب را تاکنون علی‌رغم دشمنی‌ها و مانع تراشی ها و محدودیت ها و فشارها، رهبری دهه اول و بعد از آن رهبری خردمندانه مقام معظم رهبری دانست.

معاون فرهنگی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران استان گلستان اذعان داشت: عمر چهل و دو ساله انقلاب گویای این است که شاخص های اقتدار و پیشرفت در جمهوری اسلامی موجود است و این انقلاب همواره یک مسیر صعودی را داشته و آینده روشنی را نوید می دهد و این انقلاب منحصر به فرد است و هر روز بر دامنه این انقلاب افزوده می‌شود.

ایشان در بحث تاثیرگذاری این انقلاب به آن طرف مرزها گفت: این انقلاب به آن طرف مرزها صادر شده و روح بیداری و مقاومت که در مردم محروم دنیا به وجود آمده نشان دهنده این است که انقلاب اسلامی تاثیرگذاری فراتر از سایر انقلاب ها داشته است.

خانم کابوسی با استناد به بیانات امام خمینی در وصیت‌نامه شان اظهار داشت: نباید شک کنیم که انقلاب اسلامی هم در پیدایش هم در کیفیت مبارزه هم در انگیزه انقلاب و قیام، از سایر انقلاب ها جداست.

وی در ادامه به بیان ویژگی هایی که باعث تداوم انقلاب اسلامی تا کنون گردید پرداخته و گفت: مهم ترین عامل تداوم انقلاب اسلامی، اسلامی بودن انقلاب وتکیه بر مذهب و تاسیس حکومتی برخاسته از اصل دین و سازگار با اهداف آرمانی و انتظارات بشر می باشد.

ایشان در ادامه به بیان حضرت امام(ره) در مورد پایداری اسلام پرداخته و گفت: اسلام و حکومت اسلامی سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تامین می کند و قدرت آن را دارد که قلم سرخ برچپاول گری ها  بکشد. اگر کسی در خط اسلام ناب حرکت کند و مردم هم ارزش های اسلامی را در وجود خود زنده نگه دارند هیچ قدرتی نمی‌تواند اسلام را از حرکت خودش بازدارد.

خانم کابوسی  با توجه به بیانات مقام معظم رهبری همراهی انقلاب با خواست و اراده خود مردم را دومین عامل پایداری انقلاب اسلامی دانسته و بیان کرد:  مردمی بودن انقلاب اسلامی از ویژگی های این انقلاب است. انقلاب اسلامی در خصوصیت  خود استثنایی بود. مبنای این انقلاب ارزش های اخلاقی دینی و معنوی بوده و این انقلاب هم در پیدایش بر پایه اراده و خواست خود مردم تشکیل شد و هم در ادامه.

وی از دیگر عوامل پایداری انقلاب اسلامی را رهبری صادقانه و حکیمانه حضرت امام (ره) دانسته و گفت: وجود خصلت های نیکو در حضرت امام مانند صداقت، شجاعت، شخصیت فقاهتی و سادگی و..  در ارائه الگوی رهبری موثر بوده است ولی آنچه امام را امام کرد و ایشان را به عنوان اسطوره قرار داد این بود که مردم ندا را از سیره پیامبر و امام علی علیه السلام و ائمه اطهار شنیده بودند و همانند آن را از حضرت امام شنیدند.  رهبری حکیمانه امام خمینی و نیز در ادامه آن رهبری مقام معظم رهبری باعث شد که این انقلاب به پیروزی رسیده و تداوم یابد.

ایشان از دیگر عوامل پایداری انقلاب اسلامی را اهداف بلندی که انقلاب اسلامی داشت دانست و بیان کرد: انقلاب اسلامی با اهداف بلند خود بر نیازهای فطری و واقعی مردم تکیه می‌کند و در همه ابعاد فردی، اجتماعی و سیاسی، اهداف بلندی برای حکومت خود ترسیم کرده و آن را از قرآن و سنت گرفته است.

 خانم کابوسی در ادامه به بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با اهداف بلند انقلاب پرداخته و گفت: حرکت تاریخی انقلاب اسلامی که شعارهایش بر اساس نیاز ذاتی انسان بوده به شرط اینکه مسئولان و مردم به وظایف خود عمل کنند قطعاً این انقلاب هیچ وقت پیر وکهنه نمی شود و جوان و پویا باقی می ماند. با مقایسه وضعیت کشور قبل از انقلاب و بعد از انقلاب از نظر سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی نشان دهنده کارآمدی انقلاب اسلامی می باشد.

ایشان با استناد به بیانات امام خمینی (ره) یکی دیگر از عوامل پایداری این انقلاب را وحدت کلمه دانسته و گفت: رمز بقای این انقلاب، انگیزه الهی و مقصد عالی و وحدت کلمه همه آحاد مردم می باشد.

خانم کابوسی در ادامه به دستاوردهای بسیار انقلاب اسلامی هم داخل کشور هم خارج کشور اشاره کرده و اظهار داشت: استقلال سیاسی و سیرتحولی در سیاست خارجی، دفاع از حقوق همه مسلمانان و بیداری و آگاهی بخشی به مسلمانان جهان، از بین رفتن روحیه خود باختگی و عدم اعتماد بنفس در مسلمانان از جمله دستاوردهای انقلاب اسلامی است.

وی در پایان انقلاب اسلامی و پیروزی آن را پابرجا دانسته و بیان کرد:  انقلاب اسلامی، انقلاب دینی و مردمی و دارای رهبری شایسته است و برتامین نیازهای مردم همت دارد و اهداف بلندی دارد که با وحدت و انسجام ملی به سمت اهداف خود پیش می رود.

پژوهشگر: ماندگار محتاج

چکیده: یکی از مهمترین مسائل زندگی بشری وحدت بین مسلمین است لذا قرآن به مساله اتحاد از دیدگاه اجتماعی آن نگریسته و بر اهمیت آن میان جهانیان ، مسلمانان و نهادخانواده تاکید کرده است و پیوند میان دلهای مؤمنان را نوعی تصرف الهی می شمارد و برای ایجاد و حفظ چنین یگانگی ، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می داند و برای برقراری یگانگی و نیز حفظ آن راهکارهای گوناگونی را پیش بینی کرده که بخشی از آن جنبة پیش گیری از تفرقه و بخشی دیگر به درمان آن ناظر است .

هدف از انجام این مطالعه شناسایی راه های تحکیم وحدت اسلامی براساس آموزه های قرآن بوده و در آن تلاش گردیده تا به این سوال پاسخ داده شود که راه های ایجاد وحدت و تقویت همبستگی بین مسلمین از دیدگاه قرآن چیست؟

تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و روش به کار رفته در این مطالعه اسنادی می باشد.

از مهمترین نتایج این مطالعه می توان به این نکته اشاره نمود که در دین مبین اسلام مواردی به عنوان محور وحدت مسلمانان آمده است که توجه به آنها و شناخت راه های تحکیم وحدت می تواند عامل توسعه وحدت در جهان اسلام باشد که در قرآن نیز به آن سفارش شده است.

کلید واژه ها:راههای تحکیم، وحدت اسلامی،آموزه های قرآن

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهرا (س) گرگان میزگرد علمی با عنوان « مولفه های کلیدی در وصیت نامه امام خمینی (ره) » در تاریخ99/11/21   ازطریق سامانه سیما برگزار گردید.

در ابتدای این میزگرد معاون آموزش سطح 3 و4 مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) گرگان خانم دوست محمدیان، اشاره حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه به این حدیث را  دلایل مختلفی دانسته و گفت:  حضرت امام(ره) به پیروی از رسول گرامی اسلام وصیت نامه خود را با حدیث «انی تارک فیکم الثقلین » آغاز نمودند تا تأکید نمایند در هر زمان و مکان باید طبق این دو عمل کنیم که راه نجات و رستگاری در گروی پیروی از قرآنی است که اهل بیت پیغمبر بیان کننده و مفسران آن و قرآن مجسم هستند.

وی با صحیح دانستن سند حدیث ثقلین گفت: این  حدیث متواتر بین جمیع مسلمین است و سند آن معتبر بوده و در کتب اهل سنت از صحاح ششگانه گرفته تا کتب دیگر آنان با الفاظ مختلف به طور متواتر از پیامبر مکرم نقل شده است. این حدیث در روایات اهل سنت و شیعه جمعا با ۲۶۱ سند از بزرگان شیعه و سنی نقل شده است لذا این حدیث حجت قاطع برای جامعه بشری به ویژه مسلمانان مذاهب مختلف می باشد و اگر عذری برای جاهلان بی‌خبر باشد برای علمای مذاهب نیست.

ایشان در ادامه از دلایل دیگر انتخاب این حدیث با وجود احادیث معتبر دیگری مانند حدیث غدیر و سفینه و.. بحث از رحلت پیامبر و توجه عاطفی مسلمانان به آن دانسته و بیان کرد: از آنجائی که قرآن در بین مسلمانان از اهمیت خاصی برخوردار است لذا وقتی کنار عترت و اهل بیت قرار می‌گیرد نشانه جایگاه والاتر عترت است و همچنین این حدیث، تداعی کننده قیامت و روبرو شدن با پیامبر اکرم صلی الله است، زیرا می فرماید:” حتی یردا علیَّ الحوض".

خانم دوست محمدیان با توجه به بیانات حضرت امام«ره» حفظ و بقای اسلام را وابسته به ولایت دانسته و گفت: امام«ره» با اشاره به این حدیث در وصیت نامه قصد نشان دادن اهمیت و جایگاه ولایت را به همگان داشتند. همچنانکه در آیه66 سوره مائده خداوند به پیامبرش می فرماید: اگر امامت و ولایت علی(ع) را ابلاغ نکنی در حقیقت رسالتت را انجام نداده ای و نیز اکمال دین و اتمام نعمت به ابلاغ به ولایت منوط شده است.

ایشان وجه نامگذاری این حدیث را به ثقلین  تبیین عظمت و بزرگداشت قرآن و اهل بیت  دانست.

معاون آموزش سطح 3 و 4 در ادامه به علت تقارن کتاب و عترت پرداخته و گفت: از آنجا که رهبر بدون قانون اساسی و قانون اساسی بدون رهبر امکان ندارد ؛ لذا کتاب بدون عترت وعترت بدون کتاب معنا ندارد. علاوه بر آن لازمه کتاب صامت داشتن مفسر است که مفسران قرآن همان اهل بیت علیهم السلام هستند.

 ایشان از دیگر دلایل علت تقارن کتاب و عترت را نیاز کشف حقایق هستی را به وحی دانسته و اظهار داشت: تنها از راه پیشرفت علمی نمی  توان به اسرار هستی دست پیدا کرد و قرآن واهلبیت هردو وحی هستند. و علاوه بر اینها هر کدام از این دو حقانیت یکدیگر را ثابت می‌کند؛ لذاست که رسول خدا فرمودند: یشهد بثقل الاکبر الثقل الا صغر و یشهد بثقل الاصغر الثقل الا کبر.

وی در ادامه بیان کرد: دلیل دیگری که برای تقارن این دو ثقل می‌توان بیان کرد جاودانگی کتاب و عترت می باشد. لذا می فرماید حتی یردا علی الحوض که تا قیامت اینها با هم هستند

ایشان در ادامه با توجه به بیانات حضرت امام«ره» به بیان راز اصلی انحراف در طول تاریخ پرداخته و گفت: کنار زدن آگاهان و مفسران حقیقی قرآن یعنی اهل بیت، خارج ساختن قرآن از دستور کار جامعه و قرآ ، از همه مهمتر از بین بردن آرمان مقدس قران یعنی حکومت اسلامی و جایگزینی حکومت های طاغوتی به جای حکومت های اسلامی و دور نگه داشتن  مردم از خدا و کتاب و سنت پیامبر از جمله عوامل اصلی انحراف می باشد.

خانم دوست محمدیان چاره این درد و خارج شدن از انحراف را آمدن سفیران حقیقی قرآن به صحنه سیاسی و اجتماعی و آوردن قرآن به متن زندگی مردم به عنوان یک دستورالعمل زندگی دانست.

وی برپایی حکومت دینی که در زمان ما به حول و قوه الهی و با عنایت امام زمان و با تلاشهای پیامبرگونه حضرت امام(ره) برپا شد، را یکی از آرمان‌های قرآن دانست و وظیفه ما در برابر آن را حفظ و نگهداری آن بیان کرد.

ایشان با توجه به بیانات حضرت امام«ره» به بیان حفظ حکومت دینی پرداخته و گفت: حفظ نظام جمهوری اسلامی از حفظ جان امام عصر اهمیتش بیشتر است. زیرا که امام عصر خودش را فدای نظام اسلامی می کند و اگر غیر از این باشد باید در مقابل خدا به پیامبر(ص) و اهل بیت و امام و شهدا پاسخگو باشیم.

در ادامه خانم لادن یونسی در بحث از جایگاه حوزه های علمیه در وصیت نامه امام خمینی(ره) گفت: یکی از چیزهایی که امام متذکر می‌شوند نفوذ افراد منحرف و تبهکار در حوزه هاست. نفوذ این افراد دو اثر دارد، اثر کوتاه مدت آن بدنام شدن حوزه ها با اعمال و رفتار ناشایست افراد انحرافی است و اثر دراز مدت آن که خطر بسیار بزرگی است زمانی است که این افراد به مقامات بالای علمی و یا ریاستی برسند و در بین مردم نفوذ کنند و با کلام زیبای خود مردم و جوانان را جذب ­کنند و با رفتار غیر واقعی خود آسیب های زیادی را به وجود آورند. 

 معاون آموزش سطح 2 مدرسه با توجه به بیانات حضرت امام در وصیت‌نامه در ادامه بیان کرد:  باید حوزه‌ها هوشیار باشند و افراد را بشناسند و تصفیه افرادحوزه‌ها به عهده بزرگان حوزه است تا کار به اینجا کشیده نشود.

ایشان مولفه لازم دیگر در حوزه های علمیه را زمان شناسی با حفظ فقاهت و فقه اسلامی و سنتی دانسته و اظهار داشت: بایدفقه سنتی حفظ شود. اگر از این فقه سنتی انحراف پیدا کنیم، تحقیق و تدقیق و ارکان آن متزلزل می شود و این فقه ما باید تحقیقاتی باشد. روحانیت نبض جامعه است. روحانیت همواره چند قدم جلوتر ازجامعه باید باشد و این همان معنای به روز بودن و زمان شناس بودن است .

 وی مولفه دیگر را اهمیت علم اخلاق و تهذیب و سیر و سلوک در حوزه هابیان کرد و گفت: اگر می­خواهید رهبری خوبی داشته باشید باید تهذیب نفس داشته باشید. تباهی حوزه‌ها در بی اخلاقی است و همراه بودن عقل با علم و تهذیب نفس نیز از جمله عواملی است که باید به آن توجه کرد.

در ادامه خانم فاطمه احمدی از اساتید مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان به نقش مردم در انقلاب اسلامی در وصیت نامه امام خمینی اشاره کرده و گفت: امام خمینی در وصیت نامه الهی سیاسی خویش بر مردمی بودن انقلاب اسلامی تأکید دارند در حالی که اکثر انقلاب‌های کشورهای دیگر عنصر اصلی مبارزه نیروهای متشکل حزبی و شبه نظامی است که از طریق جنگ مسلحانه کار را تمام می کردند و نقش مردم بیشتر حمایت و پشتیبانی از آنها بوده. اما در انقلاب اسلامی مردم نقش اساسی داشتند وانقلاب با خصوصیت مردمی بودن و در سایه الهی بودن و اسلامیت به ثمر نشست.

ایشان علت جذب قلب های مردم و حکومت بر آنان را، ایمان اخلاص و صداقت و عدم وابستگی  حضرت امام «ره » را به دنیا دانسته و اظهار داشت: حضرت امام توانست به بهترین وجه ممکن و در شرایط سخت و دشوار داخلی و خارجی مدیریت و رهبری کم نظیر خود را به جهانیان نشان دهد و نقشه های دشمن را برهم بریزد.  امام در عصر خفقان از طریق نوشتن اعلامیه ها و سخنرانی به افشای ماهیت رژیم گذشته پرداختند و به صورت مستمر و شجاعانه مردم را نسبت به اعمال و کارهایشان آگاه کردند.

وی در ادامه  با بیان تأکید امام(ره) بر تعیین سرنوشت ملت به دست خود  گفت:  حضرت امام معتقد بودند که تعیین کردن سرنوشت مردم به دست خود عامل حرکت و تلاش و مشارکت و همکاری ملت می باشد.

خانم احمدی با توجه به بیانات حضرت امام«ره» رمز حفظ انقلاب و پیروزی را توجه داشتن به خدا و معنویت دانسته و بیان کرد: توجه به خدا را از دست ندهید که رمز پیروزی است و این کلید را محکم نگه دارید.  تحول باطنی و تحول روحی که در ملت پیدا شده و در شما جوان ها و مردها و زنها پیدا شده این موجب امیدواری است.

ایشان در ادامه از جمله نکات مورد توجه حضرت امام «ره» را انجام درست وظایف دانسته و اظهار داشت: هر جا هستید خوب عمل کنید آقا در محراب خوب عمل کند و شما در دانشگاه خوب عمل کند و ما هم در مدارس خوب عمل کنیم همه با هم دست به دست هم بدهیم که درست عمل بکنیم ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم.

وی در پایان انگیزه و ایمان مردم و اطمینان آنان به غیب را رمز موفقیت و پیروزی دانسته و گفت: یادآوری امام به قدرت ملت و موفقیت آنان و تشویق به استقامت و پایداری در راه هدف و برتر دانستن ملت ایران و توده میلیونی عصر حاضر را از ملت حجاز در عهد رسول الله و کوفه و عراق  در عهد امیرالمومنین و حسین بن علی علیه السلام که آنها با این عزیزان مخالفت کردند اینها همه از عشق و علاقه و ایمان سرشار آنان نسبت به خداوند متعال و اسلام و حیات جاودان است در صورتی آنان نه در محضر مبارک رسول اکرم هستند و نه در محضر امام معصوم. اسلام باید افتخار کند که چنین فرزندانی تربیت نموده است.